Մեր նոր հաղթանակները հաստատ առջեւում են

Հայրենի հողը մեկ անգամ չեն ազատագրում։ Հայը մեկ անգամ չի պայքարի ելնում։ Պատմության մեր ամբողջ ընթացքը պայքարների շարք է։ Հայը տարբեր ժամանակներում կերտել է գոյատեւման ուղիներ՝ հարատեւման տեսանելի հեռանկարով, նույնիսկ երբ դա անհնարին է թվացել։ Եթե պայքար, ապա՝ հաղթանակ։ Բոլոր հաղթանակներն արժեքավոր են յուրովի եւ հիշատակության արժանի են բոլորը։

Մայիսյան այս օրերին,  44-օրյայից հետո մեր ցավից ելնելով, ամենաշատը հենց Շուշիից ենք խոսում։ 31 տարի առաջ Շուշիում ծածանվեց հայկական Եռագույնը։ Ով այսօր հաշտվել է Շուշիի՝ ադրբեջանական վերահսկողությանն անցնելու փաստի հետ, կամային չէ ու հիմար է, որովհետեւ տուրք է տալիս ներքին ու արտաքին թշնամական հոգեբանական թեզերին։ Այս հիմարները իրենց կդնեն խելոքների տեղ ու Շուշիի վերաազատագրմանը հավատացողներին կանվանեն անհույս լավատեսներ, անուղղելի ռոմանտիկներ։ Բայց հավատացողները մեղավոր չեն, որ հիմարները մասնակի ամնեզիայով են տառապում։ Որովհետեւ Շուշին 1992 թ. ազատագրվեց կրկին անհավանական պայմաններում (մայիսի 8-9, Շուշի քաղաք եւ բնակավայրի մատույցներ)։ Խենթերն ապացուցեցին իրենց ճշմարտացիությունը. երբ կա կամք՝ հաղթանակը երաշխավորված է։

Շուշին ազատագրելով՝ փառահեղ նախնյաց եւ մեր պահանջատիրության ու բնական հայրենիքի վերատիրման վեհ կարոտն առանք։ Դա լոկ ճակատամարտ չէր կամ հերթական հաղթանակ։ Դա վճռական բեկում էր ե՛ւ արցախյան առաջին պատերազմում, ե՛ւ աշխարհասփյուռ հայության սրտերում։

Այդ հաղթանակը նաեւ աննկարագրելի խուճապի սկիզբն էր թշնամու ռազմական եւ քաղաքական ճամբարներում, որը պիտի ավարտվեր թշնամու կողմից մեզ հղված զինադադարի կնքման խնդրագրով… Ի վերջո՝ աշխարհի առջեւ հայի հաղթական ու զորեղ բազկի վերահաստատումն էր դա նաեւ։

Ի՞նչն է մեզ խանգարում վերաազատագրել Շուշին։ Ու՝ ոչ միայն Շուշին, այլեւ՝ ընդհանրապես Արցախը՝ Լեռնային ու Դաշտային։

Ի՞նչն է խանգարում։ Իրականում բարեկամնե՞ր չունենք արտաքին հարթակում։ Այո, չունենք։ Բայց մոռացել ենք, որ այդ նույն հարթակում իրապես բարեկամներ չեն լինում։ Լինում է տվյալ պահի շահ ու ձեռնտու համագործակցություն։ Եվ եթե առայժմ հայկական շահը ոչ մեկին ձեռնտու չէ, ուրեմն սխալ է աշխատում հայկական կողմը։ Ռուսաստանն իրականում բարեկամ չէ՞, եւ թուրք-արեւմտյան ձեռքսեղմումն էլ խանգարո՞ւմ է մեզ։ Հետո՞ ինչ։ 31 տարի առաջ էլի՛ մենակ էինք, ձեռքսեղմող չունեինք, բայց կար Ոգի՛։ Հերոսակա՛ն ոգի։ Տարածվե՜ց, ծավալվե՜ց, հաղթե՜ց, բարեկամ էլ ունեցանք, ձեռքսեղմող էլ։ Մեր ձեռքը սեղմեցին նույն այն պետությունները, որոնք հայապատկան Արցախը կրկին հայապատկան տեսնել չէին ուզում։ Սեղմեցին, որովհետեւ հաշվի են նստում կամայինի ու հաղթողի հետ։

Ի՞նչն է խանգարում։ Կամ՝ ովքե՞ր են խանգարում. նվնվիկնե՞րը, խուճապահարնե՞րը, թերարժեքության բարդույթների փնջով մեծացածնե՞րը ու այդ բարդույթները չհաղթահարածնե՞րը։ Բայց այդ ո՜ր պետությունն է թույլ տալիս, որ նմանները որոշեն պետության ու մեր պարագայում՝ նաեւ ազգի ճակատագիրը։ Ոչ ոք։ Ինչու՞ պիտի մենք թույլ տանք։ Տնտեսագետ Համազասպ Գալստյանը հենց այս առիթով է ասում. «Մեր Նոր Հաղթանակները հաստատ առջեւում են, ու ով չի հավատում, թող ԴՆԹ անալիզ հանձնի… «Նեմեսիսի» ազիզի արեւ…»։

Հաղթանակները հաստատ առջեւում են, բայց պիտի պատրաստվենք ու պայքարենք։ Անբացատրելիորեն հիմարության աստիճանի միամիտ են նրանք, ովքեր հավատում են, որ տարածաշրջանում հենց այնպես խաղաղությունը կգա ու կթեւածի։

Ո՞վ է բերելու այդ խաղաղությունը՝ թո՞ւրքը, որ թեեւ մեր հողերի վրա երկու պետություն ունի, բայց նույն հրոսակն ու արնախումն է։ Տարածաշրջանում թե խաղաղություն եղավ, հա՛յն է բերելու։

Էկոնոմիկայի նախկին նախարար Կարեն Ճշմարիտյանն ասում է. «Ինչքան կուզեն՝ թող իրենց պատեպատ տան, ինչքան կուզեն՝ թող փորձեն ծամածռվել, ծռմռվել ու մանիպուլացնել, եւ ինչպես ուզում են, թող անվանեն։ Մեր տարածաշրջանում կայուն խաղաղությունը կարող է հաստատված համարվել միայն այն ժամանակ, երբ Թուրքիան կճանաչի Հայոց ցեղասպանությունը եւ Արցախի ինքնիշխանությունն ու տարածքային ամբողջականությունն Արցախի ամբողջ պատմական տարածքի վրա։ Ընդ որում՝ կիրականացնի լիարժեք փոխհատուցում, եւ այն կդառնա հաստատուն ու կայուն դիրքորոշում հաջորդ առնվազն երեք-չորս սերունդների համար։ Մինչ այդ՝ տարածաշրջանային խաղաղությունը հիմնված է լինելու հայ-թուրքական հակամարտության գոյության եւ դրա ռազմական իրացումը զսպող գործոնների վրա` Հայաստանի քաղաքական, տնտեսական ու ռազմական ամրության եւ տարածաշրջանում աշխարհաքաղաքական ազդեցությունների հավասարակշռության պահպանման վրա։ Մնացածը՝ բառախաղ է, իսկ լուծումները՝ ժամանակավոր, հեղհեղուկ եւ անկայուն։ Ադրբեջանը գործոն չէ՝ այն Թուրքիայի կույրաղիքն է։ Հային թուրքի տակ պառկեցնելն անիմաստ ու դատարկ երազանք է։ Չի ստացվելու…»։

Թուրքի տակ չպառկող հայն է բերելու խաղաղությունը՝ իրական, երկարատեւ, արժեքավոր։ Հակառակ պարագան մեր իրականությունն է՝ մարդկային ու տարածքային կորուստներով, վշտով, սգով։ Ընտրությունը մեկն է՝ պառկել կամ ոչ։ Բնավ կոպիտ ասված չէ, ճշմարտություն է, որ, այո, ցավեցնող է։ Բայց մայիսը պարտադրում է մտածել հայրենատիրության մասին, պարտադրում է գործել, պարտադրում է կրկնել բեկումնային էջերը եւ կրկին հաղթանակներ ապահովել։