«250 կիլոմետր». այսպես է կոչվում Համառուսական կինեմատոգրաֆիայի ինստիտուտի շրջանավարտ Հասմիկ Մովսիսյանի անդրանիկ գեղարվեստական ֆիլմը, որի «նյութը» երիտասարդ ռեժիսորը վերցրել է 2020 թ. արցախյան 44-օրյա պատերազմից: Սցենարի հիմքում մահուկենաց այն ծանր օրերն են, երբ մարդիկ ստիպված էին ճակատագրի բերումով որերորդ անգամ հաղթահարել դժվարությունները եւ անտեսելով վտանգը՝ կյանքեր փրկել:
Գլխավոր հերոսների դերում հանդես են եկել դպրոցականներ Աշոտն ու Վահեն (երկուսն էլ՝ Մարտակերտից), իսկ իրական պատմության գլխավոր առանցքում իրենց բախտակիցների հետ հայտնվել են երկու անօգնական ընտանիքներ: Տղամարդիկ ռազմաճակատում են եւ «չեն կարող նրանց ձեռք հասցնել»: Մայրիկների հետ մանկահասակ փոքրիկներին իրավիճակից փրկելու առաքելությունը ստանձնել են 14-ամյա Վահեն եւ 11-ամյա Աշոտը, ովքեր լիարժեք չտիրապետելով վարորդական հմտություններին, հայրիկների մեքենաներով հրետակոծության տակ գտնվող իրենց ընտանիքներին Արցախից տեղափոխում են Հայաստան՝ կտրելով 250 կմ ճանապարհ:
Վահեն Մարտակերտի շրջանի Ակնաբերդ գյուղից է, ում ընտանիքը տեղահանված Շահումյանից է այստեղ բնավորվել: Զինվորական հորից է մեքենա վարելը նա սովորել: Թե ինչպիսի փորձությունների միջով են անցնում նրանք Արցախը Հայաստանին կապող կենսական նշանակության այդ երակի անվտանգային բաղադրիչը կարեւորելով, նկատել, զգալ է պետք՝ տղաների, մեքենաներում գտնվող ուղեւորների ապրումներից եւ հոգեվիճակներից: Պատահական չէ, որ մայրուղին «կյանքի ճանապարհ» անունն է ստացել:
Ֆիլմի առաջնադիտումը, որ կայացել է Ստեփանակերտում, լայն արձագանք է գտել հանդիսատեսների շրջանում: Բոլորն անհամբեր ու լարված հետեւում են դժոխքից մազապուրծ արցախցի երկու ընտանիքների փրկության ճիգերին, որ ռազմագործողությունների գոտուց դուրս գալու պահին բազմիցս են վտանգում իրենց կյանքը, սակայն երբեք չեն վհատվում: Ուժ են գտնում, ապավինում Աստծո զորությանը, համոզված լինելով, որ «Մայր Հայաստանն իր թեւերի տակ է առնելու վախվորած փոքրիկներին», եւ կյանքը շարունակվելու է: Պատերազմին վերջ է լինելու: Դարձյալ վերադառնալու են Արցախ, հարազատ օջախ, նորոգվելու են իրենց կիսավեր տները, ու այլեւս պայթյուններ չեն լսվելու…
Կինոնկարում բացառապես նկարահանվել են Ստեփանակերտի դրամատիկական թատրոնի դերասանները եւ դպրոցականներ, եւ նրանք համոզիչ, ներդաշնակ «խաղով» կարողացել են հուզել դահլիճը, առանձին դրվագներում հանդիսատեսը «պատրաստ էր օգնության ձեռք մեկնել ողբերգական իրավիճակներում հայտնված ընտանիքներին»:
«Մենք դիտեցինք ֆիլմը եւ կրկին ապրեցինք այն դաժան օրերը, որոնք բաժին են հասել արցախցիներին, յուրաքանչյուր հայ մարդու, ովքեր զրկանքներ, անդառնալի կորուստներ կրելով՝ դատապարտված են ապրել ու պայքարել ազատության համար՝ վառ պահելով մեր նահատակված տղաների հիշատակը,- ասում է Վահեի մայրը:- Մեզ պես շատ-շատերն են նման փորձությունների ենթարկվել: Բայց միեւնույն է՝ նահանջի ճանապարհ չունենք: Պարտավոր ենք միասին բուժել վերքերը, շենացնել Արցախը եւ հավատալ վաղվա լուսավոր օրվան»…
Հուզմունքը չի թաքցնում ռեժիսոր Հասմիկ Մովսիսյանը: Ինչպես ինքն է խոստովանում, չէր պատկերացնում, թե կինոդիտումն այդքան հետաքրքրություն կառաջացնի, մանավանդ որ այն իր առաջին քննությունն է կինեմատոգրաֆիայում: Նա մտադիր է ֆիլմը ցուցադրել Երեւանում, հանրապետության մարզերում, ինչպես նաեւ սփյուռքում:
Դ. ՄԻՔԱՅԵԼՅԱՆ
Ստեփանակերտ
