Եվրոպայի խորհրդարանի հունվարի 18-ին եւ 19-ին ընդունած երկու բանաձեւերում էլ հասցեական քննադատական կետեր կային ուղղված Ադրբեջանի ագրեսիվ գործողություններին ինչպես Արցախի Հանրապետության ժողովրդի նկատմամբ, այնպես էլ՝ ՀՀ միջազգայնորեն ճանաչված սահմանների: Բացի այն, որ դրանցում օբյեկտիվ գնահատական էր տրվում ադրբեջանական քաղաքական ղեկավարության ոչ կառուցողական, ագրեսիվ եւ հայատյաց գործողություններին, այլեւ, ինչն առավել կարեւոր է, Եվրոպան կրկին խոսում է Արցախի ժողովրդի իրավունքների մասին՝ հիշատակելով միջազգային հանրահայտ սկզբունքները: Որքան էլ պարադոքսալ հնչի, բայց արցախցիների իրավունքներին Եվրոպային անդրադառնալ ստիպեց հենց Բաքուն:
Կեղծ բնապահպանական պատճառաբանություններով արդեն մեկ ու կես ամիս շրջափակելով Արցախը եւ տեղի ժողովրդին կանգնեցնելով հումանիտար աղետի շեմին՝ Ադրբեջանը Եվրոպայի ներկայացուցչական մարմնին ստիպեց հայացքը կրկին հառել արցախյան հիմնահարցի վրա: Վերջիններս համոզվեցին, որ 44-օրյա պատերազմով ոչ միայն չի լուծվել արցախյան հիմնահարցը, այլեւ այն ավելի է խորացել: Շրջափակման հետեւանքով վտանգելով եւ հարված հասցնելով Արցախի բնակչության բոլոր հիմնական իրավունքներին՝ Ադրբեջանը եվրոպային ցույց տվեց, որ իր ցեղասպանական քայլերն առավել քան իրատեսական են, եւ Եվրամիության երկրների խորհրդարանականներն արդեն պարտադրված էին Ադրբեջանի ու Հայաստանի միջեւ համապարփակ խաղաղության հաստատման անհրաժեշտությունն առաջնային խնդիր հռչակելիս, պարտադիր հիշատակել Արցախի բնակչության իրավունքները՝ առաջարկելով կարգավորումն իրականացնել Հելսինկյան եզրափակիչ ակտի հիման վրա:
Վերջինիս երեք հիմնական հանրահայտ սկզբունքներն են՝ ուժի եւ ուժի սպառնալիքի կիրառումից հրաժարումը, ժողովուրդների իրավահավասարության ու ազատ ինքնորոշման իրավունքի եւ տարածքային ամբողջականության հարգումը: Այլ կերպ ասած, Ադրբեջանն իր գործողություններով ապացուցեց, որ արցախցին չի կարող ապրել այդ պետության կազմում, հետեւաբար, պետք է նրա իրավունքների պաշտպանության հարցը լուծվի միջազգային իրավունքի նորմերին համաձայն:
Բնապահպանական խնդիրների նկատմամբ գերզգայուն եվրոպացիները շատ շուտ հասկացան շրջակա միջավայրի պահպանության մասին ադրբեջանցիների կարգախոսների կեղծ լինելը, առավել եւս, որ «բնապահպանները» որեւէ կապ չունեն ակցիային զուգահեռ դեպի Արցախ գազատարի պարբերական փակման, էլեկտրահաղորդման եւ ինտերնետ մալուխների խափանման հետ: Կեղծիքի վերջին արարն այն էր, որ նույնիսկ այն բանից հետո, երբ Կաշենի հանքավայրը դադարեցրեց աշխատանքը, Բերձորի միջանցքը մնաց փակ, եւ «բնապահպաններն» արդեն սկսեցին իրենց գործողություններն այլ՝ ոչ բնապահպանական պատճառներով հիմնավորել, կեղծիք շրջանառելով, թե այդ միջանցքով ականներ են տեղափոխվել Արցախ, որոնցով իբր ականապատվել են ադրբեջանական հենակետերի դիմացի տարածքները:
Եվրախորհրդարանի վերոնշյալ երկու բանաձեւերն էլ փաստեցին, որ տարածաշրջանում կայունություն եւ խաղաղություն հաստատելու գործընթացում անհնար է անտեսել Արցախի ժողովրդի իրավունքները, քանի որ ի սկզբանե հիմնախնդրի պատճառն է այն եղել: Արցախի բնակչությունը միջազգային իրավունքի հիման վրա ինքնորոշվել է Ադրբեջանից, որին Ադրբեջանը պատասխանել է ռազմական ագրեսիայով՝ ստիպելով արցախցուն նաեւ զենքով պաշտպանել իր իրավունքները: Ադրբեջանն իր գործողություններով Եվրոպային ստիպում է, որ տարածաշրջանում համապարփակ խաղաղության հաստատման գործընթացը դիտարկի արցախցու իրավունքների անքակտելի կապի մեջ:
Եվրոպայի միասնական արտաքին եւ անվտանգային քաղաքականության իրականացման 2022 թ. հաշվետվություն-բանաձեի կետերով էլ եվրախորհրդարանականները ոչ միայն դատապարտեցին Արցախի շրջափակումը, այլեւ բուն Հայաստանի տարածքի վրա հարձակումը՝ պահանջելով ադրբեջանական զինված ուժերը դուրս բերել ՀՀ ինքնիշխան տարածքներից: Այս բանաձեւի ընդունումից ընդամենը 4 օր անց ԵՄ 27 երկրների արտաքին գործերի նախարարների հանդիպմանը որոշվեց Հայաստան ուղարկել դիտորդական առաքելություն: Այլ կերպ ասած, Ադրբեջանի վերջին գործողություններում տարածաշրջանում իրավիճակը շիկացնելու միտում տեսնում են նաեւ միջազգային կառույցները, եւ նրանք պարզապես այլեւս չեն կարող անհաղորդ մնալ տարածաշրջանում նոր հումանիտար ու անվտանգային ճգնաժամ հրահրելու պաշտոնական Բաքվի գործողություններին:
