«1981 թվականի սեպտեմբերի սկզբին ռազմակայան եկան մեր ղեկավար ընկերներից մարդիկ՝ առաջադրանք դնելով «Վան» գործողության մասին: Ինձ հաղորդվեց, որ ես պետք է լինեմ այդ խմբի ղեկավարը: Անկեղծորեն ասած՝ վերապահություն ունեի, որ ես՝ երիտասարդ տղա, որ երբեւէ ոչ դեսպանատուն եմ գրավել, ոչ մասնակցել նմանատիպ ինչ-որ կարեւոր գործողության, հիմա այդպիսի հանձնարարություն եմ ստանում: Ճիշտ է, լիբանանյան պատերազմի ժամանակ զենքով մասնակցել էի Բեյրութի հայկական թաղամասերի ինքնապաշտպանության կռիվներին, բայց դա այլ իրավիճակ էր: Ասացի՝ կարո՞ղ եք գոնե մեկ շաբաթ ժամանակ տալ ծանրութեթեւ անելու, սակայն երկու-երեք օր անց համաձայնեցի…»:
Վազգեն ՍԻՍԼՅԱՆ
ԱՍԱԼԱ-ի ազատամարտիկ
Իսկ «մահ իմացյալի» գիտակցությամբ գաղափարապես, նաեւ ֆիզիկապես զինված ու մարզված խումբը չորս հոգուց էր՝ մեկտեղված կուսակցական տարբեր շրջանակներից՝ Վազգեն Սիսլյանը եւ Գեւորգ Գուզելյանը՝ հնչակյանից, Արամ Բասմաջյանը՝ դաշնակցական, միայն Հակոբ Ջուլֆայանն էր անկուսակցական: Նրանց համախմբել էր սերն առ հայրենիք, իսկ կատարվելիք բուն գործողության նպատակը՝ աշխարհի կողմից մոռացության մատնված Հայկական հարցի վերարթնացումը, թուրքական մահաշունչ բանտերում կտտանքներից ու հալածանքներից հայ եւ այլազգի քաղբանտարկյալների ազատագրման եւ ոչնչացվող հայկական մշակութային ժառանգության վրա ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի ուշադրության սեւեռումը: Այսպիսին էր «Վան» զինված գործողության առաքելությունը:
Առաջինը Ֆրանսիայի մայրաքաղաք է գալիս խմբի ղեկավարը, այնուհետեւ՝ մարտական ընկերները:
-Նպատակը,- տասնամյակներ անց վերհիշելու էր մահապարտ հայորդին,- Փարիզում թուրքական որեւէ կառույցի վրա՝ դեսպանատուն, հյուպատոսարան, մշակութային կենտրոն, հարձակումն ու պատանդներ վերցնելն էր: Եվ եկավ սպասված ժամը, որից օրեր առաջ ինձ հաջողվել էր երկու անգամ մուտք գործել թուրքական հյուպատոսարան, զննել, ծանոթանալ շենքի պայմաններին, ելումուտի ելքերին, հասկանալ, թե մոտավորապես քանի մարդ է աշխատում այնտեղ, եւ որտեղից, ինչպես ենք սկսելու…
Եվ սկսվում է: Գործողության ընթացքում հյուպատոս Կայի Ինալը եւ երկու զինվոր ծանր վիրավորվում են: Նրանցից մեկը զենք արդեն ուղղել էր տղաների վրա, եւ Գեւորգ Գուզելյանն ստիպված էր նախահարձակ լինելու: Պատանդ են վերցվում հյուպատոսարանի 56 աշխատակից եւ տասնվեց ժամ պահվում հսկողության տակ: Վազգեն Սիսլյանը եւ Հակոբ Ջուլֆայանը նույնպես հրազենային լուրջ վնասվածքներ են ստանում եւ տեղափոխվում «Օթել Դիո» հիվանդանոց, որտեղ 25-ամյա Վազգենը շուրջ մեկ շաբաթ մնում է անգիտակից վիճակում. գնդակը անցել էր նրա թոքի միջով: Նրան միացված է եղել արհեստական շնչառության ապարատ: Ուշքի գալուց եւ իրենց պահանջները մամուլում հրապարակելուց հետո Գուրգեն Յանիկյանի արժանապատիվ հոգեզավակները կամավոր հանձնվում են ֆրանսիական իշխանություններին, սակայն «Թուրքիայում հայ, քուրդ եւ թուրք քաղբանտարկյալներին ազատելու» նրանց պահանջները չեն բավարարվում՝ բացի երկու հայ հոգեւորականներից: Հետագայում Փարիզի դատարանի որոշմամբ, խմբի ղեկավարն ու նրա անդամները դատապարտվում են վեց տարվա ազատազրկման խիստ ռեժիմի «Ֆրեն» բանտում, այնուհետեւ՝ «Ֆլորի Մերոժեսում»: Հետագայում մարտիկները դիմում են 15-օրյա հացադուլի, որից 8 օրը՝ հրաժարվելով նաեւ ջրից: Այդ կերպ նրանք, որ ճանաչվել էին որպես քաղբանտարկյալներ, ջանում էին իշխանություններին հիշեցնել իրենց պահանջների մասին:
Բանտային դժոխքը շարունակվելու էր հինգ տարի: Նրանցից մեկը՝ Արամ Բասմաջյանը, հավանական վարկածով, ինքնասպան է լինում՝ իր վերջին հանգրվանը գտնելով Փարիզի Պեր Լաշեզ հայտնի գերեզմանատանը: 1986-ի օգոստոսի 6-ին երեք քաջազունների առջեւ բացվում են ազատության բաղձալի դռները: Տղաները վերադառնում են Լիբանան: Տարիներ անց Վազգեն Սիսլյանը գալիս է հայրենիք, մասնակցում Արցախյան առաջին հերոսամարտին, ամուսնանում եւ հյուսում երջանկության իր «բույնը»: Այդուհետ հայրենիքում են հաստատվում նաեւ նրա մարտական ընկերներից շատերը՝ հոգիների խորքում փայփայելով ազատ, անկախ ու միացյալ մեծ Հայաստանի երազանքը:
Ամփոփելով՝ հավելենք, որ «Վան» գործողության կազմակերպիչը, որ ազատորեն տիրապետում է հայերենին, անգլերենին, ֆրանսերենին, արաբերենին, թուրքերենին, արմատներով Կիլիկիայից է: Նրա պապը եղել է ֆիդայի, կռվել արնախումների դեմ: Եվ այդ արյունն է, որ նրան մղել էր մահապարտի գործունեության:
Այսօր նրա օրն է. շնորհավոր օրհնյալ ծնունդդ, ԱՍԱԼԱ-ի քաջասիրտ ասպետ… Քո եւ ընկերներիդ նվիրումը թող օրինակ ծառայի ներկա ու գալիք սերունդների համար:
