Բոլոր ժամանակներում քաղաքականությունն ու քաղաքակրթությունն ընթացել են կողք կողքի, համընթաց ու զուգահեռ, հատվելով կամ միախառնվելով, բայց միշտ՝ միմյանց հանդեպ հակակրանքով ու անհաշտ մրցակցությամբ։ Որքան զարգացել է մարդկությունը, այնքան քաղաքականությունը կարողացել է գերակա դառնալ քաղաքակրթության հանդեպ։ Մեր օրերում դա հասել է բացահայտ առավելության, որի կործանարար հետեւանքները եւ դառը պտուղները վայելում ենք նաեւ մենք՝ հայերս, որպես հին քաղաքակրթության կրող եւ քաղաքականության հին զոհ։
Քաղաքակրթությունը ստեղծել է գիր ու մագաղաթ, քաղաքականությունն այրել է դրանք։ Քաղաքակրթությունը կառուցել է եկեղեցի ու վանք, քաղաքականությունն ուղղակի կամ անուղղակի ոչնչացրել է դրանք։ Քաղաքակրթությունը ստեղծել է հոգեւոր ու բարոյական արժեքներ, քաղաքականությունն ուղղակի կամ անուղղակի ոտնատակ է արել դրանք։ Քաղաքակրթությունն ստեղծել է գիտություն, քաղաքականությունն ուղղակի կամ անուղղակի այրել է այն։
Արդի աշխարհում եւս քաղաքակրթությունն ակնհայտորեն քաղաքականության թիրախում է, ընդ որում՝ ինչպես միեւնույն երկրի, այնպես էլ տարբեր երկրի տարածքներում։ Հարձակման են ենթարկվում հայկական քաղաքակրթությունը, իրանականն ու արաբականը, հրեականն ու ֆրանսիականը, եվրոպականն ու սլավոնականը, հնդկականն ու չինականը. եգիպտականն ու ղպտիականը, մայաներինն ու հնդկացիներինը…..
Ժամանակակից քաղաքականությունը բառացիորեն խժռում է քաղաքակրթությանը։ Հավաստիանալու համար ընդամենը պետք է նայել ինչպես աշխարհի քաղաքական, այնպես էլ տնտեսական քարտեզին, ընթացող կամ սառեցված հակամարտություններին եւ դրանց կողմերին կամ դրանք բացահայտ ու թաքնված հրահրողներին, կրակի վրա յուղ լցնողներին եւ իրենց ձեռքերն այդ հակամարտությունների վրա տաքացնողներին…
Եթե քաղաքականության հիմքում շահն ու բիզնեսն են, ապա քաղաքակրթության հիմքում՝ մշակույթը, ազգային ինքնությունը, միտքը… Զենքի, վառելիքի, շինարարական, բանկային/ֆինանսական բիզնեսը մարտնչում է հանուն իր շահերի՝ ընդդեմ մշակույթի, ազգային արժեհամակարգի, հոգեւոր արժեքների։ Հաղթանակելու համար քաղաքականությունը հարվածում է հենց այս համակարգերին, եւ դրա «լավագույն» օրինակներից մեկը կրկին մենք ենք։ Սակայն այս հարցում մենք մենակ չենք. մեզ բախտակից են այն ազգերը, որոնց պատմական կամ ժամանակակից տարածքներում, որտեղ նրանք ունեն կամ չունեն պետություններ, ընթանում են պատերազմներ կամ կան հակամարտություններ՝ երեկվա, այսօրվա կամ վաղվա…
Ե՛ւ քաղաքականության, եւ՛ քաղաքակրթության ստեղծողը, կրողը եւ շարժիչ ուժը մարդն է, որը միաժամանակ նաեւ փողի ՝ բիզնեսի եւ մշակույթի ստեղծողն ու կրողն է։ Թե սահմանագծի ո՞ր հատվածում է նա սթափվելու, ինչպես ասում են, ցույց կտա ժամանակը։ Չնայած, ցավոք, ինչպես կասեր Շեքսպիրի Համլետը, այն իր շավղից դուրս է սայթաքել։ Եվ պարզ չէ, թե ով է շտկելու՝ քաղաքականությա՞ն Համլետը, թե՞ քաղաքակրթության Համլետը… Միգուցե Աստվա՞ծ, բայց այստեղ էլ հարց կարող է առաջանալ՝ քաղաքականությա՞ն աստվածը, թե՞ քաղաքակրթության աստվածը։ Իսկ նրանք այսօր արդեն հոգնակի թվերով են՝ քաղաքականության աստվածներ եւ քաղաքակրթության աստվածներ…
Գագիկ ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆ
