Արցախյան վերջին պատերազմի պատճառով թուրքին թողեցինք նաեւ Քաշաթաղի ողջ շրջանը։ Միայն Բերձոր շրջկենտրոնը եւ հարեւան Ներքին Սուս ու Աղավնո գյուղերը մնացել են որպես կյանքի ճանապարհ՝ Գորիս-Ստեփանակերտ մայրուղու վրա։ Աղավնոյում դեռ գործում է Գարեգին Նժդեհի անվան միջնակարգը, իսկ Քաշաթաղի մնացած 51 հանրակրթական դպրոցների աշակերտներն ու ուսուցիչները սփռվել են մեր երկրով մեկ։ Սակայն կարոտը միշտ ձգում է, եւ ցանկացած առիթ օգտագործվում է՝ միմյանց հանդիպելու համար։
Հունիսի 1-ին Երեւանում՝ «Թեքեյան կենտրոնում», տեղի ունեցավ «Վերջին դաս», որը կազմակերպել էր «Վերադարձ դեպի Քաշաթաղ» հասարակական կազմակերպությունը՝ Բերձորի Վահան Թեքեյանի անվան թիվ 1 միջնակարգ դպրոցի տնօրինության հետ։ Նախօրոք վերջինս դիմել էր 12-րդ դասարանի աշակերտներին, որ «Թեքեյան կենտրոնում» անցկացվելու է «Վերջին դաս», հավելելով՝ դպրոցի մանկավարժական կազմը ցանկանում է ճանապարհել ձեզ մեծ կյանք՝ հավատով, որ մի օր կհանդիպենք Բերձորում եւ դասը կանցկացնենք մեր սիրելի ու հարազատ դպրոցում։ Եվ կայացավ ցանկալին. «Թեքեյան կենտրոնում» նորից միմյանց հանդիպեցին Երեւանի եւ այլ բնակավայրերի դպրոցներում սովորող բերձորցի աշակերտները, ովքեր այս տարի ավարտեցին հանրակրթական ուսուցումը։ Բացի թիվ 1-ի աշակերտներից, ներկա էին նաեւ Բերձորի Վահան Զատիկյանի անվան թիվ 2 միջնակարգի 12-րդ դասարանի աշակերտները՝ տնօրեն Հասմիկ Հակոբյանի գլխավորությամբ, ուսուցիչների ուղեկցությամբ։ «Վերջին դասին» ներկա եղան նաեւ Կովսականի Թաթուլ Կրպեյանի անվան եւ Բերձորի հարեւան Քարեգահ գյուղի միջնակարգ դպրոցների շրջանավարտներ։
Ինչ խոսք, հուզումնալից էր հանդիպումը, կարոտով լեցուն։ «Վերադարձ դեպի Քաշաթաղ» ՀԿ գործադիր տնօրեն Կարինե Մովսեսյանը, ով նաեւ նույն աշակերտներին դասավանդել է ռուսաց լեզու, տնօրինում էր Բերձորի մանկապատանեկան մարզադպրոցը, դիմելով ներկա աշակերտներին՝ ասաց. «Խոսում եմ հույսով, որ մենք մի օր վերադառնալու ենք Քաշաթաղ, եւ դուք եք այն սերունդը, որ պետք է կերտի իր երեխաների ապագան»։ Մաղթեց, որ երեխաների կյանքում ամեն ինչ լինի ավելի հարթ, քան իրենց ծնողների դեպքում էր։ Դիմելով շրջանավարտ տղաներին՝ մաղթեց, որ դպրոցն ավարտելուց, բուհ կամ այլ ուսումնական հաստատություն ընդունվելուց հետո Հայոց բանակի զինվոր դառնալու դեպքում ունենան անփորձանք ծառայություն։ Այնուհետեւ «Վերադարձ դեպի Քաշաթաղ» ՀԿ-ի կողմից շրջանավարտներին հուշանվերներ հանձնեց։
Բերձորի Վ. Թեքեյանի անվ. թիվ 1 միջնակարգի տնօրեն, «Վերադարձ դեպի Քաշաթաղ» ՀԿ խորհրդի անդամ Անահիտ Քոսակյանը, դիմելով ներկաներին, կարեւորեց նման ձեւաչափով հանդիպումները եւ նշեց, որ այս «Վերջին դասը» մնալու է քաղցր հիշողություն բոլորի համար։ Նույն դպրոցի 12-րդցիների դասղեկ Նոնա Գալստյանը, ով 8 տարի աշխատել է սաների հետ եւ լավ է ճանաչում յուրաքանչյուրին, ողջունեց միջոցառումը, հայտնեց շնորհակալություն, որ նորից առիթ եղավ հանդիպելու։ Ասաց՝ այս վերջին դասը նորի սկիզբն է, եւ չպետք է հուզվենք, վհատվենք կատարվածի համար, այլ բաց ճակատով առաջ ընթանանք։ Տարիների ընթացքում Ն. Գալստյանը նաեւ լուսանկարել էր իր սաներին եւ յուրաքանչյուրին նվիրեց մի կոլաժ՝ այդ տարիների մասին պատմող լուսանկարներով։ Բարին մաղթեց իր սաներին եւ բոլոր շրջանավարտներին, ովքեր կերտելու են մեր ապագան։ Աշակերտները նույնպես հանդես եկան՝ իրենց ուսուցիչներին նվիրելով մեծարանքի խոսք ու բարի մաղթանք, ծաղիկներ։
«Վերջին դասին» ներկա էր նաեւ Քաշաթաղի շրջանի Նորաշենիկ գյուղական համայնքի Վարդուտ գյուղի դպրոցի տնօրեն Ռաիսա Բաղիկյանը, ով նույնպես բարի ճանապարհ մաղթեց շրջանավարտներին։ Ասաց՝ պետք է բոլորս լցվենք լավատեսությամբ, որը մեզ այսօր միատեղել է «Թեքեյան կենտրոնում»։ Բերձորի Վ. Թեքեյանի անվ. թիվ 1 դպրոցի ուսուցչուհի Նելլի Սահակյանը, ով եղել է ներկա շրջանավարտների դասվարը, ում դուստրը նույնպես այս դասարանից է, մայրական օրհնանքով ճանապարհեց իր նախկին սաներին։ Շրջանավարտներին ողջունեցին ու բարի երթ, կանաչ ճանապարհ, հաղթական առաջընթաց մաղթեցին Բերձորի Վ. Զատիկյանի անվ. թիվ 2 միջնակարգի տնօրեն Հասմիկ Հակոբյանը, դասվար Գայանե Մաթեւոսյանը, թիվ 1-ի ուսմասվար Սուսաննա Սահակյանը, պատմության ուսուցիչ Հովհաննես Հարությունյանը, տողերիս հեղինակը։
Ցերեկույթի վերջում շրջանավարտները «Թեքեյան կենտրոնի» մուտքի մոտ երգեցին «Վերջին զանգի» երգը՝ «Մնաք բարով…»: «Վերադարձ դեպի Քաշաթաղ» ՀԿ-ն շրջանավարտների համար ուներ այլ անակնկալ եւս. երեկոյան Երեւանի Կ. Դեմիրճյանի անվ. մարզահամերգային համալիրում ներկա եղան համերգի։
