Կիսանկուղային հարկում գեղանկարչի արվեստանոցն է: Ներս ես մտնում, եւ քեզ գերում են վառ գույներն ու պայծառ պատկերները: Թվում է՝ կախարդական աշխարհում ես: Հիմնականում ծաղիկներ են պատկերված կտավներին, սակայն կան նաեւ ծովանկարներ, մարդկային կերպարներ, հիմնականում կանայք՝ դարձյալ ինչպես ծաղիկները: «Ջրահարսը», «Երազների Փերի» եւ նման այլ կտավներ դրա վառ ապացույցն են:
Շիրակի մարզի Արթիկ քաղաքում է այս արվեստանոցը՝ բնակելի տան ներքին հարկում: Նկարչուհին՝ Լիլիթ Տոնականյանը, սիրով է ուղեկցում մեզ հայրական տուն, որտեղ ծնվել, մեծացել է եւ ներկայացնում է իր ստեղծագործությունները՝ սեփական ներաշխարհը: Հայոց երկրի, ավելի ճիշտ՝ Շիրակ աշխարհի ծաղիկները երիտասարդ նկարչի վրձնահարվածներով դարձել են անթառամ ու մշտագերող: Լիլիթը ծնվել է Արթիկ քաղաքում: Մանկուց է սկսել նկարել ու հմտանալ կախարդական այս աշխարհում: 2001-2012 թթ. սովորել է Արթիկի թիվ 7 հիմնական դպրոցում եւ զուգահեռ՝ Արթիկի գեղարվեստի դպրոցում, որն ավարտել է 2009-ին: Իսկ իսկական արվեստագետ-նկարիչ դառնալու համար մի ամբողջ կյանքն էլ քիչ է: Հանրակրթական դպրոցն ավարտելուց հետո՝ 2012-ին, ընդունվել է Երեւանի գեղարվեստի պետական ակադեմիայի Գյումրու մասնաճյուղի գեղանկարչության բաժին եւ բակալավրիատն ավարտել 2016-ին: Կա նպատակ շարունակել բուհական ուսումը նաեւ մագիստրատուրայում: Ուսանողական տարիներին արդեն մասնակցել է մի շարք ցուցահանդեսների՝ ընդհանուր եւ անհատական:
2013-ին դեռ ուսանող էր, որ հարազատ բուհի սրահներում մասնակցեց «Ձմեռը մեր աչքերով» խմբակային ցուցահանդեսին: Շատ է կարեւորում այս ցուցահանդեսը: Նույն տարի հայրենի քաղաքի մշակույթի տանը (այժմ՝ Տիգրան Մանսուրյանի անվան) տեղի ունեցավ Լիլիթի անհատական ցուցահանդեսը, որն արդեն ճանաչում բերեց երիտասարդ նկարչին իր ծննդավայրում: 2014 թ. մասնակցել է իտալական «Benetton Imago Mundi» ցուցահանդեսին, այնուհետեւ նույն թվականին՝ «Գարնան մոտիվներով» ցուցահանդեսին՝ Արթիկի մշակույթի տանը: 2014 թ. արժանացել է Շիրակի մարզպետարանի պատվոգրին՝ մարզի Թորոս գյուղում կազմակերպված «Մինասի գույներով» միջոցառմանը մասնակցության համար։ 2015 թ. դարձյալ անհատական եւ խմբակային ցուցահանդեսներ է ունեցել Գյումրիում, Տաշիրում, 2016-ին՝ Դիլիջան եւ այլ քաղաքներում։ Շատ է կարեւորում հայրենի Արթիկում 2016 թ. Վարագ Սամուելյանի անվան մշակույթի տանն ունեցած անհատական ցուցահանդեսը: Հարազատ բուհի կազմավորման 20-ամյակի առթիվ՝ 2017-ին, նույնպես Լիլիթը հանդես եկավ անհատական ցուցահանդեսով: 2018-ին Հայաստանի նկարիչների միությունում բացվեց Լիլիթի աշխատանքների ցուցահանդեսը, որն արդեն խոսում է կայացած արվեստագետի մասին: 2021 թ. ունեցել է 2 անհատական ցուցահանդես. առաջինը Գյումրու քաղաքապետարանի տարածքում գործող «Կումայրի» պատմամշակութային թանգարանում էր՝ «Գունեղ զարթոնք» խորագրով: Իսկ օգոստոսի 20-ին Երեւանում՝ «Փյունիկ» զարգացման կենտրոնում է բացվել Լիլիթ Տոնականյանի՝ «Հափրուն ծաղիկների գունագեղ հմայքը» խորագրով գեղանկարչական անհատական ցուցահանդեսը, որին ներկայացված են եղել հիմնականում ծաղիկների կտավներ:
«Շիրակի դաշտավայրի ծաղիկներն ունեն իրենց յուրահատուկ բույրն ու հմայքը, դրա համար էլ հիմնականում ծաղիկներ եմ նկարում,- ասաց Լիլիթը,- սակայն ստեղծագործում եմ նաեւ այլ ոճերում՝ նատյուրմորտներ, աբստրակտ, ծովանկարներ եւ այլն»:
«Ծաղիկներն ինձ միշտ հետաքրքրել են, շատ եմ սիրում նրանց գեղեցկությունն ու բույրը։ Միշտ տխրում էի, երբ նվեր էի ստանում ծաղիկներ, որոնք շուտ էին թառամում։ Որոշեցի նկարել ծաղիկներ, բացահայտել ամեն մեկի նշանակությունը, դերը։ Միշտ նկարել եմ ու կնկարեմ, քանի որ ամեն մի ծաղիկ յուրովի տարբեր է ու գեղեցիկ։ Թերթը թերթին ո՜նց է հպված. ո՜նց կարող է Աստված այսքան նուրբ, գեղեցիկ երեւույթ ստեղծել, ինչպիսին ծաղիկն է։ Իմ կտավներում նրանք երբեք չեն թառամում»,- այսպես է պատասխանում Լիլիթը, երբ հետաքրքրվում են՝ որն է պատճառը, որ հիմնականում ծաղիկ է նկարում: 2021-ին նկարչուհու մոտ 20 կտավ ցուցադրվել է Կանադայի Հյուսիսային Վանքուվեր քաղաքում: Այժմ նկարչուհին աշխատում է Փանիկ գյուղի արվեստի դպրոցում, ունի 10-ից ավելի սան, ովքեր սովորում եմ գեղանկարչության գաղտնիքները՝ կերպարվեստ, գունանկար, գծանկար, կոմպոզիցիա, եւ արդեն գեղեցիկ նկարներ ունեն: Հաճախ են աշակերտների ծնողները շնորհակալություն հայտնում Լիլիթին, որ կարողացել է իրենց երեխաներին ճանաչել տալ կերպարվեստի կախարդական ճանապարհը:
Ներկայացնելով իր գործերը՝ Լիլիթն ասաց, որ ստեղծագործում է ոչ միայն կտավի վրա: Մի քանի նկարներ խորհրդային տարիների ձայնասկավառակների վրա էին արված: Կտավներում իրենց ուրույն տեղն ունեն նաեւ աշնանային տեսարանները՝ անձրեւանոցով մարդիկ, փոթորկուն ծով կամ լիճ՝ չվող թռչունների երամով եւ այլն: Տան հյուրասրահի եւ սենյակների պատերին դարձյալ նկարչուհու կտավներն են՝ ստեղծված տարբեր ժամանակներում ու առիթներով: Շատ է սիրում իր կտավները եւ հնարավոր է՝ 3-ամյա որդուն՝ Լյովային, նույնպես ուղղորդի կերպարվեստի ճանապարհով: Նաեւ վաճառվում են Լիլիթի կտավները, որոնցից դժվարությամբ է բաժանվում: Արդեն տպագրվել է նկարչուհու աշխատանքների պատկերագիրքը, ինչպես նաեւ՝ բանաստեղծությունների ժողովածու՝ նրա նկարների մոտիվներով: Երիտասարդ բանաստեղծուհի Իրինա Մկրտչյանի «Շշուկներ» գրքույկը տպվել է 2014-ին Գյումրիում: Յուրաքանչյուր բանաստեղծություն ծնվել է Լիլիթի մի կտավից:
