Արցախյան 44-օրյա պատերազմի օրերին, դրանից հետո Երեւանում եւ ՀՀ այլ բնակավայրերում տարբեր կազմակերպություններ աջակցեցին տեղահանված արցախցիներին՝ ստեղծելով կեցության պայմաններ, օժանդակելով սնունդով, հագուստով, դեղորայքով, այլ անհրաժեշտ պարագաներով։
Այդ կառույցներից է «Տերյան» մշակութային կենտրոնը, որը հիմնադրվել է 2001 թ. եւ այսօր էլ իր գործունեությունում կարեւորում է Արցախի ու արցախցիների դերը։ Կենտրոնի գործադիր տնօրեն Լիլիթ Մելիքյանը, ԱՀ նախագահի խորհրդական, նախագահի սփյուռքի հարցերով հատուկ ներկայացուցիչ Ազատուհի Սիմոնյանը եւ Նանա Մարտիրոսյանը միաժամանակ ստեղծեցին «ԳՈՅ» մարդասիրական հիմնադրամը (նախագահ՝ Ազատուհի Սիմոնյան)։ Արդեն 2 տարուց ավելի է «ԳՈՅ»-ն աջակցում է արցախցիներին եւ այժմ իրականացրել է մի կարեւոր ծրագիր՝ տեղահանված եւ Երեւանում ու մոտակա բնակավայրերում տեղավորված արցախցիների համար ստեղծել է զբաղվածության կենտրոն։ Երեւանում՝ Իսակովի 40/4 հասցեում, բացվեց «ԿերամաԶարդ» խեցեգործության արվեստանոց-ուսումնարանը։ Ներկա էին Երեւանի Մալաթիա-Սեբաստիա վարչական շրջանի ղեկավարի տեղակալ Անդրանիկ Ավետիսյանը, աշխատակազմի ղեկավար Վահան Գալստյանը, բարերարներ եւ հյուրեր։ Ազատուհի Սիմոնյանը բացման խոսքում ասաց՝ նորաբաց արվեստանոց-ուսումնարանը բացառիկ հնարավորություն է տեղահանված արցախցի արվեստագետների համար աշխատանքային, մասնագիտական, ստեղծագործական եւ կրթական միջավայր ապահովելու նպատակով. «Մեր հիմնադրամի ջանքերով նրանք կկարողանան իրացնել մասնագիտական հմտությունները, ստեղծագործել՝ ապահովելով իրենց վաստակը: Այս ծրագիրն ունի նաեւ կրթական բաղադրիչ, որի շրջանակում տեղահանված արցախցի երեխաները կմասնակցեն նկարչական եւ խեցեգործական դասընթացների»: Ապա հավելեց, որ ժամանակն է աջակցության, բարեգործական ծրագրերից անցում կատարելու դեպի աշխատատեղեր ստեղծելու եւ մարդուն՝ սեփական եկամուտը վաստակելու հնարավորություն տալուն, ինչը նույնպես կարելի է անել բարեգործության միջոցով։
Ներկայացնելով բարերարներին՝ Ա. Սիմոնյանը նշեց, որ «SPFA-Armenie» ֆրանսիական բարեգործական կազմակերպությունն առաջինն էր, որ հավատաց իրենց գաղափարին եւ ցանկություն հայտնեց մասնակցելու արցախցիների համար աշխատատեղեր ստեղծելուն, արցախցի երեխաների համար ուսումնական միջավայր ապահովելուն: Նրա կողմից ստացված դրամաշնորհի միջոցով ձեռք բերվեցին ուսումնարանին անհրաժեշտ սարքավորումներ, գործիքներ, հաստոցներ ու նյութեր: «ARC» հիմնադրամը, որը գործում է ԱՄՆ-ում եւ Հայաստանում, հատկացրել է դրամաշնորհ, որով հնարավոր է եղել ձեռք բերել կահույք եւ այլ միջոցներ։ «Հույս Հայաստանի համար» հիմնադրամի դրամաշնորհով ձեռք են բերվել մասնագիտական հաստոցներ։ «ԳՈՅ» հիմնադրամի խորհրդի անդամ, նորաբաց արվեստանոց-ուսումնարանի գեղարվեստական ղեկավար Լիլիթ Մելիքյանը կարեւորեց իրենց ծրագիրը, որն արդեն մարդկանց հնարավորություն է տալիս ունենալ աշխատանք եւ ստանալ անվճար կրթություն։ Տեղեկացրեց՝ արվեստանոց-ուսումնարանում աշխատելու են 6 մանկավարժ, նրանցից միայն խեցեգործության ավագ վարպետ Գուրգեն Վաչյանն է Երեւանից։ Մնացած ուսուցիչներն Արցախից են՝ Դավիթ Ավագիմյանը, Անի Ավագիմյանը Շուշիից են, Սեդա Միքայելյանը Տողի արվեստի դպրոցում է աշխատել, նկարչուհի Թամարա Մարդյանը Հադրութից է։ «ԿերամաԶարդ»-ում նաեւ աշխատելու է հոգեբան եւ կազմակերպիչ Դիանա Հովսեփյանը։
Խոսելով մասնագետների մասին՝ Լիլիթ Մելիքյանը Գուրգեն Վաչյանին ներկայացրեց որպես կայացած նկարիչ, արդեն իր ձեռագիրն ունեցող կերամիկական նկարիչ, ով այդ ոլորտում երկար տարիներ է աշխատել։ Սրահում ցուցադրված էին վարպետի աշխատանքները՝ զարդանախշ խեցեղեն։ Գ. Վաչյանն ասաց, որ նախշերն իրենցից ներկայացնում են Կոմիտասի ծննդավայրի՝ Քյոթահիա-Կուտինայի տարածքի եւ հայ մանրանկարչության զարդարվեստը։ Նա ավարտել է Երեւանի գեղարվեստի պետական ակադեմիան եւ այժմ դասախոսում է այնտեղ, ունի արվեստանոց։ Դավիթ եւ Անի Ավագիմյաններն աշխատել են Շուշիի մշակույթի եւ երիտասարդության կենտրոնում, պատերազմից հետո տեղափոխվել են Հայաստան։ Ուսումնարանում սովորելու են հիմնականում տեղահանված արցախցի եւ Մալաթիա-Սեբաստիա վարչական շրջանի երեխաները։ Դասերը լինելու են շաբաթվա աշխատանքային օրերին՝ առավոտյան 10-ից մինչեւ 18-ը։ Գործելու է 4 խումբ՝ յուրաքանչյուրում 15-ական աշակերտ։ Բացման արարողության ընթացքում իրենց խոսքն ասացին նաեւ բարերարները։ «Հույս Հայաստանի համար» հիմնադրամի ներկայացուցիչ Անուշ Թութիկյանը նշեց, որ բոլոր հայերը պարտավոր են լինել Արցախի, այնտեղից տեղահանված մարդկանց կողքին, աջակցել։ «SPFA»-ի նախագահ Ջանիկ Մանիսյանը, ով Արցախի նախագահի կողմից 2019 թ. արժանացել է «Երախտագիտություն» մեդալի՝ Արցախում տարբեր բարեգործական ծրագրեր իրականացնելու համար, իր խոսքում հույս հայտնեց, որ նորաբաց արվեստանոց-ուսումնարանը կծառայի իր նպատակներին եւ կդառնա խաղաղության հանգրվան։ Կարեւորեց միասնությունը. «Կարեւոր ազդեցություն ստեղծող ծրագրեր իրականացնելու համար պարտադիր պայման է միասնական գործելաոճը»:
