Էն ժամանակ՝ ասել է, թե երբ ինքը՝ ժողովրդական նկարիչ Սարգիս Մուրադյանը, իր խոսքով ասած, առաջին կամ երկրորդ դասարանի աշակերտ էր ու սիրում էր նկարել: Նկարել այնքան լավ, որ հայտնվեր դպրոցականների «Պիոներ կանչ» թերթի էջերում ու ժամանակի ընթացքում այդպես քայլ առ քայլ ընթանար դեպի բարձունքը մուսաների լեռան:
Երբեմն մեծարվեստ միայն մեկ գործն անգամ բավական է, որպեսզի արվեստագետը լռելյայն բարձրաձայնի իր մուտքը դասական արվեստի աշխարհ եւ հաստատի իր տեղը մեծերի կողքին: Այդպիսի շռնդալից մուտք էր խորհրդանշելու Սարգիս Մուրադյան երիտասարդ նկարչի՝ թեմատիկ խիզախությամբ, կոմպոզիցիոն նոր լուծումներով գեղակերտած «Վերջին գիշերը. Կոմիտաս» կտավը՝ արված 1965-ին, երբ առաջին անգամ հայ ժողովուրդը պոռթկաց ու արդարության պահանջով խոսեց հայոց եղեռնի, խլված-գերեվարված հայրենի հողերի ու իր անամոք ցավի մասին: Իսկ դրանից ուղիղ տասը տարի առաջ՝ 1956-ին Մոսկվայում կայացած հայկական մշակույթի տասնօրյակում մեծ դժվարություններ հաղթահարելու գնով ցուցադրվել էր նրա «Կոմիտաս. 1915 թվական, ապրիլ»՝ ջարդերի մասին աղաղակող վրձնակերտ վկայագիրը՝ արժանանալով Ոսկե մեդալի: Ավելին՝ այն գնելու էր միության գեղֆոնդը, եւ միայն հետագայում էր կտավը վերադարձվելու հայրենիք ու իր մնայուն տեղը գտնելու Ազգային պատկերասրահում: Ազգային ինքնագիտակցությամբ աջաջնորդվող, ազգային նպատակներին հետամուտ գեղանկարիչը կրկին ու կրկին անդրադառնալու էր հայոց մեծ ողբերգության թեմային, Կոմիտասին՝ «Անտունի», այլ ստեղծագործություններ:
Հայտնի է, որ արվեստագետի գլուխգործոց կոմիտասյան «Վերջին գիշերը» ստեղծվել է այն ժամանակ, երբ հանճարեղ Պարույր Սեւակը երկնում էր իր «Անլռելի զանգակատունը»: Եվ գեղանկարչի հենց այդ գործն էլ շաղախն էր դառնալու բանաստեղծի եւ վրձնի վարպետի անանց մտերմության: Նկարիչը հաճախակի էր լինելու գաղափարակից ընկերոջ տանը, նկարելու էր նրան՝ «Պարույր Սեւակ», «Անհանգիստ գիշեր», ու նրա հարազատներին, գյուղական համեստ այն տունը, որտեղ աչքերն էր բացել հայ պոեզիայի դասականը, իսկ նրա եղերական վախճանից հետո էլ խոսուն, անզուգական որմնանկարներով էր զարդարելու ուխտատեղիի վերածված Սեւակի տուն-թանգարանը՝ հնօրյա Չանախչի-Զանգակատուն գյուղում:
Մտավորականների, արվեստագետների հավաքատեղի էր նաեւ իր բնակարանը, որտեղ հաճախ էին լինում գրողներ ու նկարիչներ, ճարտարապետներ ու ազգային գործիչներ, գաղափարական համախոհներ, հայտնի սփյուռքահայեր: 1988-ին նրա բնակարանը վեր էր ածվելու շտաբի՝ այստեղ էին մեկտեղվում շարժման ակտիվիստները, մինչեւ կստեղծվեր «Ղարաբաղ» կոմիտեն: Գեղանկարիչը մարտնչում էր ոչ միայն իր արվեստով. նա այն եզակիներից էր, ովքեր Արցախի ազատագրության, Հայաստանի անկախացման համար չեն խնայել ոչինչ՝ ոչ ժամանակ, ոչ միջոցներ: Չմոռանանք, որ դեռեւս հեռավոր 1951-ին որպես դիպլոմային աշխատանք էր ստեղծել իր «Սարդարապատի ճակատամարտը» սքանչելի եռանկարը՝ վկայելով իր ազգային խառնվածքի, իր ներքին մղումների ու նպատակների մասին: 1988-ի սումգայիթյան ջարդերից հետո Սարգիս Մուրադյանն ամփոփում է եւ ավարտին է հասցնում եղեռնի զոհ դարձած հայ մտավորականների գողգոթայի համապատկերը:
Առանձին նկարաշար են կազմում Մեծ հայրենականի թեմաներով արված խոր ասելիքով ու տպավորիչ կտավները՝ «Հրաժեշտ», «Լուսաբացից առաջ», «Որդիները չվերադարձան», «Չդիմացան»: Այստեղ էլ է նրա մոտեցումն ինքնատիպ՝ համընդհանուր ողբերգության մեջ զգալ անհատի ցավն ու ապրումները… Այս գործերից յուրաքանչյուրը վրձնագույներով գրված սյուժետային պատում է հիշեցնում՝ հուզիչ ու ազդու:
Ժամանակակից արվեստագետները «թեմատիկ դիմանկարների անգերազանցելի վարպետ» տիտղոսով են մեծարել գեղանկարչին: Իսկ նա նկարել է բազմաթիվ հայտնի ու անհայտ մարդկանց, նրանց, ովքեր հոգեհարազատ են եղել իրեն: Այս շարքից առանձնանալի են իր դուստրերին նվիրված կտավները՝ «Իմ դուստրերը», «Առնո Բաբաջանյան», «Ինքնանկար», «Խաղաղ երկնքի տակ», «Արեւածագից առաջ»: Նույնքան գերող են «Իմ քաղաքում», «Հարսանիք», «Խաչմերուկ» ստեղծագործությունները, նատյուրմորտներն ու բնանկարները, վերջին շրջանի գունագեղ վրձնումները՝ «Տեսիլք», «Զարթոնք», «Գիշերային աղոթք»: Մանավանդ վերջինը, որ իր կեսդարյա բեղմնավոր արարումների հանրագումարի խորհուրդն էր ունենալու:
Նրա ստեղծագործություններից մի քանիսն արժանացել են նախկին Միության պետական մրցանակի: Բայց մեծագույն մրցանակ շնորհողը ժողովուրդն է ու ժամանակը: Սարգիս Մուրադյանը, որպես արվեստագետ, հենց այս երկուսի ընտրյալներից մեկն է մնալու…
