Թուրքիայում ազգային փոքրամասնությունների մեծ մասն էթնիկ առումով տարասեռ է: Այլ կերպ ասած, ոչ մի խումբ ամբողջությամբ գերիշխող չէ։ Էթնիկ կամ ազգային համայնքը հաճախ սահմանվում է որպես մարդկանց խումբ, որը միավորված է ժառանգականության, մշակույթի, ռասայական հատկանիշների, կրոնի, ազգային հոգեկերտվածքի հիման վրա։ Տվյալ երկրի պետական իշխանությունների համար ռիսկային է հարկադրանքի միջոցներով ձուլման քաղաքականություն վարել էթնիկ կամ ազգային փոքրամասնությունների նկատմամբ: Փոխարենը իշխանությունները պետք է նպաստեն նրանց միջեւ հանդուրժողական եւ հարմարվողական վարքագծին ու փնտրեն լուծումներ՝ հիմնված փոխզիջումների եւ հաշտեցման վրա:
Սա քաղաքակիրթ երկրների մասին է, ոչ թե Թուրքիայի: Այս երկրում, համաձայն պաշտոնական տվյալների, մոտավորապես 50 հազար գնչուներ կան: Մեծամասամբ՝ մուսուլմաններ, թեեւ կան նաեւ քրիստոնյաներ: Գնչուների համայնքի ներկայացուցիչները հալածված եւ մերժված են թուրքական հասարակության կողմից: Անգամ արձանագրվել են գնչուների դեմ ուղղված հասարակական կամ պետական մարմինների կողմից ոտնձգությունների դեպքեր: Ըստ Մարդու իրավունքների ասոցիացիայի հաշվարկների` Թուրքիայում գնչուների թիվը երեքից երեքուկես միլիոն է: Սա վեց կամ յոթ անգամ գերազանցում է պաշտոնական տվյալները: Շատերն ապրում են Թրակիայի տարածաշրջանում, որը Թուրքիայի եվրոպական մասն է, իսկ իրականում գնչուները տարածված են ողջ Թուրքիայով մեկ:
Թուրքիայում գնչուների նկատմամբ վառ արտահայտված խտրականություն կա, որի դեմ պատշաճ պայքար չի տարվում: Դրա պատճառն այն է, որ գնչուները չունեն ազգային փոքրամասնության կարգավիճակ, հետեւաբար չունեն իրավական պաշտպանվածություն: Ինչպես ազգային այլ փոքրամասնություններին, այնպես էլ գնչուներին թուրքական իշխանությունները չեն թույլատրում ունենալ ազգային դպրոցներ, որտեղ կդասավանդվի մայրենի լեզուն, չեն թույլատրում, բացի մահմեդականությունից, այլ կրոնական ծիսակարգեր իրականացնել, ունենալ մայրենի լեզվով գրականություն: Անհիմն արգելքների այս շարքը կարելի է շարունակել: Մահմեդական գնչուները բռնի թուրքացվում են, իսկ քրիստոնյաները` մահմեդականացվում, որին հետեւում են այլ գործընթացներ:
Թուրքիայում ապրում են նաեւ մեծ թվով արաբներ, որոնք մեծապես կենտրոնացած են Սիրիայի հետ սահմանի երկայնքով: Գրեթե բոլորն ալեւի մուսուլմաններ են, եւ նրանց մեծ մասն արյունակցական կապեր ունի Սիրիայում բնակվող ալեւիների հետ: Այնուամենայնիվ, նրանք թուրք ալեւիներից տարբերվող կրոնական համայնք են: Թուրքիայում բնակվող արաբները փաստում են, որ իրենք ենթարկվում են պետական խտրականության: Երբ 1939 թ. Հաթայ նահանգը (այստեղ բնակվում էին ալեւիները) Թուրքիայի կազմի մեջ ընդգրկվեց, հալածանքների ենթարկվելու վախը դրդեց մի քանի հազար արաբ ալեւիների փախչել Թուրքիայից եւ ապաստան փնտրել Սիրիայում: Թուրքիայի ալեւի արաբները լարված հարաբերություններ ունեն սունիների հետ եւ ավելի ներդաշնակ են քրիստոնյաների հետ:
Թուրքիայում բնակվում են նաեւ սունի արաբներ։ Ի տարբերություն թուրք սունի մեծամասնության, նրանք որդեգրել են շաջիական ավանդույթը (ընդհանուր են սունի քրդերի մեծամասնության հետ): Ինչպես ալեւիները, այնպես էլ սունի արաբները զրկված են կրթության եւ հեռուստատեսության ոլորտներում արաբերենն օգտագործելու հնարավորությունից:
Որքան էլ զարմանալի է, սակայն փաստ է, որ Թուրքիայի տարածքում կան նաեւ քրիստոնյա արաբներ, որոնց թիվը մոտ 10 հազար է։ Նրանք իրենց անվանում են Նասրանի եւ մյուս թուրք արաբների նման հալածանքներ են կրում թուրքական իշխանությունների կողմից ու բռնի թրքացվում: Նրանք զրկված են մայրենի լեզվի կիրառումից, դատաիրավական պաշտպանությունից, սոցիալական մի շարք օգնություններից, ավերվում են նրանց կրոնական սրբավայրերը, անձնագրերում չի նշվում ազգային պատկանելությունը:
Խտրական նման դրսեւորումներն արդեն արմատացել են թուրք հասարակության մեջ: Պատճառն այն է, որ նման բռնությունները, հետապնդումներն ազգային փոքրամասնությունների նկատմամբ քարոզվում են պետական մակարդակով, եւ փորձ էլ չի արվում զսպելու կամ պայքարելու դրա դեմ: Միջազգային մի շարք փաստաթղթեր կոչված են սահմանելու եւ պաշտպանելու ազգային փոքրամասնությունների իրավունքները: Նշենք, որ Թուրքիան ստանձնել է այդ փաստաթղթերով սահմանված պարտավորությունները, սակայն ակնհայտորեն ու համառորեն չի կատարում դրանք: Ուստի անգամ միջազգային բարձր ատյանների կողմից վավերացված նման փաստաթղթերն ի զորու չեն փրկելու ազգային փոքրամասնություններին «գազանի» ճիրաններից:
Ահա՛, այսպիսի տեսք ունի ամենաթողությունը:
