Պատրանքային չափորոշիչներից ազատվելու եւս մեկ շրջան

Ռուս-ուկրաինական իրադարձությունների համապատկերին հայ հանրությունը կարող է ձերբազատվել (եւս մեկ փորձ) տարիներ շարունակ իրեն մատուցված կեղծ «ուսմունքներից»։ Գաղափարներ, հենց որոնց պատճառով նաեւ հնարավոր եղավ այդքան դյուրությամբ երկփեղկել մեր հասարակությունը։ Հանրության այն հատվածի մասին է խոսքը, որը տեղեկատվական հոսքերի ճիշտ ու սխալն ընկալում է ըստ տվյալ տեղեկատվության քանակական ցուցիչի։ Օրինակ՝ ինչքան շատ է ասվում, որ մշակույթն ու շոու բիզնես կոչվող ցուցադրության գործը քաղաքականության հետ կապ չունեն, հանրությունն այդքան շատ է հավատում դրան՝ ողջունելով նաեւ նրանց, ովքեր տարածում են այդ գաղափարը։ Իսկ… պետության գործերում մանրուքներ չկան։ Եվ երբ գալիս է պահը, որ պետությունը որեւէ հարցի շուրջ պետք է միակամ գործի, չի ստացվում, որովհետեւ կեղծ քարոզչության հետեւանքով բնավորված ճեղքերն ի հայտ են գալիս միանգամից։

Խոսենք՝ փակագծերը բացելով։ Պարբերաբար մեր ուղեղները լցնում են, որ սպորտը, մշակույթը, շոու բիզնեսն ու քաղաքականությունը միմյանց հետ կապ չունեցող երեւույթներ են։ Հետեւանքը լինում է այն, որ պետության համար կարեւորագույն պահերին, երբ անհրաժեշտ է, որ այս ոլորտի ներկայացուցիչները զրուցեն հանրության հետ, լռություն է տիրում։ Որովհետեւ մարզիկը, արվեստի մարդը, երգիչը կամ համաձայն են քաղաքականության հետ կապ չունենալու իրենց «առաքելությանը», կամ չեն տիրապետության հանրության հետ զրուցելու նուրբ շերտերին, կամ էլ վախենում են չընկալված լինել այն հանրության կողմից, որ հաճույքով մարսել է կեղծ գաղափարները։  Հարգանքս, իհարկե, ձայն բարձրացնողներին, որոնց ձայնը, սակայն, լսելի չէ, քանզի քանակական ցուցիչն ապահովել չի կարողանում։ Ու հարթակը մնում է զանազան աստղակերպերին, որոնք միջազգային հարթակում լինելու դեպքում էլ բարձրախոսն օգտագործում են ոչ թե իրենց գործի ու երկրի քարոզի օգտին, այլ՝ հանուն կեղծ գաղափարների տարածման. «վայ չէ, ի՜նչ եք ասում, ի՜նչ թշնամություն, մենք Ադրբեջանի պատվիրակի հետ գրկախառնվեցինք», «բայց մենք երգում ենք ու պարում ենք, ի՜նչ քաղաքականություն» եւ այլն։ Հիմա սոցցացերում կարդում են՝ Ռուսաստանը զրկվել է «Եվրատեսիլ 2022»-ին մասնակցելու իրավունքից, ՖԻԴԵ-ն արգելել է ռուս եւ բելառուս շախմատիստներին հանդես գալ իրենց երկրների դրոշի ներքո, ՖԻՖԱ-ն Ռուսաստանին արգելեց հանդես գալ իր դրոշով եւ հիմնով, եւ զարմանում են՝ բա ասում էին քաղաքականության հետ կապ չունի։ Ուրեմն՝ եթե վաղը չմոռացվի այս ամենի՝ քաղաքականության հետ ուղղակի կապը, կարող է արձանագրվել դաս առաջինը։

Դաս երկրորդ։ Տարիներ շարունակ մեզ վարժեցրել են երկակի, նույնիսկ եռակի ստանդարտներն ընկալել իբրեւ բացարձակ ճշմարտություն։ Մինչդեռ սա պատրանք է, որից ժամ առաջ ազատվելն անհրաժեշտություն է մեր հանրության համար։ Հիշում ենք արցախյան պատերազմի օրերին միջազգային հանրություն կոչվածի կողմից հնչող անդեմ հայտարարությունները, կոչերը։ Թեեւ եթե ուշադիր լինեինք, կհասկանայինք, որ դրանք բնավ էլ անդեմ չեն, այլ՝ հավասարության նշան դնող։ Իսկ եթե հավասարության նշան է դրվում սեփական հողը պաշտպանող հայի եւ հայի հողի վրա հարձակվողի միջեւ, ապա դա նշանակում է մի բան՝ հայտարարությունը հօգուտ հայի հողի վրա հարձակվողի է։ Եթե հավասարության նշան է դրվում զինական պատիվը պահող հայի ու հայի հանդեպ ռազմական հանցագործություններ կատարած թշնամու  միջեւ, ապա հայտարարությունը հօգուտ հանցագործի է։ Եթե հավասարության նշան է դրվում հայկական կողմի, որ բուժում է թշնամու զինվորին ու ադրբեջանական կողմի, որ խոշտանգում է հայ զինվորին, միջեւ, ուրեմն հայտարարությունը բնավ էլ անդեմ չէ, այլ հօգուտ խոշտանգողի է։ Եթե դեռ դաս չենք քաղել սրանից եւ դեռ հույսեր ենք տածում ամենազոր միջազգային հանրության նկատմամբ, գոնե փորձենք հիմա զուգահեռներ անցկացնելով հասկանալ համաշխարհային խոշոր խաղերի խորքը։

Դաս երրորդ՝ հանրության առավել գիտակ հատվածը (փորձագետներ, մասնագետներ),  որ տեղեկատվության առավել լայն հոսքերի է տիրապետում, այդ հոսքերի վերլուծությունը հնարավորինս պարզ պետք է մատուցի հանրությանը՝ բայց առանց ազդեցության կողմնորոշումների։ Օրինակ, երբ խոսում են SWIFT վճարային համակարգից ՌԴ-ի մի շարք բանկերի անջատման քայլերից ու դրա հետեւանքներից, պետք է խոսեն նաեւ այն փաստից, որ, ասենք, Չինաստանը չի աջակցել այդ համակարգից ՌԴ-ի անջատմանը։ Եվ նոր միայն համապարփակ ներկայացնեն այդ ամբողջ գործընթացի հետեւանքն ու դրա ազդեցությունը ՀՀ տնտեսության վրա։ Կամ՝ ռուբլու արժեզրկման հետեւանքով կանխատեսել ռուսական տնտեսական կոլապս ու խոսել ՀՀ  տնտեսության վրա դրա ազդեցությունից, թերի է։ Ամբողջական եզրակացության համար զուգահեռ պետք է խոսվի նաեւ նավթի կտրուկ թանկացումից, ռուսական գազային մատակարարումներից։ Այո, ՌԴ-ի դեմ պատժամիջոցները կարող են կասեցնել դեպի Արեւմուտք ռուսական գազի ու նավթի մուտքը, բայց չպետք է մոռանալ նաեւ, որ ռուսական կողմը սպառման մեկ այլ գլխավոր ուղղություն ունի՝ Ասիան։ Օրինակ՝ Չինաստանի ազգային նավթագազային ընկերության հետ երկարաժամկետ մատակարարման պայմանագիր ունի եւն։ Այո, համապարփակ տեղեկատվության մշակումը դժվար ու տանջալից գործընթաց է։ Բայց պիտի արվի եւ միայն վերջնական եզրահանգումը մատչելի մատուցվի հանրության այն հատվածին, որին ուզում ենք հասանելի դարձնել իրական տեղեկատվությունը։ Որովհետեւ սա շատ նուրբ թեմա է, որովհետեւ մեր հանրության մի մասն ապրում է ռուսական տրանսֆերտների հաշվին։ Որովհետեւ մեր տնտեսությունը շատ զգայուն է այն ամենի հանդեպ, ինչ կատարվում է ռուսական տնտեսությունում։

Շարքը կարող ենք շարունակել. բայց սա էլ բավարար է հասկանալու համար, որ երբ հանրությունը կրթվի, կկարողանա վերլուծել։ Իսկ վերլուծող հանրությանը չեն կարող խաբել անորակ, ոչ ստույգ տեղեկույթով, կեղծ գաղափարներով, պատրանքային ստանդարտներով եւ այլն։ Իսկ այսպիսի հանրությունը միշտ ավելի լավ կծառայի իր պետությանն ու երկրին։