Սովորաբար գողն ամենաառաջինն ու բարձրն է գոռում գողին բռնելու մասին։ Մեր դեպքում այդ դերում են հանդես գալիս Թուրքիան եւ Ադրբեջանը, որոնք Հայաստանին մեղադրում են հարեւան երկրների տարածքների վրա իբր «աչք ունենալու» մեջ։
Թուրքիայի արտգործնախարար Մեւլութ Չավուշօղլուն երեկ Էսքիշեհիրի նահանգապետի նախաձեռնությամբ մի շարք ՀԿ-ների ներկայացուցիչների հետ հանդիպման ընթացքում խոսել է նաեւ Հայաստանի եւ հայ-թուրքական հարաբերությունների մասին։ Արդարացնելով «կոշտ/ռազմական» ուժի կիրառումն ու դրա նպատակահարմարությունը, թուրք պաշտոնյան նշել է, որ «այսօր Թուրքիան ունի թե կոշտ եւ թե փափուկ ուժ, որոնք անհրաժեշտ է ճիշտ համադրել եւ հասկանալ, թե երբ է պետք օգտագործել կոշտ ուժը, կամ ինչպես է պետք կիրառել փափուկ ուժը։ Կոշտ ուժը պետք է կիրառել, երբ դիվանագիտությունը սպառում է իրեն։ Կոշտ ուժը կիրառվում է դիվանագիտությունը վերսկսելու համար»։ «Haberler.com»-ի տեղեկացմամբ, որպես օրինակ Չավուշօղլուն նշել է թուրքական զինուժի գործողությունների մասին Սիրիայում, Լիբիայում, Արեւելյան Միջերկրականում, ինչպես նաեւ Արցախում Ադրբեջանի նախորդ տարվա գործողությունները. «Ադրբեջանն էլ նույնն արեց Կովկասում։ 30 տարի սպասեց, դիվանագիտությունը չաշխատեց։ Մինսկի եռյակը կամ էլ ավելի մեծ կառույցը՝ Մինսկի խումբը, որի անդամ ենք նաեւ մենք, չգործեց։ Ի՞նչ եղավ։ Այն եղավ, որ կարճ ժամանակում՝ 43 օրում, եղբայրական Ադրբեջանը վերցրեց իր հողերը, եւ այժմ հնարավորություն է ստեղծվել դիվանագիտության համար»։
Չավուշօղլուն Հայաստանին մեղադրել է հարեւան երկրների տարածքների վրա «աչք ունենալու» մեջ եւ հորդորել է մտածել «խաղաղությունից», «տնտեսական զարգացումից» եւ «կարեւոր նախագծերից» օգուտներ քաղելու մասին, ինչպես նաեւ հիշեցրել Հայաստանի հետ «համապարփակ խաղաղության պայմանագիր» կնքելու Ադրբեջանի առաջարկը: Շարունակաբար մեզ մեղադրելով տարածքների վրա «աչք ունենալու» մեջ, գործում է ժխտման եւ սեփական արարքը դիմացինի վրա բարդելու՝ պրոյեկտելու պաշտպանական մեխանիզմը, որը վաղուց ուսումնասիրված է հոգեբանության մեջ։ Ակնհայտ է, որ ավելի քան հարյուր տարի անց էլ Թուրքիան պատրաստ չէ առերեսվել սեփական պատմությանը, որն անցնում է բնաջնջումների, ցեղասպանության եւ այսօրվա Թուրքիայի բնիկների տարածքների բռնազավթմամբ։
Անպատժելիությունն այնքան է ոգեշնչել Ադրբեջանին, որ չի պատրաստվում հրաժարվել «կոշտ ուժի» կիրառումից։ Բերձորում, այսինքն՝ Սյունիքին հարակից տարածքներում թուրք-ադրբեջանական զորավարժությունների անցկացումը եւ վերջին օրերին Գորիս-Կապան ավտոճանապարհին ադրբեջանական ուժերի կողմից իրանական բեռնատար ավտոմեքենաների «ստուգումները» ու ճանապարհային հարկի պարտավորեցումը վկայում են դրա մասին։ Ադրբեջանի պետական մաքսային կոմիտեն հայտարարություն էր տարածել, որ համաձայն Ադրբեջանի հարկային օրենսգրքի 210-րդ հոդվածի՝ «երկիր մտնող եւ երկրից դուրս եկող իրանական ավտոտրանսպորտային միջոցները ենթարկվում են հարկման»: Նշվում է, որ նրանք, մասնավորապես, պարտավոր են վճարել ճանապարհի հարկ, ինչպես նաեւ պետական հարկ «երկրի տարածքով միջազգային փոխադրումներ կատարելու համար»: Սրանով փաստացի Ադրբեջանը քայլեր է իրականացնում Հայաստանի եւ Իրանի միջեւ ցամաքային կապը վտանգելու նպատակով, ինչը կենսական նշանակություն ունի մեր երկրի անվտանգային համակարգի ապահովման տեսանկյունից։ Սակայն Ադրբեջանը կարծես թե չի բավարարվում միայն դրանով, այդ երկիրը ձգտում է նաեւ իր վերահսկողության տակ վերցնել Հայաստանն Արցախի հետ կապող զարկերակը՝ Բերձորի միջանցքը՝ քաջ գիտակցելով, որ քանի դեռ այն գործում է, Արցախի ամբողջական բռնազավթումը տեղի չի ունենա։
Այդ թեմայով երեկ Բաքվում լրագրողների հետ զրույցի ժամանակ խոսել է Ադրբեջանի նախկին ԱԳ նախարար Թոֆիգ Զուլֆագարովը՝ մեկնաբանելով այն տեղեկատվությունը, որ Իրանից 58 բեռնատար մեքենա են ժամանել Հայաստանի տարածքով դեպի Արցախում ռուս խաղաղապահների վերահսկողության տակ գտնվող տարածքներ: Նրա խոսքով՝ Ադրբեջանն առաջին հերթին պետք է վերահսկողություն սահմանի Լաչինի՝ այսինքն՝ Բերձորի միջանցքում։ «Եթե մենք լիովին վերահսկենք Լաչինի սահմանը, Իրանը ոչինչ չի կարող տեղափոխել Խանքենդի»,- հայտարարել է նա: Ինչպես հաղորդում է «EADaily»-ն, Ադրբեջանի պաշտպանության նախարարությունը անցյալ շաբաթ նամակներ է ուղարկել Ռուսաստանի պաշտպանության նախարարություն եւ Արցախում Ռուսաստանի խաղաղապահ ուժերի հրամանատարություն՝ «այլ երկրներին պատկանող տրանսպորտային միջոցների անօրինական տեղաշարժի վերաբերյալ՝ Ադրբեջանի Հանրապետության տարածք, որտեղ ժամանակավորապես տեղակայված են Ռուսաստանի Դաշնության խաղաղապահները»: Նամակներում նշվում էր, որ նման դեպքերը «հակասում են» Ռուսաստանի, Ադրբեջանի եւ Հայաստանի ղեկավարների եռակողմ հայտարարություններին եւ առաջարկվում էր կանխել նման ուղեւորությունները։
Նկատենք, որ շարունակաբար ադրբեջանական կողմն է խախտում եռակողմ հայտարարություններով ձեռք բերված պայմանավորվածությունները՝ սկսած բոլոր ռազմագերիներին վերադարձնելու պահանջից մինչեւ ադրբեջանական զինուժի ներկայացուցիչների մուտքը ՀՀ տարածք, ՀՀ սահմանակից շրջանների քաղաքացիների կյանքի եւ մյուս իրավունքների կոպտագույն խախտումները։
