«…Ռազմիկ Դավոյանի մուտքը վստահ էր, եւ ձայնը՝ հաստատ: Այդքան վստահ մուտք, այդքան արդարացվող վստահություն. միանգամից այդպիսի հասունությունմեր բանաստեղծությունը նախկիններում, թերեւս, մի քանի անգամ արձանագրել էր, իսկ իմ սերունդը չարձանագրեց: Ռազմիկն այլ ոլորտներից, այլ ժամանակներից էր գալիս: Ճշմարիտ բանաստեղծներն իսկապես գալիս են մի այլ ժամանակից եւ ապրում են իրենց այդ գերխիտ ժամանակով…»:
Հրանտ ՄԱԹԵՎՈՍՅԱՆ
Հայ բանաստեղծության լուսատուներից մեկը եւս գնաց ի մայրամուտ՝ Ռազմիկ Դավոյան. «Օրերս անցան իրար ետեւից կամ իրար հեծած,/ Ես, որ իշխողն եմ նրանց ընթացքի՝ գլորվեցի ցած…/ Ի՛նչ տխուր է այս…»:
Իր տողերն են՝ 82-ը թեւակոխած բանաստեղծի, որ լույս աշխարհ էր եկել գրական դաշտում ռազմիկ-մարտիկի առաքելությամբ եւ ժամանակի գրչակից մեծերի հետ սեղան նստելու բախտն էր ունենալու: Դավոյանական գերխիտ պոեզիայով սքանչանալու էին պոեզիայի նահապետ Համո Սահյանը, Վահագն Դավթյանը, աշխարհի մեծանուն հայը՝ Վիլյամ Սարոյանը, որի ուղեկիցն էր լինելու հայրենի եզերքներով ճամփորդելիս եւ որի մասին հուշեր էր գրելու: Սքանչանալու էր իսկական պոեզիայի թարգմանն ու սիրահարը՝ իր գրասեղանին մշտապես բաց ունենալով բանաստեղծի գրքերից;
«Բայրոնն ասում էր՝ լուսնի տակ նոր բան չկա, բայց շարունակում էր գրել: Բանաստեղծությունը կենսական էներգիայի հուզական խտացումն է, այդ էներգիան կողքինին՝ շատերին փոխանցելու միջոց: Կան մեծ լուսատուներ, փոքրիկ լուսատուներ էլ կան, տիեզերական ալեբախություններ կան, եւ կան փոքրիկ վետվետումներ: Ամեն մեկն իր չափով լույս է սփռում շուրջը: Սա է արվեստագետի առաքելությունը՝ լույս վառել հոգիներում…»:
Բանաստեղծի մտորումներն են, որոնց հավատավորը եղավ եւ սփռեց իր բառուբանի լույսը հայ գրականության խտաբնակ անդաստանում: Բարձրաձայնում էր. «Ես ասում եմ՝ Աստված ինձ մարդկային հոգին բժշկելու շնորհք է տվել, որ օգնեմ քեզ: Իմ հոգին մերձ է քո հոգուն, քո հոգու ընկերն է: Ես քո ցավակիցն եմ, հաղորդակից եմ քո սիրուն, քո բողոքին, քո հույսին, քո երազանքներին: Միասին գտնենք լույսի ճանապարհը…»:
Ռազմիկ Դավոյանը գտավ բաղձալի լույսի ճանապարհը՝ այդ լույսի ճանապարհի որոնումներում մատենագրելով քառասուն անուն իր ժողովածուներն ու գրքերը տարբեր լեզուներով՝ ռուսերեն, չեխերեն, անգլերեն: Նրա ստեղծագործությունները տպագրվել են իտալական, ֆրանսիական, հարավսլավական, իրանական, չինական, ամերիկյան պարբերականներում: Բանաստեղծի կյանքին ու գործին անդրադարձել են ֆրանսիական «Ֆիգարո», բրիտանական «Թայմզ», «Ուասաֆիրի», «Լիտերատուրնայա գազետա» հանրահայտ պարբերականները: Չեխական «Օդեոն» հեղինակավոր հրատարակչությունը նրա բանաստեղծությունները ներառել է համաշխարհային գրականության անթոլոգիայում:
Այսպես են գնահատվում արժեքները, քանզի իրական լույսը սահմաններ չի ճանաչում: Մեծ Պառնիում ծնված բանաստեղծը, որ մանուկ հասակում հայրենի լեռներում գառներ ու հորթեր էր արածեցրել, այդ լույսի կրողն էր ի սկզբանե, եւ այսօր լույսի հարընթաց այդ ճախրի մեջ է նրա հոգին:
Ցավագին այս կորստի առիթով ասված մեր անշուք խոսքն ամփոփենք հայրենիքի սիրով տրոփած նրա սրտի շուրթերին թրթռացող սեղմ ու պատգամային մի խոսքով. «Հայրենիքն իմ ներսում է: Հայրենիքն այնքան է տարողունակ, որքան դու ես զգում: Ամեն մեկն ունի իր բաժին հայրենիքը: Հայրենիքն իմ սրտի մեջ է, իմ աչքի լույսի, իմ շնչառության մեջ: Իմ արյան շրջանառությունը միայն ֆիզիկական մարմնովս չի պարփակվում, նրա պտույտը շատ ավելի մեծ է ժամանակի ու տարածության տիրույթում: Հայրենիքը իմ գենի մեջ է…»:
Եվ դու ես հայրենիքի գենում, սիրելի բանաստեղծ: Բարի երթ քեզ ի հավերժություն…
