Սեպտեմբերի 15-ին Մոսկվայի Ռուսական իմպրեսիոնիզմի թանգարանում բացվեց «Ուրիշ ափեր: Ռուսական արվեստը Նյու Յորքում. 1924 թ.» («Другие берега. Русское искусство в Нью-Йорке. 1924»), որին Մ. Սարյանի տուն-թանգարանը մասնակցում է Մարտիրոս Սարյանի «Արաբ պարուհին» (1913) նկարով:
1924 թ. Նյու Յորքի Կենտրոնական մեծ պալատում բացվեց Ռուսական արվեստի ցուցահանդեսը, որը ԱՄՆ էր տեղափոխվել Շվեդիայի Մալմյո քաղաքից, որտեղ դեռեւս 1914 թ. կազմակերպված էր նույնանուն Բալթյան ցուցահանդեսը: Մարտիրոս Սարյանն այդ ցուցահանդեսին ներկայացրել էր 6 նկար: Առաջին համաշխարհային պատերազմի, այնուհետեւ ռուսական հեղափոխության եւ քաղաքացիական պատերազմի հետեւանքով Շվեդիայի հետ խզված դիվանագիտական հարաբերությունների պատճառով նկարները շուրջ 10 տարի չէին վերադարձվում նկարիչներին, որոնց մի մասն արդեն գաղթել էր Եվրոպա եւ ԱՄՆ, մյուս մասն ապրում էր Ռուսաստանի իրավահաջորդ ՍՍՀՄ-ում: Նկարիչ, ակադեմիկոս Ի. Գրաբարի առաջարկով եւ ակտիվ մասնակցությամբ ԱՄՆ-ում կազմակերպվեց վերոհիշյալ ցուցահանդեսը, եւ ռուս նկարիչների, այդ թվում՝ Մ. Սարյանի գործերը նավով տեղափոխվեցին Մալմյոյից դեպի Նյու Յորք: Ցուցահանդեսը տեւեց ընդամենը 20 օր, որից հետո բաժանվեց երկու մասի՝ մեկը հյուսիսային, մյուսը՝ հարավային, եւ մինչեւ 1926 թ. շրջագայեց ԱՄՆ-ի եւ Կանադայի քաղաքներով: Սարյանի «Արաբ կինը» (1913 թ.) ձեռք բերեց նյու յորքցի Ռոզենցվեյգ ազգանունով արվեստի հավաքորդը:
Այսօր Ռուսական իմպրեսիոնիզմի թանգարանում ներկայացված են այս պատմական ցուցահանդեսին մասնակցած նկարիչների գործերը, որոնք հավաքագրվել են աշխարհի տարբեր երկրների թանգարաններից, եւ մասնավոր հավաքածուներից, այդ թվում՝ Հայաստանի ազգային պատկերասրահից Արիստարխ Լենտուլովի «Սերգիեւ Պոսադ» եւ Մ. Սարյանի տուն-թանգարանից՝ Մարտիրոս Սարյանի «Արաբ պարուհի» նկարները: Ռուսական իմպրեսիոնիզմի թանգարանի կողմից արված է վիթխարի գիտական եւ հավաքչական աշխատանք, տպագրվել է հրաշալի կատալոգ, ներդրվել են խոշոր միջոցներ բարերարների եւ մեկենասների կողմից, որոնց թվում է Հայաստանի «Արարատ» կոնյակի գործարանի ռուսական մասնաճյուղը:
Ցուցահանդեսի բացումը կազմակերպված էր առանձին շուքով, անցյալ դարի քսանական թվականներին համապատասխանող շնչով եւ նորաձեւությամբ: Ներկա էին ութ երկրի դեսպաններ, հայտնի արվեստաբաններ, արվեստագետներ, թանգարանային գործիչներ, գործարարներ:
Ռուզան ՍԱՐՅԱՆ
Մարտիրոս Սարյանի տուն-թանգարանի տնօրեն
Հ. Գ. Օրերս եւս մի ուրախալի լուր իմացա: Տրետյակովյան պետական պատկերասրահը Մ. Սարյանի «Նռնենու մոտ» նկարը տրամադրել է Լուի Վիտտոնի կենտրոնում բացված ցուցահանդեսին: Դա մեզ համար նշանակալի իրադարձություն է:
