Սկզբում 1915 թ. Հայոց ցեղասպանության տարելիցն էր, հետո՝ 1988-ի երկրաշարժի տարելիցը, հետո՝ 2016 թ. ապրիլյան քառօրյայի ամյակը, հետո՝ 2020 թ. 44-օրյա պատերազմի ամյակը, հետո սկսեցինք հաշվել, թե 2022 թ. դեկտեմբերից սկսած՝ քանի օր է փակ Լաչինի միջանցքը եւ շրջափակված՝ Արցախը: Արդեն մի քանի օր է՝ սկսվել է Հակարիի կամրջի ադրբեջանական բռնազավթման եւ Արցախի խուլ շրջափակման հաշվարկը…
Սովորաբար մաթեմատիկան բնորոշում են զարմանահրաշ, հետաքրքիր եւ այլ ածականներով, այն անվանում գիտությունների թագուհի եւ այլն: Մեր վերաբերյալ մաթեմատիկան, ցավոք, ա՛յդ չէ։ Սովորաբար ասում են, թե մաթեմատիկան թվերի լեզու է: Մեր վերաբերյալ մաթեմատիկան, ցավոք, առաջին հերթին, ցավի լեզու է: Ինչքան էլ ասեն, թե ամեն ինչ հարաբերական է, այս կամ այն կերպ վկայակոչեն Այնշտայնին ու նրա Հարաբերականության տեսությունը, միեւնույն է, ցավի հարաբերականը չի լինում: Այսինքն՝ լինում է, եթե ցավի տերը դու չես, որովհետեւ իզուր չի ասված, որ վերքը տիրոջն է ցավ տալիս:
Երբ անգլիացի մաթեմատիկոս, բայց ավելի շատ փիլիսոփա Բերտրան Ռասելն ասում էր, թե՝ «Մաքուր մաթեմատիկան մի առարկա է, որտեղ մենք չգիտենք, թե ինչի մասին ենք խոսում եւ չգիտենք, թե արդյոք իսկապես ճի՞շտ է այն, ինչի մասին խոսում ենք», նա դեռ չգիտեր վերը նշված մեր ոչ սովորական մաթեմատիկան: Իսկ այն, ինչի մասին վերը նշվեց, մաքուր մաթեմատիկա չէ, եւ այն, ցավոք, ճիշտ է ու իրականությունն է: Եվ կրկին ցավոք՝ սա այն ճիշտն է, որ արդարացի չէ, քանզի, մեղմ ասած, առնվազն արդարացի չէր Հայոց ցեղասպանությունը, արդարացի չէ Արցախի շրջափակում-մեկուսացումը, որովհետեւ երկուսն էլ հանցագործություն են մարդկանց դեմ մարդկանց աչքի առաջ, եւ դա չի կարող արդարացի լինել…
Գագիկ ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆ
