«Հայաստանի Հանրապետություն» օրաթերթի հարցազրույցը Իրանի Ազատ համալսարանի հայոց լեզվի եւ գրականության ամբիոնի վարիչ, Իրանի թարգմանիչների միության նախկին նախագահ Անդրանիկ Սիմոնյանի հետ
-Պարո՛ն Սիմոնյան, ներկայացրեք, խնդրեմ, Ձեր տեսակետներն աշխարհաքաղաքական այժմյան իրավիճակի վերաբերյալ` հաշվի առնելով Ադրբեջանին ի պատասխան Իրանից հնչող պաշտոնական եւ ոչ պաշտոնական կոշտ հայտարարությունները:
-Այժմյան ողջ եղելությունն սկսվել է դեռեւս 44-օրյա պատերազմի նախօրեից, երբ Ադրբեջանի գործողություններին ոչ ոք լուրջ չէր վերաբերվում, այդ թվում` Իրանը: Դրա վառ ապացույցն է այն, որ Իրանում շատ է խոսվում մինչպատերազմյան խաղաղ շրջանի անվտանգությունն արժանվույնս չգնահատելու ու չարժեւորելու մասին: Իսկ այժմ խաղաղ չէ անգամ Իրանի համար: Չնայած այս ամենին` հասկանալի է Իրանի մոտեցումը եւ՛ Հայաստանի, եւ՛ Ադրբեջանի նկատմամբ, քանզի շատ սխալված չենք լինի, եթե ասենք, որ Հարավային Կովկասում իրանական մշակույթն ազդեցիկ է: Թուրքիայի, Իսրայելի եւ վարձկանների օգնությամբ պատերազմում «հաղթանակ» տարած Ադրբեջանի նախագահը չունի հաղթանակած երկրների առաջնորդներին հատուկ վսեմ կեցվածք, ինչը վկայում է այն մասին, որ նա ընդամենը Թուրքիայի կամակատարն է: Իրանին սպառնում է տարածքային շրջափակում: Հայաստանի շնորհիվ Պարսից ծոցը կապվում է Սեւ ծովին, ինչպես նաեւ Հայաստանը միակ ԵԱՏՄ երկիրն է, որին հարեւան է Իրանը: Հաշվի առնելով այս բոլորը` Իրանում արդեն բացահայտ խոսվում է պանթյուրքական ծրագրի խափանման անհրաժեշտության, համափրկականության մասին: Հարկ է նշել, որ բացահայտ խոսվում է նաեւ Ադրբեջանին Մեղրիով ճանապարհ տալու վտանգների մասին, քանի որ Իրանում հասկանում են, որ, իրականում, ոչ թե դա Նախիջեւանն Ադրբեջանին կապող ճանապարհ է լինելու, այլ Թուրքիան՝ Ադրբեջանին, իսկ դա բխում է ՆԱՏՕ-ի շահերից: Սա նաեւ միտում ունի թուլացնելու Չինաստանի դիրքերը: Հետեւաբար, այստեղ բախվում են հակադիր շահեր, իսկ դա պայթյունավտանգ է: Իրանի հյուսիսային շրջաններում քարոզվում է թուրքադրբեջանական շահը, ինչի մասին բարձրաձայնվում է անթաքույց: Հայաստանը շահերի բախման խաչմերուկ է դարձել: Մեղրիով ճանապարհն առաջին հերթին հակադրվում է Հայաստանի շահերին: Պատահական չէ, որ ժամանակին Վազգեն Սարգսյանն այդ ճանապարհի առնչությամբ բազմիցս ասել է, որ Մեղրին հայկական անկախության փոխարժեքն է: Անկասկած, դա այդպես է: 30 տարի անց Մեղրիի ճանապարհն ու պանթյուրքական ծրագրի վտանգն «արթնացրել» են Իրանին, եւ վերջինս սատար է կանգնում Հայաստանին:
-Իրանի բարձրաստիճան պաշտոնյաների, այդ թվում նաեւ Հայաստանում Իրանի դեսպանի հնչեցրած կտրուկ հայտարարություններն Ադրբեջանի վարքագծի վերաբերյալ կունենա՞ն, արդյոք, շարունակական բնույթ կամ կփոխակերպվե՞ն հստակ գործողությունների:
-Այսպիսի մի համեմատություն` հյուսիս-արեւմտյան սահմանին Իրանի կուտակած ռազմատեխնիկայի ու զորավարժությունների նմանատիպ մասշտաբներ չեն գրանցվել անգամ իրան-իրաքյան պատերազմի ժամանակ: Սա աննախադեպ է: Նույնը վերաբերում է նաեւ Իրանի հնչեցրած հայտարարություններին: Այն պաշտոնյաները, որոնք 44-օրյա պատերազմի ժամանակ իրենց խոսքերում սատարում էին Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը, լռել են, քանի որ գիտակցում են՝ Ադրբեջանի ձեռամբ իրենց դեմ գործում է նաեւ Իսրայելը: Հետեւաբար, նմանատիպ հայտարարությունները շարունակվելու են եւ ավելի կոշտ բնույթ են կրելու: Նշեմ նաեւ, որ եթե ստեղծված իրավիճակում Ռուսաստանն ու Իրանը չկարողանան միմյանց հասկանալ, եւ Հայաստանն էլ չկարողանա իր շահը կորզել, ապա կլինեն անդառնալի կորուստներ երեք երկրի համար էլ:
-Ըստ Ձեզ` ո՞րն է այս սուր իրավիճակից դուրս գալու ելքը, եւ ինչպիսի՞ զարգացումներ եք կանխատեսում:
-Իրավիճակը հաղթահարելու ելքն Իրանի ու Հայաստանի իշխանությունների կատարած գրագետ քայլերը պետք է լինեն, միմյանց սատարելը եւ փոխհամագործակցելը: Սա ենթադրում է հայ-իրանական հարաբերությունների ամրապնդում առաջին հերթին ռազմական ոլորտում: Այստեղ մեծ է նաեւ Ռուսաստանի դերակատարումը, եւ Հայաստանի, Իրանի ու Ռուսաստանի ջանքերի շնորհիվ պետք է ճիշտ լուծումներ գտնվեն: Առաջիկա բոլոր զարգացումներն ուղղակիորեն կախված են Հայաստանի քաղաքական կամքից: Իրանն արդեն հստակ ցույց է տվել իր դիրքորոշումը: Հերթը Հայաստանինն է: Պատերազմի հետեւանքով արդեն ունեցել ենք անդառնալի կորուստներ, իսկ հիմա հնարավորություն է ընձեռվում կանխելու հետագա կորուստները:
