Վլադիվոստոկում անցկացվող «Բազմաբեւեռ աշխարհի ճանապարհին» խորագրով Արեւելյան տնտեսական 7-րդ համաժողովի ողջ ժամանակահատվածում կարմիր գծով անցնում էին պետությունների անվտանգության խնդիրները, ինչն այսօր դոմինանտ դարձած աշխարհաքաղաքական զարգացումների արդյունք է: Միջոցառմանն ամենաբարձր մակարդակով մասնակցած Հայաստանի համար առաջնային նշանակություն ունեին արցախյան հիմնախնդրին առնչվող ուղերձները, որոնք հնչեցին համաժողովի գլխավոր՝ պետությունների ղեկավարների մասնակցությամբ անցկացված քննարկումների բաժնում:
Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանն իր ելույթում շեշտը դրեց տարածաշրջանային անվտանգության ապահովման առաջնայնության դրույթի վրա: ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինն էլ հարթակն օգտագործեց ազգերի ինքնորոշման իրավունքի սկզբունքի բարձրաձայնման համար: Ավելորդ չէ արձանագրելը, որ սա արցախյան խնդրի կարգավորման ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի առաջադրած կարգավորումների երեք սկզբունքներից մեկն է, եւ նման բարձր հարթակից մեծ լսարանի համար հնչեցված ուղերձները վերաբերում են բոլոր նման հիմնահարցերին եւ առաջին հերթին ՌԴ խաղաղապահ առաքելության ներքո գտնվող Արցախի Հանրապետությանը:
ՌԴ նախագահը հիշեցրեց, որ ՄԱԿ-ի Միջազգային դատարանի որոշմամբ ճանաչվել է Կոսովոյի անկախությունը, երբ դատական եզրակացության մեջ ամրագրվել է, որ որեւէ տարածք ինքնորոշվելիս պարտավոր չէ այդ մասին տեղեկացնել այն պետությանը, որից ինքնորոշվում է: Պուտինը շեշտեց, որ նույն կերպ ինքնորոշվել են Դոնեցկի եւ Լուգանսկի շրջանները, ինչից հետո Ռուսաստանը ճանաչել է վերջիններիս եւ երկկողմ փոխօգնության համաձայնագիր կնքելով՝ այսօր պաշտպանում է ինքնահռչակ հանրապետությունների բնակիչների իրավունքը:
«ՀՀ» օրաթերթն անդրադարձել է Կոսովոյի օրինակին՝ ամրագրելով, որ այն հիմնականում համընկնում է Արցախի Հանրապետության՝ ԽՍՀՄ օրվա գործող օրենքներով ինքնորոշման իրավական գործընթացի հետ, մեկ տարբերությամբ՝ արցախցին ինքնորոշվել է իր հազարամյակների բնօրրանում՝ արհեստականորեն ձեւավորված ոչ ազգային, 1991 թ. 73-ամյա պատմություն ունեցող Ադրբեջանից, իսկ Կոսովոն անկախացել է պատմականորեն սերբական համարվող տարածքներում:
Չնայած ՌԴ նախագահի սույն հայտարարությունը հիմնականում վերաբերում է Դոնեցկին եւ Լուգանսկին, սակայն չի կարող բացառություն լինել Արցախի Հանրապետության համար: Այստեղ առաջնային կարեւորություն ունի նաեւ այն փաստը, որ Կոսովոյի օրինակը պարբերաբար հնչում է մի պետության ղեկավարի շուրթերից, որն անմիջական մասնակցություն ունի Արցախի հիմնահարցի կարգավորման եւ արցախցիների անվտանգության պահպանման գործընթացում:
Համաժողովի շրջանակներում Արցախի հիմնախնդրին վերաբերող հայտարարություններն այդքանով չեն սահմանափակվել. այն եղել է Նիկոլ Փաշինյան-Վլադիմիր Պուտին հանդիպման օրակարգային հիմնական հարցը: Առանձնազրույցից առաջ արարողակարգային խոսքում ՌԴ նախագահը Արցախի Հանրապետության շուրջ անվտանգության ապահովման հետ կապված իրավիճակը որակեց որպես ամենազգայուն հարցերից մեկը: Ի պատասխան դրան՝ Նիկոլ Փաշինյանն էլ խոսեց Արցախում ռուսաստանյան խաղաղապահների առաքելության մասին: «Մենք շատ բարձր ենք գնահատում Ռուսաստանի խաղաղապահների գործունեությունը Լեռնային Ղարաբաղում, Լաչինի միջանցքում, եւ ես կարծում եմ, որ դա շատ կարեւոր է ընդգծել: Պետք է խոստովանել, որ այն այնքան էլ հեշտ առաքելություն չէ: Ընդհանրապես՝ Լեռնային Ղարաբաղում անվտանգության ապահովման իմաստով կան նրբություններ, որոնք մենք մշտապես քննարկում ենք, եւ կարծում եմ` այսօր էլ շատ տեղին կլինի այդ հարցերը քննարկել»,- ասաց ՀՀ վարչապետը։
Համադրելով Արեւելյան տնտեսական համաժողովի ժամանակ Արցախի հիմնախնդրին առնչվող հայտարարությունները եւ քննարկումները, կարելի է այն ընդհանրացնել մեկ միտման ներքո: Պետությունների անվտանգային խնդիրների քննարկման առանցքում հնչեց ազգերի ինքնորոշման սկզբունքի առաջնայնության դրույթը, որից հետո Արցախի շուրջ քննարկում ծավալվեց ՀՀ վարչապետի եւ ինքնորոշման մասին ժամեր առաջ բարձրաձայնած ՌԴ նախագահի միջեւ:
