Հայաստանը կրկին հրավիրվել է ԱՄՆ-ի նախագահի կազմակերպած ժողովրդավարության երկրորդ գագաթնաժողովին: 2021 թ. առաջին անգամ կազմակերպված այս միջոցառմանը հաջորդեցին իրարամերժ քաղաքական եւ փորձագիտական գնահատականներ դրա գաղափարական ուղղվածության եւ ուղերձների վերաբերյալ: Նախորդ գագաթնաժողովին դիտարկվեց երեք թեմա՝ պաշտպանություն ավտորիտարիզմից, կոռուպցիայի դեմ պայքար եւ մարդու իրավունքներ: Այս նախաձեռնության հեղինակը՝ դեմոկրատ Ջո Բայդենը, պաշտոնավարման հենց սկզբից հայտարարել էր, որ պայքարելու է ողջ աշխարհում եւ ԱՄՆ-ում ժողովրդավարական արժեքների համար: Նրա կարծիքով՝ ժողովրդավարական արժեքները խաթարվել են նաեւ ԱՄՆ-ում՝ Դոնալդ Թրամփի պաշտոնավարման տարիներին:
Միջոցառման գաղափարաբանությունը ներկայացնողները շեշտում են, որ դրա նպատակն աշխարհում ժողովրդավարության պահպանումը եւ ամբողջատիրական ռեժիմների դեմ պայքարն է: Կատարված ուսումնասիրությունները եւ գնահատականները փաստում են, որ այսօր աշխարհի բնակչության 72 տոկոսն ապրում է ամբողջատիրական վարչակարգերում, այն դեպքում, երբ 2012-ին այդ ցուցանիշը 46 տոկոս էր։
Հատկանշական է, որ այդ չափանիշների ներքո արդեն երկրորդ անգամ գագաթնաժողովին չեն հրավիրվում Թուրքիան եւ Ադրբեջանը: Նկատենք, որ այս երկու պետություններում էլ երկրի ղեկավարներն արդեն տասնամյակներ շարունակ անփոփոխ են մնում: Էրդողանի՝ կրկին վերընտրվելու համար 2017 թ. Թուրքիայում սահմանադրական փոփոխություններ տեղի ունեցան, ինչի մասին բազմիցս բարձրաձայնել են նույն Թուրքիայի քաղաքական դաշտի գործիչները: Գագաթնաժողովին հրավիրված չէ նաեւ թյուրքական վերոնշյալ պետությունների հետ սերտ դաշնակցային հարաբերությունների մեջ գտնվող Հունգարիան: Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը, ով պետք է քվեարկվի մայիսի 14-ին, գագաթնաժողովին չի հրավիրվել ոչ թե ընտրական էթիկայի, այլ ավտորիտար հակումների կասկածների պատճառով, ինչը նա անում է ժողովրդավարական ընթացակարգերով։ Հունգարիայի վարչապետ Վիկտոր Օրբանին, որը նախորդ տարի չորրորդ ժամկետով էր վերընտրվել, չհրավիրելը, ըստ փորձագետների, նույնպես տրամաբանական էր: Վերջինս երկար ժամանակ մեղադրվում է ազատական արժեքներից շեղվելու, մամուլի վրա ճնշում գործադրելու մեջ:
Անկարայի եւ Բաքվի մյուս դաշնակիցը՝ Պակիստանը, մերժել է մասնակցության հրավերը: Այս պետության ներկայացրած պատճառաբանությունն առնվազն տարակուսանք է հարուցում, քանի որ հիմնավորում է բերվում, թե չունի մեխանիզմներ առաջադրվող ժողովրդավարության չափանիշներին հասնելու համար: Պարզ է, որ Պակիստանը նման ժեստով իր աջակցությունն է հայտնում դաշնակիցներին: Ավելին՝ պակիստանցի փորձագետներից մեկն էլ այս ընթացքում հարց է բարձրացնում, թե Հարավային Կովկասի երկրների նկատմամբ հավասար մոտեցում պետք է ցուցաբերվեր: Այլ կերպ ասած՝ Հայաստանին եւ Վրաստանին հրավիրելու հետ մեկտեղ պետք է Ադրբեջանն էլ հրավիրվեր:
Միջոցառմանը Հայաստանի վարչապետի հրավերն այս ամենի համատեքստում խոսում է այն մասին, որ ժողովրդավարական արժեքների պահպանման ուղղությամբ միջազգային կառույցներն առաջընթաց են արձանագրել՝ ի տարբերություն մեր արեւմտյան եւ արեւելյան հարեւանների: Մյուս կողմից էլ միջազգային փորձագետները քննադատել են ԱՄՆ-ի հատուկ դերակատարությունը միջացառմանը, երբ նախորդ գագաթնաժողովում միանձնյա նախագահեց Բայդենը: Այդ պատճառով էլ այս գագաթնաժողովում Ջո Բայդենի հետ մեկտեղ այն կնախագահեն նաեւ Զամբիայի, Կոստա Ռիկայի եւ Հարավային Կորեայի նախագահները, ինչպես նաեւ Նիդեռլանդների վարչապետը։ Գագաթնաժողովին հրավիրվել է 121 առաջնորդ՝ ութով ավելի, քան 2021-ին էր։
