ԵՊՀ գիտական խորհրդի նիստերի դահլիճում անցկացվեց «ՀԱՊԿ ներկան եւ ապագան. Հավաքական անվտանգության մասին պայմանագրի 30 եւ կազմակերպության 20-ամյակը» խորագրով միջազգային գիտաժողով։ Միջոցառումը կազմակերպել են ԵՊՀ միջազգային հարաբերությունների ֆակուլտետի ռուսաստանյան հետազոտությունների կենտրոնը՝ «Ինտեգրացիա եւ զարգացում» ՀԿ-ի ու Եվրասիական փորձագիտական ակումբի հետ համատեղ:
ԵՊՀ միջազգային հարաբերությունների ֆակուլտետի ռուսաստանյան հետազոտությունների կենտրոնի տնօրեն, «Ինտեգրացիա եւ զարգացում» ՀԿ-ի նախագահ, Եվրասիական փորձագիտական ակումբի համակարգող Արամ Սաֆարյանը «Հայաստանի Հանրապետություն» օրաթերթի հետ զրույցում կարեւորեց այն, որ միջոցառումն անցկացվում է ՀԱՊԿ-ում Հայաստանի Հանրապետության նախագահության շրջանում, ինչը կարելի է համարել հայկական կողմի ներդրումը կազմակերպության զարգացման, հետագա ամրապնդման եւ ուժեղացման գործում։
Հոբելյաններին նվիրված գիտաժողովին մասնակցում են 80 առաջատար մասնագետներ ՌԴ-ից, Բելառուսից, Ղրղզստանից եւ Տաջիկստանից, փորձագետներ ամենատարբեր ոլորտներից, որոնցից մոտ 50-ը եկել են կազմակերպիչների անհատական հրավերով։ Սաֆարյանը տեղեկացրեց, որ Հայաստանի Եվրասիական փորձագիտական ակումբը համախմբում է 49 առաջատար մասնագետներ՝ միջազգային հարաբերությունների, քաղաքագիտության, պատմության, փիլիսոփայության, արեւելագիտության, պաշտպանության, ներքին գործերի եւ այլ ասպարեզներում, որոնց գործունեությունն ուղղված է եվրասիական ինտեգրման գործընթացի հաջողությանը եւ Հայաստանի ավելի սերտ ինտեգրմանն այդ եվրասիական տարածաշրջանում։ «Քաղաքագիտական մակարդակում գիտաժողովի եւ բոլոր այն միջոցառումների շրջանակներում, որոնք կառնչվեն այս հոբելյանին, անհրաժեշտ է քննարկել ՀԱՊԿ-ի զարգացմանն ու կայացմանը վերաբերող բարդ հարցերի ամբողջ խճանկարը։ Այս տարիների ընթացքում Հայաստանը եղել է ամենակառուցողական մասնակիցներից մեկը։ Մեր ցանկությունն է, որ կազմակերպությունն ի վիճակի լինի արտահայտելու եւ արձագանքելու մեր ժամանակի սպառնալիքներին եւ մարտահրավերներին, նաեւ հակադարձելու դրանց եւ մեծացնելու անվտանգության բաղադրիչը մեր տարածաշրջանային համագործակցության մեջ»,- լրագրողների հետ զրույցում ընդգծեց Սաֆարյանը։
Ողջույնի խոսքով հանդես եկավ ԵՊՀ ռեկտոր Հովհաննես Հովհաննիսյանը։ Նրա խոսքով, ՀԱՊԿ աշխատանքում կան տարբեր խնդիրներ, որոնց լուծման պարագայում կառույցի աշխատանքներն առավել կբարելավվեն։ «Արցախյան երկրորդ պատերազմից հետո մեր հանրության մեջ տարբեր մոտեցումներ կան ՀԱՊԿ-ի օբյեկտիվության վերաբերյալ: Կարծում ենք՝ առաջիկայում այդ կառույցի շրջանակներում համագործակցությունները կհանգեցնեն նրան, որ տարակուսանքները կվերանան»,- ասաց նա։
ՀՀ-ում Ղազախստանի դեսպան Բոլատ Իմանբաեւն անդրադարձավ ՀԱՊԿ-ի 30-ամյա գործունեությանն ու ձեռքբերումներին, նշելով, որ Ղազախստանը հատուկ ուշադրություն է դարձնում միջազգային ահաբեկչության ու ծայրահեղականության, թմրանյութերի եւ զենքի ապօրինի շրջանառման, անօրինական միգրացիայի դեմ պայքարին, այդ թվում՝ Աֆղանստանի շուրջ տեղի ունեցող զարգացումների շրջանակներում։ «Այդ կապակցությամբ մենք համոզված ենք, որ ՀԱՊԿ անդամ երկրները պետք է հաշվի առնեն վերոնշյալ խնդրից բխող բոլոր հնարավոր սպառնալիքները՝ ավելի մեծ ուշադրություն դարձնելով Կենտրոնական Ասիայի հարավային սահմանների անվտանգության ապահովմանը»,- հավելեց նա:
Դեսպանը հնչեցրեց երկրի նախագահ Կասիմ-Ժոմարտ Տոկաեւի գնահատականը, որ 30 տարվա ընթացքում ՀԱՊԿ-ն հաստատվել է որպես բազմակողմանի համագործակցության իրական մեխանիզմ եւ ունի մեծ ներուժ հետագա զարգացման համար։ Իմանբաեւը գոհունակությամբ արձանագրեց, որ արդյունավետ են գործում կազմակերպության մշտական գործող աշխատանքային մարմինները, որոնք ունեն սերտ համագործակցության տարբեր ձեւաչափեր, այդ թվում՝ պաշտպանական, իրավապահ եւ խաղաղապահ ներուժով։ Բոլատ Իմանբաեւի խոսքով, կարեւոր առաջնահերթություններից է կազմակերպության խաղաղապահ ուժերի ներուժի ամրապնդումը:
ՀՀ-ում ՌԴ դեսպանության խորհրդական Դմիտրի Պանտելինի խոսքով, այս տարիների ընթացքում կառույցը զարգացել է՝ մեկտեղելով անդամ պետությունների լավագույն փորձը։ Չնայած դրան նա կարեւորում է համագործակցությունը որակական առումով ավելի բարձր մակարդակի հասցնելու, նաեւ համագործակցության շրջանակն ընդլայնելու անհրաժեշտությունը:
2021 թ. սեպտեմբերին կազմակերպության նախագահությունը փոխանցվեց Հայաստանին, որի օրոք ՀԱՊԿ-ի առջեւ բավականին լուրջ մարտահրավեր ի հայտ եկավ, մասնավորապես՝ Ղազախստանում այս տարվա սկզբին տեղի ունեցան իրադարձություններ, երբ ՀԱՊԿ-ն զորախումբ ուղարկեց այդ երկիր։ Դիվանագետի կարծիքով, դրանով փաստացի ցույց տրվեց միջազգային հանրությանը, որ կառույցը կենսունակ է, միեւնույն ժամանակ մատնացույց արեց գործնական համագործակցության թերությունները։ Այդ քայլով կազմակերպությունը նաեւ իր տեղն ապահովեց տարածաշրջանային եւ միջազգային կառույցների շարքում։
ՀՀ-ում Բելառուսի դեսպանության խորհրդական Գրիգորի Ակսյոնովի խոսքով, ներկայումս ՀԱՊԿ-ի առջեւ կանգնած են զգալի թվով մարտահրավերներ, աշխարհաքաղաքական իրավիճակի սրացումներ, մի շարք սպառնալիքներ, ինչպես օրինակ՝ Արեւելյան Եվրոպայի ռազմականացումը, կենսաբանական անվտանգությանն ուղղված սպառնալիքները, ՀԱՊԿ անդամ պետությունների սահմաններին անցկացվող մեծաթիվ զորավարժությունները եւ այլն։ «Ներկա փուլում բացասական գործընթացների աճ է նկատվում թե տարածաշրջանային, թե միջազգային մակարդակով ռազմական անվտանգության մասով։ Փաստացի խարխլվում է Համաշխարհային երկրորդ պատերազմից հետո ստեղծված միջազգային ճարտարապետությունը, տեղի են ունենում պրոքսի պատերազմներ ՀԱՊԿ անդամ պետություններից որոշների հանդեպ»,- մանրամասնեց նա։
Այս պայմաններում Բելառուսն արդարացված է համարում միջազգային հարթակներում միասնականության ու համախմբվածության սկզբունքներով աշխատելը, տեղեկատվական դաշտում անվտանգությանը սպառնացող մարտահրավերներին դիմակայելը, որի նպատակով առաջարկում է ՀԱՊԿ քարտուղարության բազայի հիման վրա ստեղծել հատուկ բաժին, որը պատասխանատու կլինի վերլուծության ու ռազմավարական պլանավորման համար եւ կխթանի կազմակերպության անդամ պետությունների վերլուծական կենտրոնների համագործակցությունը։
Գիտաժողովին մասնակցող փորձագետները հանդես եկան ՀԱՊԿ-ի զարգացման, համագործակցության ընդլայնման եւ առկա խնդիրների լուծմանը վերաբերող զեկուցումներով։
