2020 թ. աշնանն Արցախում ընդամենը ճակատամարտ էր այն հազարամյակների պատերազմում, որը մեր ժողովուրդը մղում է իր բնօրրանում ապրելու իրավունքի համար: Նոյեմբերի 9-ին հրադադար հաստատվեց ռազմի դաշտում, ու թեեւ կարծես հրանոթները լռել են, բայց պայքարը շարունակվում է դիվանագիտական եւ տեղեկատվական դաշտում: Այդպես էլ պետք է լիներ, քանի որ պատերազմով չէր լուծվել եւ չէր էլ կարող լուծվել իր հողի վրա ապրելու արցախցու իրավունքը: Հրահրած ագրեսիայի եւ պատերազմական հանցագործությունների համար չպատժվելով՝ Թուրքիան Ադրբեջանի միջոցով իր հայացքն է հառել արդեն հայի մյուս կենսական տարածքի՝ Մայր Հայաստանի վրա, եւ պատերազմը տանում է քարոզչական հարթակներում:
Բաքուն հսկայական ռեսուրսներ էր ներդրել եւ այսօր էլ շարունակում է դրանք ներարկել տեղեկատվական հարթակներում՝ իր եւ «ավագ եղբոր» ագրեսիան ծածկելու, նոր՝ հնարավոր հանցավոր քայլերի համար միջազգային հանրային՝ իրենց համար բարենպաստ ֆոն ստեղծելու համար: Այս իրավիճակում, երբ դիվանագիտական ճակատում դեռ հիմնական գործընթացները չեն սկսվել, հակառակորդը բոլոր ռեսուրսներն ուղղել է դեպի տեղեկատվական հարթակներ, քարոզչության ոլորտ: Եթե միջազգային տեղեկատվական դաշտում մեծ ռեսուրսներ են անհրաժեշտ ադրբեջանաթուրքական քարոզչությանը հակազդելու համար, ապա գոնե հայկական պետություններում այդ հարձակումները չեզոքացնելու համար մեր ներքին ռեսուրսներն առավել քան բավարար են:
Ադրբեջանաթուրքական քարոզչությանը դիմակայելն այսօր առաջնային խնդիր է, առավել եւս, որ վերջիններիս հիմնական թիրախը ՀՀ-ի եւ Արցախի հանրության շրջանում իրենց անհրաժեշտ հասարակական կարծիքի ձեւավորումն է: Տեղեկատվական պատերազմում անհրաժեշտ է ընդամենը պահպանել պետության շահերից բխող հիմնական քաղաքական գծերը եւ թեզերը, որոնք տարիների ընթացքում ձեւավորվել ու հղկվել են տարբեր սկզբունքային հարցերի վերաբերյալ: Այսօր առանց ավելորդ թրեյնինգների էլ ՀՀ եւ Արցախի Հանրապետության յուրաքանչյուր քաղաքացու համար պարզ են մեր պետությունների անվտանգային խնդիրները, հիմնական նպատակները: Եթե այդ խնդիրների լուծմանը հասնելու ուղիների մասին սովորական քաղաքացին հստակ պատկերացում չունի, ապա տեղեկատվական հարձակումներից պաշտպանվելու տրամաբանությունն ու միջոցները նրա համար պարզ են: Քաղաքացին հասկանում է, որ նվազագույնը գոնե թշնամու շահերին ծառայող տեղեկատվական հոսքերը պետք է անտեսել՝ թույլ չտալով դրանց շրջանառությունը հայկական տիրույթում: Եթե հասարակ քաղաքացին սա հասկանում է եւ գործում դրա ընկալման շրջանակներում, ապա այդ պարզ բանաձեւին տիրապետման խնդիր չպետք է ունենան հանրապետության լրատվական դաշտի սուբյեկտները, էլ չենք խոսում հայկական վելուծական ռեսուրսների մասին:
Բայց պարզվում է, որ հակառակորդին երբեմն հաջողվում է իր խնդիրները լուծել հայկական տեղեկատվական ճակատում: Մեր օրերում հայկական սոցիալական տիրույթներում եւ էլեկտրոնային մամուլում այնպիսի հրապարակումներ են հանդիպում, որոնք գերագույն ճիգերի դեպքում էլ դժվար է գնահատել հայկական շահերի պաշտպանության տրամաբանության մեջ: Ցավոք, կան դեպքեր, երբ հանդիպում են հրապարակումներ, որոնք եթե հայկական տիրույթում, հայատառ, հայկական ազգանունով հեղինակի ստորագրությամբ չլինեին, կարելի էր կարծել, թե դրանք ադրբեջանական վերլուծական կենտրոնների պատրաստած եւ հայտնի մեխանիզմներով միջազգային մամուլում տարածված նյութեր են:
Բոլոր դեպքերում՝ ցավալի է եւ դժվար ենթադրելի, որ նման հրապարակումները թշնամու նպատակային աշխատանքի հետեւանքներ կարող են լինել: Այսօր ստիպված ենք ավելի հավանական համարել հայկական շահի դեմ ուղղված հրապարակումների ներքին պատճառների եւ շարժառիթների վարկածը: Այս դեպքում նման հրապարակումների պատճառները կարող են լինել երեքը՝ պրոֆեսիոնալիզմի բացակայություն, միասնական տեղեկատվական անվտանգության թեզերի թույլ ձեւակերպում, կամ եթե դրանք կան էլ, ապա ներքին տեղեկատվական դաշտում դրանց ոչ անհրաժեշտ մակարդակի հասանելիության ապահովում եւ այդ պատճառով էլ ընկալման ցածր մակարդակ, ամենաառաջնայինը՝ ներքաղաքական, ներխմբային, ներանձնային պայքար:
Վերջին գործոնը հետպատերազմյան Հայաստանի լարված մթնոլորտում նման ձախողումների հիմնական պատճառներից է: Ներքաղաքական պայքարում հակառակորդի վարկանիշին հարվածելու համար հաճախ օգտագործվում են թշնամու տեղեկատվական աղբյուրները՝ դրանով էական հարված հասցնելով Հայաստանի տեղեկատվական եւ ոչ միայն տեղեկատվական անվտանգությանը: Մեր երկրում հատկապես էլեկտրոնային տեղեկատվական ռեսուրսներն այնքան են շատացել, որ քիչ թե շատ ապահովված անհատը կամ կարող է սեփական կայքն ունենալ, կամ կայքերում իրեն ձեռնտու հրապարակումներ պատվիրել: Այսօր հանդիպում են միջանձնային պայքարի դրսեւորումներ՝ նաեւ թշնամու համար բաց տեղեկատվական հարթակներում, որոնք շատ դեպքերում հարվածում են պետության անվտանգային համակարգին: Նման իրավիճակ է ստեղծվում, երբ մի կողմը մյուսի վրիպակները հայտնաբերելու եւ հրապարակայնացնելու համար չգիտակցելով (բոլոր դեպքերում չենք ուզում հավատալ, որ դա գիտակցաբար է արվում) թշնամու տեղեկատվական քարոզչամեքենայի ջրաղացին ջուր է լցնում:
Նման սխալները չեն կարող ունենալ ոչ մի արդարացում: Պետության անվտանգության հաշվին խմբակային եւ անհատական շահերն առաջ մղելը չի կարող արդարացվել ոչ մի իրավական, բարոյական նորմով, առավել եւս՝ 44-օրյա աղետալի պատերազմից հետո: Տեղեկատվական անվտանգությունն այսօր պետք է լինի հանրապետութան համապատասխան կառույցների ուժեղացված վերահսկողության ներքո, քանի որ, նորից ասենք, այսօր պատերազմը ողջ թափով ընթանում է հենց տեղեկատվության դաշտում: Այս պատերազմում պարտությունը նշանակում է հայկական ողջ արժեքային համակարգի ոչնչացում, էլ չենք խոսում պետականության գիտակցման խաթարման մասին: Վերոնշյալ երեւույթի դեմ պայքարելու համար ընդամենը պետք է գնալ նման յուրաքանչյուր հրապարակման հետեւից, որոնք հասանելի են տեղեկատվական հարթակներում եւ, արձագանքելով կամ հերքելով, շտկել բացթողումը: Սակայն կան նաեւ հրապարակումներ, որոնց անդրադարձը կրկնակի անցանկալի հարված կարող է հասցնել մեր տեղեկատվական անվտանգությանը՝ թեկուզ միայն այն պատճառով, որ այդ դեպքում նույն անընդունելի թեզերը կկրկնվեն եւ կտիրաժավորվեն:
