Վերջին օրերին Արցախի Հանրապետության կարգավիճակի շուրջ բանավեճերն ակտիվացան, ընդ որում՝ ոչ միայն հայկական հանրապետություններում: Վերոնշյալ միտումն արդեն ավանդույթ է դարձել եւ հաջորդում է յուրաքանչյուր բանակցային փուլին: Այս առումով բացառություն չէր կարող լինել բրյուսելյան վերջին հանդիպումը: 44-օրյա ագրեսիայից հետո Հայաստանի ու Արցախի հանրություններն առանձնակի ուշադրություն եւ գերզգայունություն են դրսեւորում այդ հիմնարար սկզբունքի հարցում, որի պրիզմայից էլ գնահատում են ցանկացած հանդիպում եւ դրանց արդյունքների մասին տարածվող տեղեկատվությունները:
Ինչպես միշտ, այս անգամ էլ ադրբեջանական կողմը բանակցությունների արդյունքները ներկայացնում է իր շահերի մեկնակետից: Ահավասիկ՝ Ադրբեջանի պաշտոնաթող արտաքին գործերի նախարար էլմար Մամեդյարովի օրինակը: Վերջինս հայտարարել է, թե հանդիպումը շատ դրական արդյունքներ է տվել Բաքվի համար: Նրա խոսքով՝ Ադրբեջանի բնակչությունը «հասկանում է, որ 44-օրյա պատերազմից հետո ղարաբաղյան հարցը լուծված է, եւ այնտեղ ապրող հայերը պետք է ընդունեն ադրբեջանական քաղաքացիություն»:
Այս թեզը նոր չէ, այն պարբերաբար կրկնում է Բաքվի առաջնորդը: Ըստ այդ խոսքերի տրամաբանության՝ Ադրբեջանն իր «ավագ եղբոր», դաշնակիցների եւ միջազգային ջիհադիստ ծայրահեղականների հետ միասին Արցախի ժողովրդի դեմ կիրառած ագրեսիայի արդյունքում լուծել է Արցախի հիմնահարցը: Քաղաքակիրթ աշխարհը, բնականաբար, գերագույն ցանկության դեպքում էլ չի կարող ընդունել այդ ձեւակերպումը, հակառակ դեպքում այն կնշանակի ոչնչացնել ժողովրդավարության եւ մարդու իրավունքների համաշխարհային ողջ առաջադեմ ճարտարապետությունը, որը ձեւավորվել է հազարամյակների ընթացքում: Ուստի արեւմտյան երկրները օրինաչափորեն հայտարարում են, որ արցախյան հիմնահարցը կարգավորված չէ:
Սակայն հարցն այստեղ ունի մեկ այլ՝ շատ ավելի կարեւոր կողմ: Ադրբեջանը խոսում է անհնարինի մասին: Մամեդյարովի շուրթերով Արցախի ժողովրդին առաջարկում են ընդունել հերթական անգամ ցեղասպանվելու կամ լավագույն դեպքում՝ էթնիկ զտման եւ ադրբեջանացման գործընթաց: Իսկ նման հայտարարություններին Արցախի ժողովուրդը պատասխանել է իր անկախացումից ի վեր եւ այն շարունակում է անել նաեւ այսօր: Մամեդյարովի հայտարարությունից հետո Արցախի Հանրապետության նախագահ Արայիկ Հարությունյանի մամուլի քարտուղար Լուսինե Ավանեսյանը բառացի կրկնեց նախորդ տարվա դեկտեմբերին նախագահի արած հայտարարությունը եւ հիշեցրեց, որ նույնաբովանդակ հայտարարություն է տարածել նաեւ Արցախի թիվ մեկ ներկայացուցչական կառույցը՝ ԱԺ-ն: Ահավասիկ.
«-Արցախահայության ինքնորոշման իրավունքի լիարժեք ճանաչումը որեւէ վերապահման եւ զիջման ենթակա չէ։ Այդ հարցի բացառիկ տերն Արցախի ժողովուրդն է։
-Արցախի Հանրապետության անկախության միջազգային ճանաչումը իշխանությունների ուղենիշն է մնում։ Ադրբեջանի կազմում որեւէ կարգավիճակ անընդունելի է։
-Ոչ միայն կարգավիճակի, այլեւ ժողովրդագրական առումով վերադարձն անցյալին անընդունելի է։ Արցախի Հանրապետությունն ունի իր տարածքային ամբողջականությունը վերականգնելու խնդիր»։
ԱՀ նախագահի մամուլի քարտուղարի խոսքով՝ իր քաղաքականությունն Արցախի իշխանությունը կառուցում ու իրականացնում է Արցախի Հանրապետության անկախության հռչակագրին եւ մայր օրենքին համապատասխան՝ համագործակցելով բոլոր գործընկերների հետ։ Արցախից պարբերաբար հնչեցվող այս կարծիքը, թերեւս, ավելորդ անգամ հաստատում է այն հանրահայտ ճշմարտությունը, որ Արցախի Հանրապետության ճակատագիրը որոշողն Արցախի ժողովուրդն է: Սա էլ, իր հերթին, նշանակում է, որ տարածաշրջանում համագործակցություն հաստատելու ուղղությամբ բանակցություններն առաջ տանելու, հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների կարգավորման հարցում շոշափելի արդյունքի հասնելու համար պետք է Արցախի ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքի հարցի քննարկումն անջատել Հայաստան-Ադրբեջան հարաբերությունների կարգավորման գործընթացից: Արցախի հիմնահարցի վերջնական լուծումը հնարավոր է գտնել միայն միջազգայնորեն ճանաչված Մինսկի խմբի ձեւաչափում՝ բանակցությունների միջոցով, իսկ հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների կարգավորումը հնարավոր է նաեւ երկկողմ ձեւաչափով՝ երրորդ երկրների աջակցությամբ կամ միջնորդությամբ:
