Երեկ Արցախում խնկարկվեց 44-օրյա պատերազմում նահատակված հայորդիների պայծառ հիշատակը: Խորհրդանշական տարելիցին նվիրված միջոցառումը Ստեփանակերտում մեկնարկեցին Սուրբ Հակոբ եկեղեցու բակից` համաժողովրդական սգո երթով: Շուտով երթին միացան Անվտանգության խորհրդի անդամները` ԱՀ նախագահ Արայիկ Հարությունյանի գլխավորությամբ (այստեղ էր նաեւ երրորդ նախագահ Բակո Սահակյանը):
Ժամը 11-ին երկրի ողջ տարածքում լռության րոպե էր հայտարարված: Եվ նախապես որոշված պահին կանգ են առնում բոլորը: Ինքնաբուխ «կասեցվում» է նաեւ մեքենաների շարժը:
Ցավն ու կսկիծը իրենց հոգում անթեղած մարդիկ շտապում են նորակառույց պանթեոն` հարգանքի տուրք մատուցելու դաժան մարտերում զոհված մարտիկների հիշատակին: Արցախի դեմ թշնամու սանձազերծած ագրեսիայի հետեւանքով, ցավոք, «ընդարձակվել» է հուշահամալիրի տարածքը: Այստեղ, կողք կողքի են ննջում արցախյան երեք պատերազմների նահատակները. «Ամեն մեկը` մի տան զավակ, ամեն մեկը` մի տան ճրագ»…
Պետական միջոցներով, նախագծի համաձայն, մեկ տարվա մեջ հսկայական աշխատանքներ են իրականացվել այստեղ: Որդեկորույս ծնողների եւ հարազատների առաջարկությամբ բոլոր հուշաքարերը միատեսակ ընտրությամբ են տեղադրվել: Հարդարվել, բարեկարգվել է ողջ տարածքը, կանաչապատվել եւ լուսավորվել: Իսկ տղաների հիշատակին կառուցված մարմարակերտ հուշակոթողը ասես ամբողջացնում է պանթեոն-համալիրի ճարտարապետական ներդաշնակությունը: Հատկանշական է, որ գրեթե ամեն օր իրականացվող աշխատանքներին հետեւելու նպատակով այստեղ են գտնվել արցախյան երրորդ պատերազմում զոհվածներ հարազատների միության անդամները:
Ինչպես զրույցի ժամանակ տեղեկացրեց նախագծի հեղինակ, ճարտարապետ Վլադիկ Սարգսյանը, հուշակոթող-խորանի վրա շուրջ մեկ տարի է պահանջվել ստեղծագործական մտահղացումներն իրագործելու համար: Այն կառուցվել է Գանձասարի փափուկ տուֆից: Խորանի ներսի պատերին քրիստոնեական աղոթքի («Հայր մեր»-ի) խոսքերն են փորագրված: Սկզբնամասում` Շուշիի Սուրբ Ղազանչեցոց եկեղեցու հանրահայտ հրեշտակն է հիշեցնում` թեւերը բացած, իսկ աջ թեւում` Պարույր Սեւակի «Անլռելի զանգակատուն» պոեմից մի հատված է հավերժացել:
«Խորանի դուռը միշտ բաց է անցորդների համար,- ասում է հուշակոթողի հեղինակը,-որպեսզի նահատակված մեր հերոս զավակների հարազատներն ու մտերիմները, ապրողներս այստեղ գանք եւ աղոթենք ննջեցյալների հոգու հանգստության համար: Խոնարհվենք ու միշտ հիշենք նրանց, բարձրաձայնենք, որ տղաների առաքելությունը շարունակելու ենք»:
Պանթեոնում, հուշակոթողի մոտ Արցախի հոգեւոր թեմի առաջնորդ Վրթանես եպիսկոպոս Աբրահամյանի հանդիսապետությամբ հոգեհանգստի կարգ կատարվեց նահատակների հիշատակին: Իրենց ելույթներում 44-օրյա պատերազմում զոհվածների հարազատների միության նախագահ Արմեն Ասրյանը, ազատամարտում երկու որդիներ կորցրած զավակների հայր Միքայել Հաջիյանը եւ Արցախի պետական համալսարանի ուսանող, արցախյան երրորդ պատերազմի մասնակից Յուրա Մարգարյանը հավաստիացրին, որ տղաների թափած արյունը չի կորչի, եւ շարունակելու են նրանց սուրբ գործը: Նրանք ներկաներին կոչ արեցին համախմբվել ու միասնական լինել, ավարտին հասցնել իրենց հայրերի եւ զավակների առաքելությունը:
