Ժամանակակից աշխարհում վտանգներն ու սպառնալիքներն ավելանում եւ ավելի փոխկապակցված են դառնում։ Առաջնային խնդիրներից է դառնում արտակարգ իրավիճակների, բնապահպանական աղետների, հակամարտությունների հետեւանքով տուժած մարդկանց բժշկական օգնության տրամադրումը։ Այդ նպատակին են ծառայում արագ արձագանքման բժշկական թիմերը (ԱԱԲԹ), որոնք կազմում են համաշխարհային առողջապահական աշխատուժի կարեւոր մասը, դրանք առողջապահական համակարգի մասնագետների խմբեր են (բժիշկներ, բուժքույրեր, բուժակներ եւ այլք)։
Երեւանում երեկ մեկնարկեց արագ արձագանքման բժշկական թիմերի 5-րդ գլոբալ եռօրյա հանդիպումը, որի շրջանակներում աշխարհի 110 երկրներից ժամանած ավելի քան 500 պատվիրակներ քննարկելու են ճգնաժամերին, այդ թվում նաեւ՝ բնական աղետներին, հիվանդությունների բռնկումներին եւ հակամարտություններին ավելի արագ եւ արդյունավետ արձագանքելու մեխանիզմները։ Սահմանվելու են նաեւ ավելի երկարաժամկետ արագ արձագանքման բժշկական թիմերի ռազմավարության փուլերը, ինչը հնարավորություն կտա հզորացնել ազգային ԱԱԲԹ կարողությունները։ Մասնակիցները ծանոթանալու են արտակարգ իրավիճակներին արձագանքելու ընթացքում ստացած փորձին, նորարարական ու կյանքեր փրկող մոտեցումներին: Նախաձեռնության նպատակն է ապահովել, որպեսզի արտակարգ իրավիճակների ժամանակ բուժօգնության կարիք ունեցող մարդիկ հնարավորինս շուտ ստանան ամենաբարձր որակի օգնություն: Թեեւ պետության պարտականությունն է արձագանքել մարդկանց կարիքներին, սակայն պատկերը փոխվում է, երբ ծավալները մեծանում են այնքան, որ պետական ռեսուրսները չեն բավարարում, եւ այստեղ է, որ առաջնային է դառնում նման խմբերի առկայությունը։
Ի սկզբանե խմբերը մասնագիտացած են եղել միայն վնասվածքներին արձագանքելու, վիրահատական կարիքները հոգալու հարցում, բայց ժամանակի ընթացքում մոտեցումները փոխվել են, զարգացել եւ հիմա կարեւորում են արձագանքները առողջապահական բոլոր կարիքներին, որոնք կարող են առաջանալ արտակարգ իրավիճակներում։ Դրա համար կարեւորում են արձագանքները առանձին երկրների կարիքներին։
ՀՀ առողջապահության նախարար Անահիտ Ավանեսյանը մամուլի ասուլիսի ժամանակ նշեց, որ մարդկանց նկատմամբ հոգատարությունը եւ ճգնաժամային իրավիճակներում աջակցության տրամադրումը բժշկական թիմերի նպատակն են. «Մեզ անհրաժեշտ է միասնական չափորոշիչներով կրթված, պատրաստված պրոֆեսիոնալ թիմերի առկայություն, եւ այդ կարեւոր առաքելության ուսումնասիրության համար է իրականացվում այս նախաձեռնությունը»:
Նշենք, որ Հայաստանի արագ արձագանքման ազգային բժշկական թիմը ստեղծվել է 2021 թ.։ Դա հնարավորություն կտա հզորացնելու առողջապահության նախարարության գործառնական կարողությունները՝ արձագանքելու ինչպե՛ս երկրի, այնպե՛ս էլ տարածաշրջանային մակարդակներում առողջապահական հետեւանքներով ուղեկցվող արտակարգ իրավիճակներին։
ԱՀԿ առողջապահական արտակարգ իրավիճակների ծրագրի գործադիր տնօրեն Մայքլ Ռայանի խոսքով՝ միլիարդներ են ներդրվում ֆինանսական, տնտեսական անվտանգության մեջ, բայց գրեթե ոչինչ չի ներդրվում առողջապահական անվտանգության մեջ: Նա կարեւորեց ձեռք բերված փորձից դասեր քաղելն ու հետեւություններ անելը. «Վերջին տարիներին ամբողջ աշխարհում արտակարգ իրավիճակներ շատ են լինում, բայց ամենամեծ խնդիրն այն է, որ մարդիկ մոռանում են, քանի որ մարդու հոգեբանությունն այնպիսին է, որ նա ցանկանում է յուրաքանչյուր հարված շուտ մոռանալ, բայց եթե դրանք մոռացվեն նախքան դասեր քաղելը, ապա ստիպված են լինելու վերապրել»։
Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության ներկայացուցիչների առջեւ լրագրողները բարձրաձայնեցին Ադրբեջանի կողմից միջազգային հումանիտար իրավունքի խախտման մասին, որպեսզի գնահատական տրվի արցախյան երկրորդ պատերազմի, հետագա ռազմական ագրեսիաների ընթացքում բուժաշխատողների, ինչպես նաեւ հայ ռազմագերիների նկատմամբ կատարված հանցագործություններին։ Վերջիններս դատապարտեցին ցանկացած հարձակում բուժաշխատողների վրա, այդ թվում նաեւ՝ պատերազմական իրավիճակներում բուժաշխատողների եւ շտապօգնության մեքենաների թիրախավորման դեպքերը: ԱՀԿ գլխադասային գրասենյակի ներկայացուցիչ Ֆլավիո Սալիոյի խոսքով՝ վերջին 5 տարվա ընթացքում շատացել են բուժաշխատողների վրա հարձակումները եւ նրանց թիրախավորումը պատերազմական գոտիներում։ «Դա միանշանակ հանցագործություն է եւ պետք է դատապարտվի»,- հավելեց նա: ԱՀԿ եվրոպական տարածաշրջանային գրասենյակի արտակարգ իրավիճակների գծով տնօրեն Ջերալդ Ռոկենշաուբն էլ հավելեց, որ ամեն անգամ, երբ լսում են Հայաստանում նման դեպքերի մասին, դիմում են ԱՀԿ-ի գրասենյակ, իրականացնում են փաստաթղթավորում: Անդրադառնալով հայ ռազմագերիների նկատմամբ Ադրբեջանի վերաբերմունքին՝ ԱՀԿ առողջապահական արտակարգ իրավիճակների ծրագրի գործադիր տնօրենը ձեռնպահ մնաց հասցեական գնահատական հնչեցնելուց՝ նշելով, որ իրենց իրավասության տակ չկա նման դեպքերին արձագանքելու՝ գործիքակազմ։ Սակայն նկատենք, որ միջազգային կազմակերպության ներկայացուցչի կողմից հասցեական դատապարտումը եւ այդ խնդրի բարձրաձայնումը Արագ արձագանքման բժշկական թիմերի 5-րդ գլոբալ հանդիպման շրջանակներում՝ առնվազն ճնշում կլինեին պատերազմական հանցագործություններով աչքի ընկնող Ադրբեջանի վրա։
Ավանեսյանը դատապարտեց Ադրբեջանի գործողությունները՝ ընդգծելով, որ թե արցախյան երկրորդ պատերազմի, թե ադրբեջանական զինված ուժերի սանձազերծած վերջին ագրեսիայի հետեւանքով շտապօգնության մեքենաների եւ բուժաշխատողների վրա բոլոր թիրախավորված հարձակումները փաստագրված են: «Վստահ եմ, որ դրանք մաս են կազմելու միջազգային դատարաններում Հայաստանի կողմից ներկայացված հայտերի շրջանակներում, եւ, այո՛, նման արարքները, որոնք դեմ են բոլոր միջազգային հումանիտար օրենքներին, պետք է խստագույնս դատապարտվեն»,- նշեց նա:
