Նախորդ տարի սեպտեմբերի 27-ին սկսված պատերազմի ընթացքում, զինադադարից հետո տասնյակ հազարավոր արցախցիներ տեղահանվեցին եւ ապաստանեցին ՀՀ տարբեր մարզերում, Երեւանում։ Այդ ընթացքում շատ ընտանիքներ ժամանակավոր տեղավորվեցին հյուրանոցներում, դպրոցների ու մանկապարտեզների, այլ հաստատությունների շենքերում։ Անցել է 1 տարի, սակայն որոշ ընտանիքներ դեռ բնակվում են ժամանակավոր կացարաններում։
Աբովյան քաղաքի «Կոտայքի տարածքի մանկավարժահոգեբանական աջակցության կենտրոն» ՊՈԱԿ-ի շենքում նույնպես տեղ հատկացվեց արցախցի ընտանիքների համար։ Այժմ այստեղ տեղահանված 23 ընտանիք կա՝ մոտ 80 բնակչով։ Հաստատությունը գործում է ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի եւ սպորտի նախարարության համակարգում, եւ այստեղ տեղահանված ընտանիքներին ժամանակավոր տեղավորել են ՀՀ աշխատանքի եւ սոցիալական հարցերի նախարարության միջնորդությամբ։ Բնակիչների հիմնական մասը Քաշաթաղի շրջանից են, կան նաեւ հադրութցիներ։ Այժմ ժամանակ է տրվել արցախցիներին, որ մինչեւ հոկտեմբերի 10-ը դուրս գան հաստատությունից եւ լուծեն իրենց բնակարանային խնդիրները։ Սակայն նույն բնակիչները բողոքում են՝ ասելով, որ վարձով բնակվելու հնարավորություն չունեն, քանի որ հիմնական մասը չի աշխատում, դպրոցական երեխաները չեն կարող տարվա ընթացքում տարբեր դպրոցներ տեղափոխվել, եւ, վերջապես, անցել է 1 տարի, իսկ մեր կառավարությունները չեն լուծել տեղահանվածների բնակարանների փոխհատուցման հարցը։
Ի դեպ, բնակարանների փոխհատուցման հարցի շուտափույթ լուծումը բոլոր տեղահանվածների պահանջն է։ Այս հաստատությունում բնակվողների խնդրին ծանոթանալու նպատակով «Վերադարձ դեպի Քաշաթաղ» ՀԿ տնօրեն Կարինե Մովսեսյանի հետ այցելեցինք Աբովյան քաղաք, զրուցեցինք բնակիչների եւ հիշյալ կենտրոնի տնօրեն Տաթեւիկ Շիրինյանի հետ։ Բնակիչները, պարզ է, դժգոհում են, որ իրենց մի քանի օր ժամանակ են տվել, որպեսզի դուրս գան այս հաստատության շենքից։ Քաշաթաղի Այգեկ գյուղից է Ալիսան, ով ընդամենը մի քանի րոպե ժամանակ է ունեցել համագյուղացիների հետ հեռանալ 20 եւ ավելի տարիների ընթացքում կառուցած ու շենացրած գյուղից։ Հաշմանդամություն ունեցող որդու հետ է ապրում այստեղ, ավագ որդին զինվորական է, սահմանին։ Կան նաեւ զոհվածի ընտանիքներ, վիրավորներ եւ այլ սոցիալական խնդիրներ ունեցողներ։ Մտահոգ են՝ ձմռան շեմին ո՞ւր են գնալու։
Կենտրոնի տնօրենը տեղեկացրեց, որ ինքը միշտ էլ աջակցել է արցախցիներին, սակայն իր ղեկավարած հաստատությունը պետք է գործի։ Հարցը նաեւ աշխատանքի եւ սոցիալական հարցերի նախարարության տիրույթում է, այստեղից են պահանջում, որ շենքն ազատվի. աշակերտների թիվն ավելացել է, պետք է դպրոց գան։ Այցելեցինք նաեւ Աբովյանի քաղաքային միասնական սոցիալական ծառայության տարածքային կենտրոն։ Այնտեղ ասացին, որ արցախցիների կեցության հարցն ինչ-որ չափով լուծելու նպատակով նախարարությունը քառամսյա ծրագիր է սկսել, որով սեպտեմբերից դեկտեմբեր ամիսներին արցախցիները կստանան 50 000 դրամ։ Բացի այդ, խնդրին աջակցելու են նաեւ միասնական սոցիալական ծառայությունը, ՄԱԿ-ը, «Առաքելություն Հայաստան» ՀԿ-ն։ Այս տարվա վերջին 4 ամսվա կտրվածքով 68 000-ական դրամ կհատկացվի ընտանիքներին՝ տուն վարձակալելու համար։
Նման եւ այլ կարգի խնդիրներ, իհարկե, շատ կան։ Տարբեր բնակավայրերում գործող հանրային ու մասնավոր հաստատություններում ժամանակավոր բնակվող տեղահանված արցախցիները պետք է ազատեն տարածքները։ Բնական է՝ ժամանակավոր է ապաստան տրվել տեղահանվածներին, բայց ՀՀ եւ ԱՀ կառավարությունները պետք է հնարավորինս շուտ իրականացնեն բոլոր տեղահանվածների բնակարանների փոխհատուցման խնդիրը, որով եւ կլուծվեն շատ օժանդակ հարցեր։
