Արցախի Հանրապետության կարգավիճակի եւ ընդհանրապես հիմնախնդրի կարգավորման միջազգային մանդատ ունի միայն ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը: Արցախի հիմնահարցը լուծված չէ, ընդհակառակը՝ 44-օրյա պատերազմի հետեւանքով այն ավելի է խորացել: Միջազգային հումանիտար իրավունքի նորմերի խախտումներով, միջազգային ահաբեկչական խմբավորումների ներգրավմամբ, պատերազմական հանցագործության գործողություններով ադրբեջանաթուրքական հերթական ագրեսիան փաստեց, որ Արցախի Հանրապետությունը չի կարող լինել Ադրբեջանի կազմում: Արցախի ժողովուրդն իր այդ կամքն արտահայտել է միջազգային բոլոր իրավական նորմերին համահունչ իրականացված հանրաքվեի միջոցով՝ ինքնորոշման իրավունքի իրականացմամբ:
Արցախի ժողովուրդն այսօր հայտարարում է, որ երբեք չի լինի Ադրբեջանի կազմում, ինչը փաստում է, որ խնդիրը չի լուծվել պատերազմի միջոցով, հետեւաբար, պետք է լուծվի քաղաքական բանակցությունների ճանապարհով: Սրան հակառակ՝ Ադրբեջանը հայտարարում է, որ խնդիրը լուծված է, եւ Մինսկի խմբին «թույլ չի տա» զբաղվել Արցախի հարցով: Ադրբեջանի նման պահվածքն ավելի շատ մանկամտության դրսեւորում է հիշեցնում: «Ամեն անգամ շաքար ասելով՝ բերանը չի քաղցրանում» հայտնի ասացվածքը լավագույն պատասխանն է Բաքվի առաջնորդին: Հայկական կողմը միշտ ասել է, որ Արցախի հարցն ուժային տարբերակով չի կարող լուծվել, եւ այսօր էլ արցախցին անդրդվելի է իր ինքնորոշման իրավունքի պահպանման վճռականությամբ: Այսօր էլ ԱՀ պաշտպանության բանակը կանգնած է շփման գծի երկայնքով ու շարունակելու է կանգնել, փաստը՝ օրերս սկսված հերթական զորակոչը: Արցախցուն ոչ մեկը չի կարող ասել եւ պարտադրել, որ պետք է Ադրբեջանի հետ գտնվի ընդհանուր պետության մեջ, երբ նա հակառակի մասին հայտարարել է եւ արդեն ընդունել համապատասխան իրավական ակտ, ընդ որում՝ ոչ մեկ հատ:
Ավելին՝ այսօր ողջ աշխարհն է ասում, որ Արցախի հիմնահարցը չի լուծվել, եւ այդ կարծիքի առաջամարտիկները ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի անդամ երկրներն են: Առանձնակի նշանակություն ունի, թե այդ առնչությամբ ինչ է ասում Արցախում խաղաղապահ առաքելություն իրականացնող Մինսկի խմբի համանախագահ Ռուսաստանի Դաշնությունը: Օրերս այդ մասին ՌԴ հստակ դիրքորոշումը ներկայացրեց ԱԳՆ-ի խոսնակ Մարիա Զախարովան: «Ռուսաստանը՝ որպես ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահող երկիր, աջակցում է այս ձեւաչափի աշխատանքի շարունակականությանը, առաջին հերթին՝ իր մանդատին համապատասխան եւ, իհարկե, հաշվի առնելով տարածաշրջանային իրողությունները, որոնք ի հայտ են եկել 2020 թվականից հետո»,- հայտարարեց նա։
Նա նաեւ հայտնել է, որ այդ դիրքորոշումը լիովին կիսում են ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի մյուս գործընկերները՝ Միացյալ Նահանգներն ու Ֆրանսիան, եւ այն արտացոլվել է համանախագահ երկրների արտգործնախարարների՝ 2021 թ. դեկտեմբերի 7-ի համատեղ հայտարարության մեջ։ Զախարովան հիշեցրել է, որ այս փաստաթուղթը կոչ է անում Բաքվին եւ Երեւանին մոտ ապագայում տարածաշրջանում ընդունել համանախագահներին, ինչը թույլ կտա նրանց ուղղակիորեն գնահատելու իրավիճակը տեղում, շոշափելի առաջընթացի հասնելու հումանիտար այն նախաձեռնությունների իրականացման գործում, որոնք քննարկվել են Ադրբեջանի եւ Հայաստանի արտգործնախարարների հետ եռյակի հանդիպումներում։
Հիշեցնենք, որ մինչ այդ արցախյան խնդրի կարգավորված չլինելու մասին հայտարարել էր նաեւ ՌԴ ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովը՝ շեշտելով, որ արցախյան հարցը լուծված չէ: Վերջինս այդ ձեւակերպումն արեց հայ-ադրբեջանական սահմանի սահմանազատման եւ սահմանագծման գործընթացին անդրադառնալիս. «Մենք կողմ ենք Հայաստանի եւ Ադրբեջանի միջեւ սահմանագծումը հնարավորինս շուտ սկսելուն։ Սա չի վերաբերում Արցախի տարածաշրջանին եւ նրա խնդրի կարգավորմանը, սա զուտ երկկողմ հարց է, եւ արդեն մեկ տարի է, ինչ մենք առաջարկում ենք այդ հարցով սկսել աշխատել՝ սահմանազատման եւ սահմանագծման հանձնաժողով ստեղծելով»:
Այսպիսով, ի դեմս Ռուսաստանի, Մինսկի խմբի համանախագահները ժխտում են Ադրբեջանի պնդումները, թե Արցախի խնդիրը լուծված է: Եթե նախկինում այս միտքը հնչեցվում էր տարբեր հաճախականությամբ արվող ակնարկների միջոցով, ապա այսօր այդ մասին ավելի հաճախ ուղիղ խոսքում է ասվում, ինչը վկայում է ադրբեջանական անիրատեսական եւ ոչ կոռեկտ քաղաքականությունից միջազգային հանրության հոգնած լինելու մասին: Ստեղծված իրավիճակում Բաքուն ստիպված է ավելի պրագմատիկ գործելաոճ ընտրել եւ վերադառնալ Արցախի Հանրապետության շուրջ քաղաքական բանակցությունների սեղանի շուրջ, որը բխում է նաեւ իր շահերից՝ տարածաշրջանում հաղորդակցության ուղիների շուտափույթ բացման համատեքստում:
