«Նամակ առ Հայաստան»

Մեր հանդիպումը

Ամենավերին

Երկինքներում է,

Որտեղ խոսում են,

Սակայն չեն զգում բայերի կարիք:

Ալիսիա Կիրակոսյան

Կա՞ էլի մի ազգ աշխարհում հայերից բացի, որ նամակ գրի հայրենիքին՝ կարոտի, սիրո, փայփայանքի նամակ գրի հայրենի քարութփին, քարերը լիզող բարակ ջրին, երկնքին, որ ամենուր նույնն է, սիրի յուրաքանչյուր մանրամասնը, ապրի բարեկեցիկ, ինքնաբավ, բայց սիրտը կտակի հայրենի հողին, ինչպես Սարոյանը, երգի օտար լեզվով, բայց այնքան հայ մնա՝ որպես Շառլ Ազնավուրը, Ալիսիա Կիրակոսյանը, Ժորժ Կառվարենցը, մյուսները…

Հայրենիքում ապրողները հաճախ դժգոհում են հայրենիքից, բարեկեցիկ ապրելու համար ձգտում օտար ափեր, պատրաստ ամեն վայրկյան ճամպրուկները կապելու, բռնելու օդակայանի ճանապարհը. ուրիշի արած-դրած կյանքը գրավում է, մագնիսի պես ձգում, մանավանդ հեռվից կանչողներ կան, սակայն երբեւէ հարց տվե՞լ են իրենց՝ ինչպես են կայացել այն երկրները, որտեղից ճամպրուկ հավաքող ու չվող չկա, այն երկրները, որ այնքան գրավիչ են թվում հեռվից, որտեղ կախաղանների ու դահիճների պակաս չի եղել, որտեղ քառանիվները տանջահար են արել ամենաչնչին արարքի համար, դատել, նույնիսկ առանց դատելու հրապարակավ մահապատիժ իրականացրել, դաժանագույն, արժանապատվությունը վիրավորող պայմաններում պահել սեփական ժողովրդին… Այնտեղից փախչողներ չեն եղել, ժողովրդով չեն փախել իրենց տունուտեղից. եղել են հարկադրված վտարանդիներ, այսպես հոծ խմբերով չեն լքել հայրենիքը… Մեզ դառը ճակատագիր է բաժին ընկել, այո՛… Մեզ տանջել, սպանել, տեղահանել են, հարկադրված լքել ենք հայրենի ոստանը, դարձել թափառական, բայց մի՞թե այսօր մեռած է մեր դիմադրության ոգին, որ այնքան հեշտությամբ լքում ենք հայրենիքը՝ աչքը պահած ուրիշի ջրած այգուն…

Հայրենքից դուրս ապրողները շատ լավ գիտեն հայրենիքի հարգը, գիտեն, որ իրենց բարեկեցության, ինքնաբավության հենասյունը հայրենիքի գոյությունն է, իրենց հավատի, հույսի, վստահության աղբյուրը։ Նրանցից շատերը պատմական իրադարձությունների, ճակատագրի բերումով ծնվել են օտար ափերում, շատերը լեզուն մոռացել, բայց հաջողության, փառքի գագաթին, ուրախության թե դրամատիկ պահերին հայացքը հառում են հայրենիքին՝ այնտեղ որոնում իրենց կայացման գաղտնիքը, արմատների ամրությունը, սաղարթների թարմությունը, պտղի քաղցրությունը, ու, որքան էլ ճանաչված աշխարհում, հայրենիքում ճանաչված լինելը յուրաքանչյուրի փափագն է ու կայացման իմաստը, այդպես էլ՝ օտար ափերում ապրող շատերի նման, Ալիսիա Կիրակոսյանն էլ՝ իր մտքերով ու պոեզիայով, ներծծված է հայրենիքի գոյության հանդեպ անհանգիստ դողով ու սիրով.

Անգամ հուսալքված,

Անգամ անզոր,

Պիտի մերժենք, այո,

Եվ չընդունենք Ոչինչն

Իբրեւ ճակատագիր…

Պոեզիան, գիրը հենց այնպես, հավեսի համար չեն կարդում, թեեւ պոեզիան, գիրը հաճույքի մեծ աղբյուր են, սակայն դրա հետ մեկտեղ նաեւ մտքի, ապրումի հարցուպատասխան. մեր զգացմունքներն ու հույզերը, մտքերը զտվում են գրի մեջ ու գրով արտահայտվում, ճանապարհ ու ուղի ցույց տալիս.

Պիտի գնանք դեպի

Վճիռը մեծ,

Ուր կա մի տեւական արագություն,

Որի նյութը լույսն է:

Եվ հանճարի

Վերջին ներշնչումով

Պիտի դարպասները

Հավետ բանանք…

Ի՞նչ կա ավելի հեշտ, քան վայելել այն, ինչ դրված է սեղանին, օգտվել  զգեստապահարանի պարունակությունից ու ճամփորդել անխռով, սակայն ինչո՞վ սնուցել հոգին, ի՞նչ հագցնել նրան կամ որտե՞ղ ապրեցնել, որտե՞ղ շրջի այն, եթե չկա արմատի գաղափարը, եթե չկա վերադարձի ու վերջին հանգրվանի հույսը.

Վերադառնամ պիտի

Իմ բույնը հին,

Բայց հոգնած ու տխուր՝

Անձրեւի տակ ընկած տերեւի պես…

Ապրել Հայաստանից դուրս՝ Հայաստանի խինդուցավով, փնտրել հոգիներին, որ գիրկ ու ապաստան պիտի լինեն հայրենակարոտ պանդուխտին, սակայն տխուր ու հիասթափված է բանաստեղծի գրիչը.

Իսկ ես,

Իսկ ես ահա

Վերադառնամ պիտի իմ բույնը հին,

Որ ծեփված է հույսով,

Բնակեցված ծանոթ հոգիներով,

Որ սպասում են ինձ,

Սակայն ես չեմ զգում անձկությունը նրանց:

Ամեն ծնվող պոետի հետ նույն հարցերն են ծնվում շարունակ՝ կա՞, արդյոք, վերադարձ, ու կհառնի՞ հայրենիքը այնպես, ինչպես երազում ենք եւ կլինե՞նք ինքներս նրա շինարարը մեծ… 1936 թ. հուլիսի 13-ին Արգենտինայի Կորդովա քաղաքում ծնվեց հայ բանաստեղծուհի Ալիսիա Կիրակոսյանը, ապրեց Լոս Անջելեսում եւ բազմաթիվ հարցեր ուղղեց հեռավոր, սակայն հոգեմոտ հայրենիքին…