Ուկրաինայում Ռուսաստանի Դաշնության նախաձեռնած ռազմական գործողություններն օրեցօր նոր դրսեւորումներ են ունենում Արցախի Հանրապետության կարգավիճակի շուրջ գործընթացների համատեքստում եւ Արցախ-Ադրբեջան շփման գծի երկայնքով: Պաշտոնական Բաքուն, օգտվելով ուկրաինական հակամարտությունից եւ տեսնելով, որ ՌԴ-ն իր հիմնական ուշադրությունը կենտրոնացրել է հենց այդ ուղղությամբ, աննախադեպ ծավալի է հասցրել հետպատերազմյան շրջանի հրադադարի ռեժիմի խախտման դեպքերը: Այսօր ամենօրյա ռեժիմով գնդակոծվում են Արցախի սահմանամերձ բնակավայրերը, կիրառվում են ոչ միայն տարբեր տրամաչափի հրաձգային զենքեր, այլեւ ականանետներ: Այդ գործողություններն այս դեպքում հիմնականում ուղղված են ռուսական խաղաղապահ զորակազմի դեմ, քանի որ նման իրավիճակներն արցախցիների համար վաղուց սովորական են դարձել: Բանը հասավ այնտեղ, որ Բաքուն որոշեց անգամ ծանր զրահատեխնիկա մոտեցնել Արցախի սահմաններին: Ճիշտ է, այն հետագայում շատ արագ հետ քաշվեց, բայց երեւույթն արդեն ստացավ իր համարժեք գնահատականը:
Այն, որ Ադրբեջանը փորձում է օգտվել ուկրաինական ճգնաժամից, վկայում են նաեւ նրա համակարգված գործողությունները: Հրադադարի ռեժիմի խախտմանը զուգահեռ՝ չպարզված հանգամանքներում ադրբեջանական վերահսկողության տակ գտնվող տարածքում վնասվեց Հայաստանից Արցախ մտնող մայր գազատարը ադրբեջանական կողմը թույլ չէր տալիս վերականգնել: Սրան զուգահեռ ադրբեջանական զինուժը շարունակում է բարձրախոսներով ահաբեկել շփման գծի մոտ գտնվող հայկական բնակավայրերի բնակիչներին, ինչը նրանց ստիպել է որոշ գյուղերից անվտանգ բնակավայրեր տեղափոխել կանանց եւ երեխաներին:
Այս իրավիճակում ՌԴ խաղաղապահ զորախմբի խաղաղարար գործողություններն անխուսափելի էին դառնում, եւ նրանք վերջին օրերին սկսեցին ադրբեջանական զինուժին բարձրախոսներով հրադադարի պահպանման հորդորներ հղել: Միանշանակ է, որ համապատասխան արձագանք չլինելու դեպքում ՌԴ-ն կձեռնարկի այլ միջոցներ, առավել եւս, որ Արցախ-Ադրբեջան շփման գծում կրակոցների ինտենսիվացման դեպքում հնարավոր են նաեւ խաղաղապահների անվտանգության լուրջ սպառնալիքներ:
Ուկրաինական ճգնաժամն սկսում է իր ազդեցությունն ունենալ նաեւ Արցախի հիմնահարցի կարգավորման քաղաքական գործընթացի վրա: Մարտի 15-ին ՌԴ Պետդումայի փոխնախագահ, ԵԽԽՎ-ում ՌԴ պատվիրակության ղեկավար Պյոտր Տոլստոյը հայտնեց Ռուսաստանի՝ Եվրոպայի խորհրդից դուրս գալու որոշում կայացնելու մասին: Նա շեշտեց, որ կազմակերպության գլխավոր քարտուղարին է հանձնվել արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովի համապատասխան նամակը։ Տոլստոյն ընդգծել է, որ Ռուսաստանն իր կամքով է դուրս գալիս Եվրոպայի խորհրդից , դա կշռադատված եւ մտածված որոշում է։ Նկատենք, որ մինչ այդ ԵԽԽՎ-ն էր կողմ քվեարկել Ռուսաստանին Եվրոպայի խորհրդից անհապաղ դուրս հանելու օգտին։
Այսօր մեզ մնում է սպասել՝ պարզելու համար, թե ՌԴ-ի այդ որոշումն ինչպես կազդի եվրոպական այլ կառույցներում, մասնավորապես՝ Եվրոպայի անվտանգության եւ համագործակցության կազմակերպությունում (ԵԱՀԿ) Ռուսաստանի հետագա գործունեության ու կարգավիճակի վրա: Հայաստանի եւ Արցախի համար առաջնային նշանակություն ունի ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի ձեւաչափը, որը միջազգայնորեն ընդունված միակ հարթակն է, որտեղ հնարավոր է շարունակել արցախյան հիմնահարցի քաղաքական կարգավորման գործընթացը:
Մինսկի խմբի համանախագահների հավասարակշռված ձեւաչափի խախտումը չի բխում կողմերից որեւէ մեկի շահերից, եւ նոր բանակցային հարթակի շուրջ համաձայնության գալը տեւական ժամանակ կպահանջի, եթե, իհարկե, հնարավոր լինի նման՝ կողմերի համար ընդունելի նոր ձեւաչափի ձեւավորումն ընդհանրապես: Մյուս կողմից էլ դժվար կլինի գտնել մի այնպիսի ձեւաչափ, որտեղ Արցախում խաղաղապահ գործունեություն ծավալող կողմը նաեւ ներկայացված լինի որպես քաղաքական բանակցությունների միջնորդ:
Վերեւում ներկայացված իրադարձությունները փաստում են, որ ուկրաինական ճգնաժամի երկարաձգումը միանշանակ բացասական ազդեցություն է ունենում արցախյան հարցի կարգավորման վրա, ինչն էլ, իր հերթին, հետ է գցում տարածաշրջանում խաղաղության հաստատման գործընթացները:
