«Արեւշատ Ավագյանը բացառիկ տաղանդով օժտված գեղանկարիչ է բանաստեղծության մեջ: Հողածին ու հողաբույր նրա պոեզիայում բոլոր առարկաները երկինքոտ են: Հողն ու երկինքն արտացոլված են իրար մեջ, եւ այդ արտացոլանքն այնպիսի գույներ է տալիս, որ նկատված են, թերեւս, միայն հեղինակի կողմից:
Այդ նույն տպավորությունն եմ ստանում գեղանկարիչ Արեւշատ Ավագյանի կտավներից: Գեղանկարների մեջ նա նույն անկրկնելի բանաստեղծն է: Հողի ու երկնքի հարեւանությունը իրար մեջ, նրանց արտացոլանքն է Ավագյանի գեղանկարչության հիմքն ու հավատամքը: Այստեղից էլ՝ Հայաստանի բիրտ ու դաժան, խիստ ու խոժոռ բնության այնքան քնքշությունը, ես կասեի՝ գերող կանացիությունը, գույների մեղմությունն ու նրանց ինքնադրոշմ կերպավորումը»:
Համո ՍԱՀՅԱՆ
Սահյանական այսպիսի բնութագրումը, որ գրառվել է տասնամյակներ առաջ, չափազանց համահունչ է Արեւշատ Ավագյան բանաստեղծի ու գեղանկարչի՝ նաեւ այսօր արարվող գրքերին ու կտավներին: Ժամանակները, անշուշտ, փոխվել են, շատ իրողություններ շրջվել գլխիվայր, փոփոխվել արժեքներն ու դրանց գնահատման չափանիշները, սակայն այդ ամենն անզոր են խեղաթյուրելու ճշմարիտ արվեստը, բառն ու բանը: Արեւշատ Ավագյանի նորօրյա պոեզիայի պարագայում նորից ու նորից պատկերների ու գույների առատություն է, երկնքի ու երկրի մտերմություն՝ լցված երկրային հավատով ու սիրով.
Հայր երկինքը եւ մայր երկիրը
Գրկախառնվել են մի էության մեջ…
Եվ այդ էության մեջ հայրենիքն է՝ տոհմածառերի երկիրը՝ իր տարափոխիկ եղանակներով, ուր «ձնաշունչ, ծաղկաշունչ գարունները լցված են տաք հավատի լույսերով ու հույսերով», որտեղ «ամառները հալածում ու տեղահան են անում մարդկանց տուն ու տեղից», որտեղ «ձմեռները նոր գարունների ծաղկազարդվող հույսերով են զարդարում տոնածառը Ամանորի…», որտեղ ապրում է հայ մարդը՝ «հայոց հողում ամրանալու, հայոց դրախտային երկիրը պտղաբերող տոհմածառերով հարստացնելու եւ հավերժացնելու համար»:
Տողացի այս մեջբերումներն Արեւշատ Ավագյանի հերթական՝ «Տոհմածառերի երկիր» ժողովածուից են, որում կրկին ու կրկին ներդաշնակ են բանաստեղծն ու նկարիչը: Շատ բանաստեղծական էջեր առավել ուշագրավ, խոսուն ու ամբողջական են դառնում, թվում է, թե հպանցիկ արված, երբեմն էլ չափածո տողերով «լրումի բերված» ասելիքով, ինչը շահեկանորեն եզակի երեւույթ է մեզանում: Սա արդեն զուտ ավագյանական զարմանք հարուցող ձեռագիր է ու ասելիք:
Ամենատես ու զգայուն, անհատնում երեւակայությունների բանաստեղծ է Արեւշատ Ավագյանը: Նրա շատ ու շատ ստեղծագործություններ հոգեբուխ աղոթքներ են հիշեցնում.
Վտանգներից հեռու,
Եղեռնից, սպանդից,
Ասկյարների յաթաղաններից հեռու
Տեսնել եմ ուզում անմահների
Դրախտային բնակավայրը…
Ասենք, որ անսպառ ասելիքով, թեմատիկ բազմազանությամբ շնչող այս ժողովածուն, որն ամփոփում է «Տոհմածառերի երկիր», «Տարեգրություններ», «Պտղակալող սեր», «Սիրերգեր» ենթաբաժինները, հայ նորօրյա պոեզիայի ամենաուշագրավ երեւույթներից է, գրականագիտական լուրջ մոտեցումների, նորոգ արժեւորման ու գնահատանքի կոչված արարում: Բնավ պատահական չեն մեր դասական բանաստեղծների, գրաքննադատների, օտար հեղինակների՝ տասնամյակներ առաջ լիասիրտ ասված բազմաթիվ այն խոսքերը, որոնցից մեկի՝ մեծն Պարույր Սեւակի գնահատանքի տողերով էլ ամփոփենք մեր համեստ արձագանքը. «Միայն ճշմարիտ բանաստեղծը կարող է անկենդան նատյուրմորտը ներկայացնել այնքան կենդանի, ասես ոչ թե գրիչ է բանեցրել, այլ վրձին՝ երկրորդ անգամ նկարելով այն, ինչ մենք չենք տեսել…»:
Կարդանք ու փորձենք նկատել այն, ինչ մեծերն են նկատել:
