2.042.627 կողմ: ՀԽՍՀ քաղաքացիներն այս քվեով 30 տարի առաջ հռչակեցին Հայաստանի Հանրապետության անկախությունը: Մեր երկրի չափահաս բնակչության 95.5 տոկոսը «Այո» պատասխանեց հանրաքվեի դրված մեկ հարցի՝ «Համաձա՞յն եք, որ Հայաստանի Հանրապետությունը լինի անկախ ժողովրդավարական պետություն ԽՍՀՄ-ի կազմից դուրս»:
Լիովին օրինաչափ էր, որ Հայաստանի երկրորդ հանրապետությունն իր անկախության ուղին սկսեց ժողովրդավարության համար կենաց-մահու կռվով: Նորանկախ երկիրը պարտադրված էր տնտեսական իր ողջ ռեսուրսները եւ անկախության առաջին հերոսական սերնդին ուղղել Արցախի Հանրապետության բնակիչների՝ ժողովրդավարական հիմունքներով հռչակած անկախության պաշտպանման պատմական որոշման կյանքի կոչմանը: Նորանկախ Հայաստանի առաջին ճակատամարտը ժողովրդավարության համար էր՝ իրավունքի բոլոր նորմերին համապատասխան Արցախի Հանրապետության ժողովրդի կայացրած ինքնորոշման իրավունքի պաշտպանությանը: ԼՂՀ-ի եւ Շահումյանի շրջանի բնակիչները հանրաքվեի միջոցով հռչակել էին իրենց անկախությունը, ինչին Ադրբեջանը, խորհրդային զինված ուժերի աջակցությամբ, պատասխանեց ագրեսիայով՝ Արցախի տարածքի 60 տոկոսի գրավմամբ, խաղաղ բնակիչների կոտորածով եւ գյուղերի հայաթափմամբ:
Խորհրդային Միության տնտեսության փլուզման ֆոնին Հայաստանն իր հիմնական տնտեսական ռեսուրսներն ուղղել էր Արցախի ժողովրդին պարտադրված պատերազմում աջակցությանը՝ զուգահեռ ջանքեր գործադրելով երիտասարդ պետության սոցիալ-տնտեսական անկումը կանխելու եւ նոր տնտեսական համակարգի ու հասարակական հարաբերությունների ձեւավորմանը:
20-րդ դարում հայ ժողովուրդն արդեն երկրորդ անգամ հնարավորություն ստացավ կյանքի կոչելու իր հազարամյա բնօրրանում անկախ Հայաստանի Հանրապետություն ունենալու՝ դարերով փայփայած իղձը: Դարերի ընթացքում Հայ առաքելական եկեղեցու ստանձնած եւ տարբեր ժամանակներում ձեւավորված հայկական պետականությունների փորձը, Առաջին հանրապետության օրինակը եւ խորհրդային տարիներին ձեւավորված իրավանորմատիվային ու կառավարման համակարգերն ապահովեցին, որ Հայաստանի Հանրապետության կառավարման ինստիտուտների կայացումը ռեսուրսատար ու ժամանակատար գործընթաց չլինի, ինչը չի կարելի ասել ՀՀ կարեւորագույն կառույցի՝ բանակի մասին: Առաջին անկախ քայլերն անող երկիրն արցախյան ազատամարտում կարողացավ կամավորական ջոկատներից շատ արագ ձեւավորել կանոնավոր բանակ, որն էլ ապահովեց մեր փառավոր հաղթանակը: Հայկական բանակը կարճ ժամանակահատվածում դարձավ հետխորհրդային տարածքում տարածաշրջանի ամենամարտունակ բանակը, որի հզոր արգելապատնեշն Ադրբեջանը կարողացավ հաղթահարել միայն ՆԱՏՕ-ի մեծությամբ երկրորդ՝ Թուրքիայի բանակի եւ վերջինիս դաշնակիցների աջակցությամբ միայն:
Անկախության առաջին տարիները նշանավորվեցին Արցախյան գոյամարտի հաղթանակով, դրան հաջորդեցին սոցիալ-տնտեսական ճգնաժամի հաղթահարումը եւ բարձր տնտեսական աճը: Աստիճանաբար ձեւավորվեցին ժամանակակից պետությանը բնորոշ ինստիտուտները: Հասարակական-քաղաքական միջավայրը դանդաղ, բայց հաստատուն քայլերով նույնպես բարելավվում էր: Դրական դինամիկա էր արձանագրվում նաեւ կոռուպցիայի դեմ պայքարի եւ տնտեսության ազատականացման գործընթացներում: Նախորդ երեք տասնամյակում, ունենալով նաեւ բացթողումներ եւ սխալներ, հայ ժողովուրդը հիմնականում կարողացավ իր զարգացման կայուն գործընթացն ապահովել:
Անկախության երեք տասնամյակն այսօր թեւակոխում ենք մեր ժողովրդի պատմության հերթական ճակատագրական էջը շուռ տալով: Անկախության 30 տարիների հեռավորությունից էլ մեր ժողովրդի առաջ կանգնած մարտահրավերներն անփոփոխ են մնացել՝ արցախցու ինքնորոշման իրավունքի իրացման համար պայքարը, հետպատերազմյան եւ համավարակի հետեւանքների հաղթահարումը, անօթեւանների խնդրի լուծումը, ՀՀ զինված ուժերի բարեփոխումը եւ նորովի վերակազմավորումը, անվտանգությանն սպառնացող մարտահրավերներին դիմակայումը, գերարագ զարգացող աշխարհին համահունչ տնտեսության ձեւավորումը՝ նոր չափանիշներով արդիականացված եւ տարածաշրջանային տնտեսական միջավայրին ու կոմունիկացիաներին ինտեգրումով:
30 տարիները նպաստեցին հայոց պետականության կենսունակության ձեւավորմանը եւ ամրապնդմանը: Այս ժամանակահատվածի ամենակարեւոր ձեռքբերումը, անշուշտ, անկախության սերունդն էր՝ իր՝ հայրենի հողի վրա հաստատակամորեն ապրելու եւ այն պաշտպանելու անբեկանելի վճռականությամբ: Արցախյան երեք պատերազմները ցույց տվեցին այս սերնդի ինքնագիտակցության բարձր մակարդակը, հայրենասիրությունը, պայքարելու եւ հաղթելու վճռականությունը, ինչը մեր ժողովրդի պատմության ոսկե էջերը համալրեց հազարավոր հերոսապատումներով:
Այսօր Հայաստանի անկախության 4-րդ տասնամյակ ենք մտնում արցախյան ազատամարտի 44-օրյա պատերազմում զոհվածների, ինչպես նաեւ ողջ ազատամարտում, անկախության եւ ժողովրդավարության համար իրենց կյանքը զոհած ՀՀ քաղաքացիների եւ սփյուռքի մեր հայրենակիցների պատգամը վճռականորեն կյանքի կոչելու պարտավորությամբ ու անբեկանելի վճռականությամբ: Հայ ժողովրդի հերոս զավակների պաշտպանած ու մեզ փոխանցած հայրենիքի հզորացումն ու զարգացումը մեր եւ ապագա սերունդների սուրբ պարտականությունն են: Հայաստանի անկախության օրը մեր հերոսների ոգեկոչման եւ նրանց թողած պատգամի կյանքի կոչման պարտավորության ամրագրման հերթական, ոչ սովորական առիթն է:
