Արցախյան 2016 թ. ապրիլյան հերոսամարտերի ընթացքում հարյուրից ավելի քաջորդիներ նահատակվեցին, բայց անսասան մնաց հայոց սահմանը։ Նահատակներից շատերն ընկան իսկական հերոսին վայել՝ բարձր պահելով հայ զինվորի անունն ու արժանապատվությունը։ Հունվարի 17-ը գյումրեցի հերոս, հայոց բանակի ավագ լեյտենանտ Մերուժան Արթուրի Ստեփանյանի ծննդյան օրն է։ Հերոսը կդառնար 29 տարեկան, սակայն մարտիրոսվեց Արցախի հողը պաշտպանելիս, Մարտակերտի շրջանի Թալիշ գյուղի պաշտպանության ժամանակ, 2016 թ. ապրիլի 2-ի լույս 3-ի գիշերը։ Մեր պատմության մեջ արդեն «Քառօրյա» կոչվող պատերազմի Անմահ հերոսների մասին երբ պատմում են, պարզապես հպարտանում ենք՝ տղերքը կռվել են միմյանց թեւ ու թիկունք, չեն լքել դիրքերը։
Հետախուզական 4-րդ դասակի հրամանատար Մերուժանի հետ այդ օրը մարտիրոսվեցին նաեւ իր զինվորները՝ Ռաֆիկ Հակոբյանը, Աղասի Ասատրյանը եւ Վիկտոր Յուզիխովիչը։ Կռվել են տղերքը մինչեւ վերջացել են փամփուշտները, զինամթերքը։ Ասում են՝ նաեւ քարերով են կռվել թշնամու դեմ՝ ոչնչացնելով 20-ից ավելի ասկյարի ու մարտիրոսվել։ Ծանր վիրավորվել էր Մերուժանը, տեղափոխել էին Երեւան, սակայն մահացել է Մուրացանի զինվորական հոսպիտալում: Մերուժանը սովորել է Գյումրու Մուշ թաղամասի թիվ 42 դպրոցում: Ավարտելուց հետո ընդունվել եւ ավարտել է Վազգեն Սարգսյանի անվան ռազմական ինստիտուտը։ Նաեւ զբաղվում էր նկարչությամբ, շվի էր նվագում, երգում: Նշանված է եղել շուշեցի աղջկա հետ…
2016 թ. ապրիլի 6-ին հուղարկավորեցին հերոսին։ 2016 թ. օգոստոսի 26-ին Գյումրու Մուշ թաղամասում քառօրյա պատերազմի հերոս, ՀՀ «Մարտական խաչ» 1-ին աստիճանի շքանշանակիր, ավագ լեյտենանտ Մերուժան Ստեփանյանի հիշատակին նվիրված ցայտաղբյուրի եւ հուշատախտակի հարեւանությամբ բացվեց քառօրյա պատերազմում զոհված Գյումրու թվով յոթ հերոսների հիշատակը հավերժացնող հուշարձան` ծառի տեսքով, որի կտրված ճյուղերի վրա գրված էին հերոսների անունները։ Ապրիլյան ռազմական գործողությունների եւ արցախյան 44-օրյա պատերազմի մասնակիցներ Կարեն Պողոսյանը ու Սամսոն Մուրադյանն «Ապագա զինվոր» ռազմահայրենասիրական դպրոցի հիմնադիրներն են։ Այս դպրոցը 2021 թ. մայիսին կոչվեց Մերուժան Ստեփանյանի անունով։
«44-օրյա պատերազմի հերոսական դրվագները եւս ապացույց էին, որ նոր սերունդը հայրենասեր է, իսկ ապագա զինվորին ռազմական գիտելիքներն ու մարտական դաստիարակությունը պարտադիր պետք են»,-ասել է հերոսի հայրը՝ Արթուրը։ Գյումրիի թիվ 23 միջնակարգ դպրոցի ՆԶՊ դասասենյակն այժմ կրում է հերոսի անունը։ Մինչ այդ՝ 2019 թ. սեպտեմբերին, Մերուժանի անունով կոչվեց Արցախի Քաշաթաղի շրջանի Աղավնոյի հովտի Մոշաթաղ գյուղի միջնակարգ դպրոցը։ Ներկա էին հերոսի ծնողները, հարազատներ, Արցախի նախագահ Բակո Սահակյանը, կառավարության անդամներ, շրջանի ղեկավարությունը՝ վարչակազմի ղեկավար Ստեփան Սարգսյանի գլխավորությամբ։ 1995 թվականից գործող միջնակարգ դպրոցի՝ «Հայրենասեր» ՀԿ-ի կողմից եւ Արցախի կառավարության օժանդակությամբ հիմնանորոգված շենքի բացման հանդիսավոր արարողությունն սկսվեց Արցախի օրհներգով, եղավ լռության րոպե՝ ի հիշատակ Արցախյան գոյամարտում եւ հետագայում մարտիրոսված բոլոր քաջորդիների հոգիների: Մերուժան Ստեփանյանի հայրը նշեց՝ հպարտություն է զգում, որ հայրենիքի ազատագրված այս գյուղում բացվեց որդու անվան դպրոցը: «Երբ իմացա՝ որդուս անունով դպրոց է բացվելու Մոշաթաղում, այս գյուղը հարազատացավ, ես համարում եմ ինձ մոշաթաղցի»,-ասաց Ա. Ստեփանյանը:
Այնուհետեւ շնորհակալություն հայտնեց բոլորին, ովքեր օժանդակել են ծրագրի կայացմանը: Դիմելով դպրոցի աշակերտներին՝ հորդորեց՝ լավ սովորեն, որ հպարտանան նրանց ուսուցիչները, իսկ իրենք հայրենիքի շենացմանը նպաստեն լավ գիտելիքներով: «Դպրոցը որդուս անունով կոչելով՝ դուք արժեւորում եք բոլոր այն քաջերին, ովքեր իրենց կյանքը տվեցին այսօրվա համար»,-խոսքը շարունակեց Ա. Ստեփանյանը:
Ցավոք, այսօր գերության մեջ է նաեւ Մոշաթաղը, 44-օրյա պատերազմում նահատակվեց դպրոցի շրջանավարտ Գոռը, ով նկարչության ուսուցիչ հոր՝ Հակոբ Գասպարյանի հետ նորոգել էր հարազատ կրթօջախը, միջանցքի պատին նկարել էին Մերուժանին։ Գերության մեջ է նաեւ հերոսների արյամբ պաշտպանված Թալիշը։ Իսկ հերոսների հոգիներն այժմ անհանգիստ են ու պահանջատեր։
