Ոտնձգություն ՀՀ տարածքի նկատմամբ

Ադրբեջանի զինված ուժերը մայիսի 12-ի առավոտյան մուտք են գործել Սյունիքի մարզի Սեւ լճի տարածք։ Ըստ էության, դա ոտնձգություն է Հայաստանի Հանրապետության ինքնիշխան տարածքի նկատմամբ։

Վարչապետի պաշտոնակատար Նիկոլ Փաշինյանի գլխավորությամբ նախօրեին տեղի է ունեցել Անվտանգության խորհրդի արտահերթ նիստ, որում քննարկվել են Սյունիքի մարզի Սեւ լիճ տեղանքում ստեղծված իրավիճակը եւ հետագա քայլերը: Ստեղծված իրավիճակը համարելով անընդունելի, նա նշել է, որ ՀՀ-ն չի կարող ուղղակի համակերպվել ստեղծված իրավիճակի հետ, բայց «նաեւ հաշվի առնելով իրադրությունը՝ մեր առաջնային ծրագիրը բանակցությունների միջոցով, նաեւ դիվանագիտական եղանակներով այս խնդիրը լուծելն է»: Ցավոք, փորձը ցույց է տալիս, որ ադրբեջանական կողմի հետ հնարավոր չէ խաղաղ բանակցային, դիվանագիտական ճանապարհներով գտնել լուծումներ, առավել եւս հիմա, երբ Ադրբեջանը կուրացած է իր ռազմական հաջողությամբ։

ՀՀ մարդու իրավունքների պաշտպան Արման Թաթոյանի գնահատմամբ, ադրբեջանական զինվորականների անօրինական ներկայությունը Սեւ լճի տարածքում ու դրանից ներս կոպտորեն խախտում է ՀՀ սահմանային բնակիչների իրավունքները եւ հաստատում Սյունիքի շուրջ անվտանգության գոտու բացարձակ անհրաժեշտությունը։ Սյունիքի մարզի Գորիս, Սիսիան, Տեղ համայնքների սահմանային բնակավայրերի բնակիչներից ՀՀ մարդու իրավունքների պաշտպանի ստացած ահազանգերի համաձայն, ադրբեջանական զինվորականները հայտնվել են ՀՀ տարածքում, ավելի կոնկրետ՝ Սեւ լճի տարածքում ու այդ տարածքից դեպի ՀՀ Սյունիքի մարզի քաղաքացիական բնակավայրեր ընկած հատվածում:

Ինչպես սահմանային բնակիչները, այնպես էլ՝ համայնքային մարմինները ՀՀ մարդու իրավունքների պաշտպանին հավաստել են, որ Սեւ լիճն իրեն հարող արոտավայրերով խորհրդային տարիներից սկսած մշտապես գտնվել է Հայաստանի տարածքում: Բնակիչների ու համայնքային մարմինների գնահատմամբ՝ ադրբեջանական զինվորականները Սեւ լճից անգամ առաջացել են մի քանի կիլոմետր քաղաքացիական բնակավայրերի ուղղությամբ եւ տեղակայվել այդ վայրերում:

Մարդու իրավունքների պաշտպանի ուսումնասիրությունները հաստատել են, որ Սեւ լճին հարակից վայրերն անփոխարինելի նշանակություն ունեն սահմանային բնակավայրերի բնակիչների կենսական կարիքների համար: Այդ տարածքներն օգտագործվում են որպես արոտավայրեր, ինչպես նաեւ այդ վայրերից են գոյանում հարակից համայնքների խմելու եւ ոռոգման ջրային պաշարները: Ջրերը օգտագործվում են նաեւ համայնքների մանր ու խոշոր եղջերավոր կենդանիների համար: Արոտավայրերն էլ օգտագործվում են անասնապահության համար, ինչն էլ մարդկանց համար ծառայում է որպես ընտանիքի եկամտի աղբյուր: Խոսքը Տեղ, Սիսիան, Գորիս համայնքների, այդ համայնքների Խնածաղ, Վաղատուր, Խոզնավար, Վերիշեն եւ մյուս բնակավայրերի մասին է:

ՀՀ մարդու իրավունքների պաշտպանը վճռականորեն արձանագրում է, որ ադրբեջանական զինված ուժերի ծառայողների այս արարքները կոպտորեն խախտում են ՀՀ սահմանային բնակիչների իրավունքները, ունեն նրանց ահաբեկելու նպատակ: Ադրբեջանական զինվորականների ներկայությունը զրկում է ՀՀ քաղաքացիներին իրենց ընտանիքների եկամտի միակ աղբյուր անասնապահությամբ զբաղվելու, արոտավայրերն օգտագործելու հնարավորությունից, իրական վտանգ է ստեղծում համայնքների բնակիչների համար ոռոգման ու խմելու ջրի հասանելիության, նրանց կյանքի ու անվտանգության համար: «Ադրբեջանական զինվորականների նկարագրված արարքները բացահայտ սադրանք են ՀՀ բնակչության նկատմամբ: Նրանց անօրինական արարքների պատճառով այսօր ողջ օրվա ընթացքում մեծ լարվածություն է առաջացել հայաստանյան հասարակությունում, խաթարվել է մարդկանց հոգեկան անձեռնմխելիությունն ու անդորրը»,- գրել է Արման Թաթոյանը: Մարդու իրավունքների պաշտպանը նաեւ արձանագրել է, որ այս անօրինական առաջխաղացումը պետք է դիտարկել Սյունիքի մարզի համայնքների միջեւ ճանապարհներին ադրբեջանական զինված ծառայողների կողմից հայաստանյան քաղաքացիական մեքենայի վրա քարեր նետելու, Արավուս գյուղի մոտ հայ հովիվին քաշքշելու եւ հարվածելու, գյուղացիների մանր ու խոշոր եղջերավոր կենդանիները չվերադարձնելու եւ մյուս նման միջադեպերի համատեքստում: Այս արարքները պետք է դիտարկել նաեւ ադրբեջանական իշխանությունների կողմից շարունակվող ատելության ու թշնամանքի քաղաքականության համատեքստում: Եվ այս ամենը վնասում է տարածաշրջանում խաղաղության գործընթացներին:

Հայաստանի Սյունիքի մարզի հանդեպ ադրբեջանական ոտնձգություններին անդրադարձել են նաեւ ԱՄՆ կոնգրեսականները։ Մասնավորապես, Ադամ Շիֆը դատապարտել է մայիսի 12-ին Ադրբեջանի կողմից Սյունիքի մարզ ներխուժումը: «Ինձ խորապես անհանգստացնում են տարածված տեղեկություններն այն մասին, որ ադրբեջանական զորքերը անցել են Հայաստանի տարածք։ Եթե այս տեղեկությունը ճիշտ է, ապա սա եւս մեկ վտանգավոր եւ սադրիչ գործողություն է, որը կարող է կյանքերի հետագա կորուստների հանգեցնել։ Ժամանակն է, որ Միացյալ Նահանգները գիտակցի, որ մեր վարած քաղաքականությունը խրախուսել է Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիեւի ռազմական ձգտումները՝ նոր պատերազմի վտանգ առաջացնելով»,- գրել է նա իր ֆեսբուքյան պաշտոնական էջում։

Կոնգրեսականը նշել է, որ Ջո Բայդենի վարչակազմին հորդորել է Մինսկի խմբի միջոցով ավելի սերտորեն ներգրավվել գործընթացին, քանի որ «դա այժմ ավելի կարեւոր է, քան երբեւէ»։ Ադամ Շիֆը նաեւ ուշադրություն է հրավիրել այն հանգամանքին, որ Ադրբեջանը նման գործողությունների է դիմել՝ ԱՄՆ-ի պետդեպարտամենտի կողմից Ադրբեջանին օգնություն տրամադրելու սահմանափակումների անհիմն չեղարկումից օրեր անց. «Մենք չպետք է ռազմական ֆինանսավորում տրամադրենք մի ազգի, որը սովորաբար մասնակցում է մարդու իրավունքների խախտումներին եւ ոտնահարում իր հարեւանների ինքնիշխանությունը»։

ԱՄՆ Կոնգրեսի հայկական հարցերով հանձնախմբի համանախագահ Ֆրանկ Փալոնը կոչ է արել ԱՄՆ-ին օգտագործել իր ազդեցությունը՝ Ադրբեջանի ներխուժումը Հայաստանի տարածք համարելով միջազգային իրավունքի ակնհայտ խախտում: «ԱՄՆ-ն պետք է միանշանակ դատապարտի այս հարձակումը եւ օգտագործի իր ազդեցությունը դաշնակիցների հետ` Հայաստանի տարածքից ադրբեջանական ուժերի դուրս բերման համար»,– այս մասին գրել է կոնգրեսականը «Թվիթերի» իր էջում:

Սյունիքի, ինչպես նաեւ Գեղարքունիքի մարզերում ստեղծված իրավիճակը ցույց է տալիս, որ կարեւորագույն հարցերից մեկը մեր պետության եւ ազգաբնակչության, հատկապես սահմանամերձ բնակավայրերի բնակիչների համար անվտանգության գոտու ստեղծումն է։ Մարդկանց խաղաղ կյանքի, ֆիզիկական եւ հոգեկան անձեռնմխելիությունն անհնար է ապահովել, եթե մի քանի հարյուր մետրի վրա բարձրացված է ադրբեջանական դրոշը կամ անզեն աչքով կարելի է տեսնել նրանց զինվորներին։ Ի վերջո, ինքներս մեզ պետք է հարց տանք, թե որն է մեր կարմիր գիծը, որից հետո անշրջելիության մեխանիզմն է գործելու, մինչեւ որտեղ ենք պատրաստ զիջել անկուշտ թշնամուն՝ ո՞ր գյուղը, քաղաքը, բակը, տունը։ Արդյո՞ք սողացող խաղաղությունն ավելի նախընտրելի է արժանապատիվ պայքարից։ Մի՞թե այդ աստիճան կորցրել ենք ինքնապաշտպանության բնազդը։

Հայրենիքի համար ոչ թե պետք է մեռնել, այլ՝ ապրել ու պայքարել։ Բոլոր ժամանակներում պատերազմը հնարավորություն է ուժեղի համար, իսկ թույլի համար՝ կործանում։ Հետեւաբար, եթե մենք վախենում ենք պատերազմից, ուրեմն թույլ ենք եւ արդեն պարտված։ Թույլը իր խեղճությունը թաքցնում է խաղաղասիրության անվան տակ։ Եթե մենք ցանկանում ենք գոյություն ունենալ որպես պետություն, որպես ազգ, ապա այլընտրանք չունենք, քան հույսը դնել զենքի եւ Հայոց բանակի վրա։