Հայ երգարվեստում, որը դարերի հունձք ու պատմություն ունի, իր ուրույն տեղն է գրավել գուսանական եւ աշուղական երգը: Հայ օջախներում մշտապես հնչել են դրանք ուրախության, ինչու ոչ՝ նաեւ տխրության ժամերին: Հովիվն է երգել այդ երգերն ու շինականը, ռանչպարն ու պանդուխտ հայորդին, գիտնականն ու փիլիսոփան: Երգել են իրենք իրենց, բարձրաձայն կամ մտովի: Ժամանակների հոլովույթում թեեւ եկել են նոր աշուղներ ու տաղասացներ՝ իրենց հետ բերելով նոր ասելիք ու մեղեդային նոր երանգներ, այդուհանդերձ, նախորդների գործերը շարունակել են ապրել՝ հասնելով մեր օրերը: Այդ երգերից շատերն այսօր էլ անցնում են շուրթից շուրթ, ներառվում հեղինակավոր անսամբլների երգացանկում: Եվ որպեսզի դրանք անխաթար փոխանցվեն նաեւ գալիք սերունդներին, նվիրական մի առաքելություն է ստանձնել «Սայաթ-Նովա» մշակութային միությունը՝ սիրված երգիչ, նույնանուն աշուղական երգի վաստակավոր անսամբլի գեղարվեստական ղեկավար՝ բանահավաք, մանկավարժ, ժողովրդական արտիստ Թովմաս Պողոսյանի գլխավորությամբ. կյանքի է կոչել «Գանձարան հայ աշուղական երգերի» խորագրով մատենաշարը:
Մատենաշարի առաջին հատորը «Սայաթ-Նովան» է, այն լույս է տեսել 2012-ին՝ մեծ բանաստեղծի 300-ամյակի առթիվ: Նույն խորագրով արդեն հրատարակվել են Շերամ, Սազայի, Դվալի Մկրտիչ, Հավասի, Աշոտ, Շահեն, հանրահայտ այլ աշուղների երգարանները: Վերջերս է լույս տեսել մատենաշարի հերթական՝ «19-րդ դարի հայ աշուղներ» գրքի առաջին հատորը: Շուտով երգասերին կհասնի նաեւ երկրորդը, նախատեսված է նաեւ երրորդի հրատարակումը: Հետո տպագրելու հերթը կգա քսաներորդ դարի աշուղների գանձարանին:
Նորլուսընծա երգարանում, ինչպես նշվում է առաջաբան խոսքում, ընդգրկված են հանրությանը հայտնի, քիչ ծանոթ եւ անհայտ աշուղների երգերը՝ տեքստերով եւ մեղեդիներով: Ներկայացված հայտնի աշուղներից են Ղունկիանոս Կարնեցին, Շիրինը, Սիային, Թուրինջը, Սեյադը, Միսկին Բուրջին, Զահրին, այլք:
Ժողովածուն կազմողներն առավելապես օգտվել են աշուղների հեղինակային հրատարակված գրքերից, ինչպես նաեւ հետագայում վաստակաշատ աշուղագետների ուսումնասիրություններից: «Սայաթ-Նովա» մշակութային միության Աշուղագիտական կենտրոնի գիտաշխատողների ընդհանրական կարծիքով՝ հեղինակային հնարավոր տարբերակն ընտրվել է տարբեր աղբյուրների համադրմամբ: Երգարանն ամփոփվում է հավելվածով՝ համառոտ կենսագրական տեղեկություններ, ծանուցումներ շատերիս անծանոթ մեր աշուղների մասին, որոնց հերթականությունը որոշվել է ըստ նրանց ապրած ժամանակաշրջանի:
Բարի ընթացք մաղթենք աշուղական երգերի գանձարան-մատենաշարին, որի տասնյակ օրինակներ ուղարկվում եւ տեղ են գտնում աշխարհի խոշոր ու հանրահայտ գրադարաններում:
