Անցնում ենք արդեն հասունացող հացահատիկի արտերի միջով. դեպի Ջրականի զորամաս տանող ճանապարհն այստեղով է անցնում: Ապրիլյան պատերազմը շատ կամավորականների առաջնագիծ հանեց, եւ Քաշաթաղի շրջանն առաջին արձագանքողներից էր, եւ հետագայում եւս սահմանի տղերքի հետ դարձյալ քաշաթաղցի կամավորականներ էին հսկում հայոց տունը: Մինչ հերթափոխը զրուցում եմ զորամասի շտաբի պետի տեղակալ, մայոր Վաչագան Խաչատրյանի հետ: Հայոց բանակի սպան ծնունդով ՀՀ Շիրակի մարզի Ախուրյանի տարածքի Քեթի գյուղից է: Ավարտել է Երեւանի Վազգեն Սարգսյանի անվ. ռազմական ինստիտուտը եւ արդեն 14 տարի զինված ուժերում է, որից 7 տարին՝ այս զորամասում:
-Այժմ իրավիճակը կայուն է, կրակոցներ սահմանում քիչ են լսվում, բայց թշնամուն վստահել չենք կարող,- ասաց Վ. Խաչատրյանը եւ կարեւորեց կամավորականների ներկայությունը սահմանում:- Այժմ, բացի քաշաթաղցիներից, ովքեր արժանի են գովեստի, իրենց պարտականությունը կատարում են արժանավայել ու նվիրված, մեզ օգնում են նաեւ հանրապետության այլ շրջանների կամավորականներ:
Կարճ տեւեց մեր զրույցը. դիրքեր բարձրանալու անհրաժեշտություն կար: Զորամասի բուժհաստատությունում է ծառայում շարքային Գարիկ Կարապետյանը, ով բանակ է զորակոչվել Քաշաթաղի շրջանի Շալուա գյուղական համայնքի Հիմնաշեն գյուղից: Դեռ 8 ամիս ունի, որ զորացրվի: Զինակից ընկերներից սերժանտ Արմեն Հակոբյանը Ճամբարակից է, շարքային Արգիշտի Ստեփանյանը՝ Վանաձորից. տղաները շուտով զորացրվելու են: Միասին մի սպիտակ ու գեղեցիկ կարապ են պատրաստել թղթից: Ապրիլյան առաջին օրերին դժվար է եղել նրանց համար. մարտադաշտից դուրս են բերել վիրավոր ու նահատակ զինակից ընկերներին: Նույն վաշտում է ծառայում շարքային Անդրեյ Այվազյանը՝ Մարտակերտի շրջանի Շահմասուր գյուղից: Սիրով է ցույց տալիս իր ձեռքով քանդակած փայտե տախտակները, որոնցով նարդի է պատրաստելու: Շարքային Վալերի Ավանեսյանը Ստեփանակերտից է, Հակոբ Աթայանը՝ Երեւանից, Մհեր Շահնազարյանը եւ Դավիթ Հակոբյանը՝ Լոռու Շնող գյուղից: Հարազատացել են տղաները: Պատմում են պատերազմական օրերի մասին, ցավով հիշում դժվար պահերը, երբ թշնամու կրակահերթի տակ մոտենում էին մարտադաշտում ընկած զինակցին, գտնում մահացած: Աշխատում էին րոպե առաջ հոսպիտալ հասցնել վիրավորին: Այժմ անդորր է, ու տղաները նաեւ ստեղծագործում են: Վերջապես հասավ հերթափոխի պահը, եւ առաջին մեքենան իջավ դիրքերից: Գումարտակի թիկունքի պետ, մայոր Սարգիս Սարգսյանը 6 ամիս է, ինչ այս զորամասում է ծառայում: Ծնունդով Կումայրիից է: Վ. Սարգսյանի անվ. ռազմական ինստիտուտն ավարտելուց հետո արդեն 17 տարի է, ինչ զինվորական ծառայության մեջ է, որից 9 տարին՝ Արցախում: Ապրիլի սկզբից առաջնագծում է: Ասաց, որ քաշաթաղցի կամավորականներին առաջին դիմավորողներից է, եւ միասին են հսկել հենակետերում, գոհ է եւ շնորհակալ, որ մինչ օրս նրանց մի մասը դեռ այստեղ է: Կարեւորեց այն, որ զոհ եւ վիրավոր չի եղել:
-Պատերազմը վատ երեւույթ է, ոչ մի լավ բան դրա մասին,- ասաց Ս. Սարգսյանը եւ հավելեց,- ուզում եմ խաղաղություն տիրի աշխարհին, ոչ մի զինվոր ու մանուկ չզոհվի, ինչպես եղավ ապրիլի սկզբին: Իսկ հարկ եղած դեպքում պատրաստ ենք դիմակայել թշնամուն, հետ շպրտել: Անցած ամիսների իրադարձություններն այդ են վկայում՝ մենք թույլ չենք տա, որ խաթարվի մեր երկրի անկախությունը, հատկապես, երբ միասնական ենք, երբ ժամկետային զինծառայողի հետ է նաեւ կամավորականը:
Նույն գումարտակի դասակներից մեկի հրամանատարն է լեյտենանտ Սարո Գրիգորյանը: Հադրութի շրջանի Բանաձուր գյուղից է: Ավարտելով ժամկետային զինծառայությունը՝ դիմել է պաշտպանության նախարարին եւ մնացել բանակում: Ամուսնացած է, որդին՝ Հայկը, 2 տարեկան է: Ապրիլի 1-ից տուն չի գնացել, չնայած զորամասի հարեւանությամբ են բնակվում: Կարոտել է որդուն եւ արդեն ժամանակ ունի տուն գնալու: Դասակի զինվորներին, ովքեր նույնպես նոր են իջել մարտական հենակետերից, հրահանգներ է տալիս, գովեստով խոսում իր զինվորների մասին, որոնց շարքերում է նաեւ քրոջս որդին՝ սերժանտ Սեւակ Գալստյանը: Զրուցում եմ զինվորների հետ. միշտ պատրաստ են դիրքեր բարձրանալ, գիտեն իրենց անելիքը: Այդ ընթացքում դիրքերից իջան նաեւ քաշաթաղցի կամավորականները, ովքեր ժամկետային զինծառայողների հետ հայրենի սահմանն էին պահում եւ պատրաստ են հաջորդ հերթափոխին: Երիտասարդների հետ են նաեւ տարեց (որոշները՝ վաթսունն անց) այրեր, որոնցից շատերը Արցախյան գոյամարտի մասնակիցներ են: Քարեգահի դպրոցի տնօրեն Վոլոդյա (Արեն) Գալստյանը՝ ուսանողական տարիներից մինչ օրս հարազատ ընկերս, մարտական հենակետում փոխարինել էր ավագ որդուն՝ Վահեին: Ունի 4 զավակ, որոնցից Ալեքսանդր-Վանը 5-րդ դասարանի աշակերտ է: 5 թոռներից 4-ը նույնպես դպրոցական են, իսկ Արփին՝ կես տարեկան:
-Յուրաքանչյուրիս պարտքն է կանգնել դիրքապահ զինվորի կողքին, եթե կա դրա անհրաժեշտությունը: Տարիքը երկրորդական է: Կարեւորը, որ զինվորն զգա ավագ ընկերոջ ջերմությունը,- ասաց Վոլոդյան եւ հուզված խոսեց ժամկետային զինծառայողների մասին.- հրաշալի տղաներ ունենք, հավատում եմ՝ պատրաստ են թշնամուն դիմակայել, հետ շպրտել եւ առաջ գնալ: Պետք է ուղղակի միշտ տեր լինենք մեր զինվորին:
Քաշաթաղի շրջանի Գողթանիկի դպրոցի ուսուցիչ Ջանիկ Տոնոյանը նույն զորամասում է ծառայել եւ 3 տարի առաջ զորացրվել: Ծանոթ է տարածքին, լավ է տիրապետում զենքին եւ արդեն մի քանի հերթափոխ է, ինչ կամավորների հետ է:
Վերադարձին անցանք զորամասի հարեւանությամբ գտնվող սահմանամերձ Առաջամուղ գյուղով, որտեղի դպրոցի մոտ դպրոցականները ֆուտբոլ էին խաղում: Նրանց հետ մենք էլ խաղացինք, զրուցեցի աշակերտների հետ: Պատերազմը չի վհատեցրել նրանց. հավատում են հայ զինվորին: Շատերի հայրերը նույն զորամասում են ծառայում, մասնակցել են տարածքի պաշտպանությանը: Հրաժեշտ տվեցինք մեր սահմանապահ երեխաներին: Կամավորականները դարձյալ պատրաստ էին անհրաժեշտության դեպքում նորից առաջնագիծ հասնել եւ ապահովել երեխաների խաղաղությունը:
