ԱԺ ընտրություններին մասնակցող գրեթե բոլոր ուժերը գյուղատնտեսությունից խոսում են՝ այլ հարց է՝ առանձին բաժնով, թե մեկ նախադասությամբ։ Բայց դատելով այդ ուժերի նախընտրական ծրագրերից՝ նրանցից ոչ բոլորն են պատկերացնում՝ ինչ է գյուղը եւ, հետեւաբար, հստակ չեն ձեւակերպում իրենց անելիքները։ Կան ուժեր, որոնց ծրագրերի գյուղոլորտին վերաբերող հատվածը կարծես հրահանգների շարք լինի՝ ստեղծել մթերման մեխանիզմներ, ներդնել «խելացի» համակարգեր, խրախուսել գյուղատնտեսությունը եւ այլն։ Մինչդեռ պետք էր տալ ձեւն ու միջոցը, այն է՝ հենց ա՛յս քայլով մթերման մեխանիզմը կստեղծվի կամ հենց ա՛յս միջոցներով «խելացի» համակարգ կներդրվի։ Այլապես թե ինչ է պետք, հավատացնում ենք, շատերն են հասկանում։ Խնդիրն այդ պետք-ին հասնելու ճանապարհն է։
Հայ ազգային կոնգրեսն անհետաձգելի է համարում պետության վերահսկողությամբ 5-10 մեծածախ գյուղատնտեսական շուկաների ստեղծումը։ Հարկ է նաեւ գյուղատնտեսական բոլոր շրջաններում ձեւավորել 20 տոկոս պետական մասնակցությամբ գյուղատնտեսության սպասարկման ագրոկայաններ (ներառյալ` մեքենատրանսպորտային պարկը)` հետագայում պետական բաժնեմասը վաճառելու եւ գյուղացիական կոոպերատիվներ հիմնելու նպատակով: Ամեն տարի ինտենսիվ այգիները 1000 հա-ով ավելացնելու, ոռոգման համակարգերի 50 տոկոսն արդիականացնելու, յուրաքանչյուր տարի տեխնիկայի հավաքակազմն առնվազն 500 միավորով թարմացնելու, գարնանացանի եւ աշնանացանի սերմերի ձեռքբերումը մինչեւ 70 տոկոսով սուբսիդավորելու ծրագրեր է ներկայացնում ՔՊ-ն։
«Հայաստան» դաշինքը հստակեցնում է, որ լինելու է պետական աջակցություն, եւ առաջնահերթ շահառուները լինելու են փոքր ու միջին գյուղացիական տնտեսությունները, որպեսզի վերջիններիս եկամտաբերությունն ավելանա։ Եվ որ գյուղոլորտի սուբսիդավորման նոր մոտեցումներ են լինելու՝ նախապատվությունը տալով ֆերմերների հետ ուղղակի հարաբերություններին։ Վերամշակող կազմակերպություններին կտրվեն շրջանառու միջոցներ՝ մթերման գործընթացը պատշաճ ապահովելու համար։ Քաղաքական այս ուժը կարեւոր մի քայլից է խոսում, խոսքը սուբսիդավորման համակարգի մասին է։ Անհրաժեշտ մեկ այլ քայլից էլ խոսում է «Պատիվ ունեմ» դաշինքը։ Ըստ այդմ՝ կխրախուսվի տնտեսության այն ճյուղերի զարգացումը, որոնք կապահովեն սահմանափակումների պայմաններում մրցունակ արտադրանքի կամ ծառայության մատակարարում, անվտանգության (այդ թվում՝ պարենային) ապահովում։ Եվ գյուղոլորտում արտահանմանը միտված ֆերմերային տնտեսություններից բացի կզարգացվեն նաեւ բնատնտեսությունները, որոնք գյուղական բնակավայրերում կապահովեն զբաղվածություն եւ կայուն եկամուտ։
Հաշվի առնելով հանրապետության ողջ տարածքում դեռ խորհրդային տարիներից ձեւավորված գյուղատնտեսական ու արտադրական մասնագիտացման, կոոպերացման հիմնական ուղղությունները՝ անհրաժեշտ է մշակել տնտեսական բոլոր ոլորտների զարգացման գերակայություններ. այս կարծիքին է ԲՀԿ-ն։ Նաեւ ասում է, թե պետությունը պարտավոր է ապահովել այն ապրանքների եւ գյուղմթերքների անխափան իրացումը, որոնք ունեն բարձր սպառողական պահանջարկ։ ԱԺԲ-ն ուզում է ներդնել գյուղատնտեսական նշանակության հողերի հակակարկտային լիարժեք պաշտպանության էլեկտրոնային կառավարման միասնական համակարգ եւ հնարավոր բոլոր միջոցներով աջակցել ու սուբսիդավորել գյուղացիական տնտեսություններին, այդ թվում՝ ստեղծելով մասնագիտական ծառայությունների, օժանդակության, սպասարկման եւ գյուղտեխնիկայի միջհամայնքային միավորումներ: «Ազգային օրակարգը» խոսում է այն մասին, որ գյուղատնտեսությունը պետք է դառնա «խելացի» եւ «ճշգրիտ»։ Խոստանում է նախաձեռնել հողային բարեփոխումներ, խրախուսել կոոպերացիաների ստեղծումը, զարգացնել տեղական սերմնաբուծությունն ու տոհմաբուծությունը։
«5165»-ը կարծում է, որ Հայաստանն ունի բնական մրցակցային առավելություններ գյուղատնտեսության առանձին ենթաոլորտների զարգացման եւ ընդհանուր տնտեսական աճի ապահովման համար։ Գյուղատնտեսության շեշտակի զարգացումն ու արդիականացումն ունեն ռազմավարական նշանակություն։ Գյուղատնտեսության զարգացումն ուղղակիորեն առնչվում է աղքատության հաղթահարման, դեմոգրաֆիական ցանկալի շարժերի ապահովման, պարենային անվտանգության (ներառյալ առողջ սնուցումը) եւ, ընդհանուր առմամբ, ազգային անվտանգության այլ հիմնախնդիրների հետ։ «Քաղաքացու որոշումն» էլ ուզում է գյուղարտադրանքի ներմուծումը հասցնել նվազագույնի՝ այն փոխարինելով տեղական որակյալ արտադրանքով։ Արտադրության ոլորտում, նաեւ պետական աջակցությամբ, աստիճանաբար կիրառելու են միջազգային լավագույն փորձառությունը։ Քաղաքական այս ուժը վստահ է, որ ոլորտի հետագա շարժընթացը պետք է միտված լինի դեպի ինտենսիվացում (ջերմային տնտեսությունների հիմնում) եւ խոշորացում։
Վառելիքի, սերմերի, քիմիկատների, պարարտանյութի որակյալ եւ մատչելի հասանելիությունը, գյուղատնտեսության, գիտության, հետազոտական ոլորտների միջեւ ինստիտուցիոնալ կապի եւ համագործակցության հիմնումը կարեւորում է «Ինքնիշխան Հայաստանը»։ Իսկ «Արդար Հայաստանը» խոսում է գյուղոլորտում կրթագիտական մակարդակը զարգացնելուց, նաեւ՝ որ սեփականության անձեռնմխելիության երաշխավորման պայմաններում պետք է իրականացնել հողային նոր բարեփոխում՝ ելնելով այն համոզմունքից, որ ՀՀ-ում որեւէ անմշակ հող չպետք է մնա: «Լուսավոր Հայաստանը» կարեւորում է ագրո-արդյունաբերական կլաստերների ձեւավորումը, «հողից մինչեւ վաճառասրահ» սկզբունքի կիրառումը, արդիական տեխնոլոգիաների ներդրումը, գյուղատնտեսական փոքր արտադրությունների խրախուսումը։ Քաղաքական այս ուժն առաջարկում է «կլաստերային գյուղատնտեսության» զարգացման ծրագիր: Եվ դա նախատեսում է գյուղմթերք վերամշակող գործարանների արտադրական հզորությունների հիմքի վրա տարածաշրջանային գյուղատնտեսական կլաստերների ստեղծում։ Արցախի եւ Հայաստանի մարզերի բնական կլիմայական պայմանները թույլ են տալիս բարելավել ու զարգացնել գյուղատնտեսական արտադրությունը:
