Նախորդ համարում հրապարակել ենք ԱՄՆ-ի Կենտրոնական հետախուզական վարչության նախկին տնօրեն, ամերիկյան բանակի պաշտոնաթող գեներալ Դեւիդ Պետրեուսի՝ ամերիկյան «ABC News» հեռուստաալիքին տված հարցազրույցը, որը պատկերացում է տալիս ռուս-ուկրաինական հակամարտության վերաբերյալ արեւմտյան պատկերացումների մասին, ինչպես նաեւ բնութագրում-վերլուծում է ԱՄՆ-Ռուսաստան հարաբերություններում վերջին շրջանում կատարված իրադարձությունները: Այս համարում մենք կանդրադառնանք Ռուսաստանի արտաքին գործերի նախարար Սերգեյ Լավրովի՝ «Արգումենտի ի ֆակտիին» տված հարցազրույցում հնչեցված տեսակետներին, կարծիքներին ու գնահատականներին:
Վերջին օրերին քննարկվող հարցերից մեկը «Հյուսիսային հոսք-1» եւ «Հյուսիսային հոսք-2» գազամուղների վրա կատարված ահաբեկչությունն է: Անդրադառնալով այդ հարցին՝ Սերգեյ Լավրովը նշել է, որ այդ գործողությունն աննախադեպ բնույթ է կրում: Վնասվել են ենթակառուցվածքները, լուրջ վնաս է հասցվել Ռուսաստանի հետաքրքրություններին եւ Եվրոպայի էներգետիկ անվտանգությանը: Ըստ ՌԴ ԱԳՆ ղեկավարի՝ այժմ անրաժեշտ է օբյեկտիվ, բազմակողմանի հետաքննություն իրականացնել Ռուսաստանի մասնակցությամբ եւ հաստատել տեղի ունեցածի իսկական պատճառները: Ակնհայտ է, որ գլխավոր տուժողները Ռուսաստանն ու Գերմանիան են, իսկ կատարվածը «Գազպրոմի» համար հսկայական խնդիր է ներկայացնում, քանի որ «Հյուսիսային հոսք-2»-ի երկու ճյուղերն էլ լցված էին գազով ու պատրաստ էին մղման:
«Ակնհայտ է, թե ում էր ձեռնտու իրադարձությունների այդպիսի զարգացումը: Առաջին հերթին՝ ԱՄՆ-ին եւ խտացված թանկ գազի անդրօվկիանոսյան մատակարարներին, որոնք հետաքրքրված են եվրոպական գազային շուկայից մրցակիցներին ուժային դուրսմղմամբ: Նախագահ Վլադիմիր Պուտինն այս տարվա սեպտեմբերի 30-ին իր ելույթում հայտարարեց, թե ովքեր են ահաբեկչության մեղավորները՝ ուղղակիորեն մատնացույց անելով ամերիկացիներին: Բոլորին է ակնհայտ, թե ում է դա ձեռնտու: Ում ձեռնտու էր, նա էլ արել է, իհարկե: Հատկանշական է, որ Շվեդիան ու Դանիան ռուսական կողմին ու գազամուղի օպերատորին չթույլատրեցին մասնակցել ահաբեկչության հետաքննությանը, մինչդեռ որեւէ առարկություն չհնչեց, երբ ամերիկացիները «գործընթացին միանալու» պատրաստակամություն հայտնեցին»,- ասել է Լավրովը:
Փորձագետները հաճախ են խոսում Ուկրաինայի զինված ուժերի նկատմամբ միջուկային մարտավարական զենքի կիրառման հնարավորության մասին այն դեպքում, եթե ուկրաինական գրոհները չհաջողվի կանգնեցնել սովորական միջոցներով: Ռուսաստանն իսկապես պատրա՞ստ է նման աննախադեպ քայլ կատարելու: Եվ ինչպե՞ս են Մոսկվայում վերաբերվում Վաշինգտոնի այն զգուշացումներին, որ դա «աղետալի հետեւանքներ» կառաջացնի:
«Ուկրաինայի շուրջ ճգնաժամի համատեքստում հենց ամերիկացիներն ու նրանց դաշնակիցներն են ակտիվորեն փորձում միջուկային հռետորաբանությունը դնել հանրային շրջանառության մեջ: Հիշեցնեմ, որ ռազմական հատուկ գործողությունից ոչ շատ առաջ, հանդես գալով Մյունխենի՝ անվտանգային քաղաքականության կոնֆերանսում, Վլադիմիր Զելենսկին միջուկային զենքից, որը նրա տարածքում մնացել էր ԽՍՀՄ-ի փլուզումից հետո, Ուկրաինայի հրաժարումը որակեց որպես սխալ: Դրանից հետո միջուկային հռետորաբանության անցան նաեւ արեւմտյան քաղաքագետները: Հիշեք, թե Մեծ Բրիտանիայի այսօրվա վարչապետը նախընտրական քարոզարշավի ընթացքում որքան հեշտությամբ էր խոստանում սեղմել «կարմիր կոճակը»: Բայց Արեւմուտքն ամեն ինչ աղավաղում է, փորձում ներկայացնել այնպես, ասես միջուկային սպառնալիքները Ռուսաստանն է հնչեցնում եւ կարող է միջուկային զենք կիրառել Ուկրաինայում: Տարբեր մանիպուլյացիաներ են արվում, բացահայտ սուտ է հնչեցվում: Ի դեպ, դրան բոլորն էլ վաղուց արդեն հարմարվել են: Միեւնույն ժամանակ Վլադիմիր Պուտինը, ռուսաստանյան պաշտոնատար դեմքերը բազմիցս բացատրել են, որ միջուկային զսպման ոլորտում մեր քաղաքականությունը բացառապես պաշտպանողական բնույթ է կրում: Միջուկային զենքի հիպոտեթիկ օգտագործումը հստակ սահմանափակվում է արտակարգ հանգամանքներով՝ այն սցենարների շրջանակներում, որոնք որոշված են ՌԴ ռազմական դոկտրինայում եւ միջուկային զսպման ոլորտում պետական քաղաքականության հիմքերով: Դրանք, ինչպես մենք ասում ենք, բաց փաստաթղթեր են: Յուրաքանչյուր ոք կարող է կարդալ: Կուզեի շեշտել նաեւ, որ Ռուսաստանը պահպանում է հավատարմությունը միջուկային զենք ունեցող հինգ պետությունների ղեկավարների հայտարարությանը, որում հաստատվել է միջուկային պատերազմի անթույլատրելիությունը: Համաձայն բարձր մակարդակով հաստատված այդ փաստաթղթի՝ անհրաժեշտ է կանխարգելել միջուկային զենք ունեցող երկրների միջեւ ցանկացած ռազմական հակամարտություն: Ինչ վերաբերում է Ռուսաստանի համար որոշ հետեւանքների մասին հնչեղ հայտարարություններին, ապա սպառնալիքների այդպիսի լեզուն, իհարկե, անընդունելի է: Մենք դրանք լիովին թողնում ենք արեւմտյան համապատասխան քաղաքագետների խղճին: Մտադիր չենք այդ թեմայով խոսել նրանց հետ, դա ակնհայտորեն անօգուտ է»,- նշել է ՌԴ արտգործնախարարը:
«Ի հեճուկս աշխարհաքաղաքական իրողությունների, ԱՄՆ-ը փորձում է իր վերահսկողության տակ պահել համաշխարհային հանրության մյուս անդամներին՝ բոլորին ստիպելով ապրել իր «կանոններով», որոնք հենց իրենք էլ հորինում են: ԱՄՆ-ի ռուսատյաց էլիտաները իռացիոնալ են մտածում՝ Սպիտակ տանը մղելով Ռուսաստանի հետ բաց հակամարտության: Ըստ էության՝ խոսքը միջազգային լարվածությունը սրելու անխոհեմ գծի մասին է: Հնարավո՞ր է կոտրել այս «արատավոր շրջանը»։ Իհարկե, այո։ Առաջ գնալու համար Վաշինգտոնը պետք է լուրջ աշխատանք կատարի իր սխալների ուղղությամբ եւ հրաժարվի համաշխարհային տիրապետության սեփական հավակնություններից: Արժե նաեւ հետեւություններ անել մեր ներքին գործերին միջամտելու նրանց փորձերի ձախողումներից։ Հասկանում ենք, որ աշխարհում ուժերի նոր դասավորվածության գիտակցումը ոչ հեշտ եւ ցավագին է տրվում ԱՄՆ-ին։ Բայց որքան շուտ սկսեն հաշվի նստել աշխարհաքաղաքական իրականության հետ, այնքան քիչ «փայտ կջարդեն», եւ այնքան լավ կշարունակվի ավելի արդար ու ժողովրդավարական բազմակենտրոն աշխարհակարգի ձեւավորման օբյեկտիվ գործընթացը»,- շեշտել է նա:
Դոնեցկի, Լուգանսկի, Զապորոժիեի ու Խերսոնի տարածաշրջաններում անցկացված հանրաքվեների արդյունքները չեն ճանաչվում եւ Կիեւի, եւ Արեւմուտքի կողմից: Ավելին՝ Ուկրաինան շարունակում է վերադարձնել ռազմական գործողությունների ընթացքում կորցրած տարածքները: «Մեզ համար առաջնահերթ է ազատագրված տարածքների բնակիչների ազատ կամարտահայտման արդյունքների իրականացումը միջազգային իրավունքի հիմնարար նորմերի, առաջին հերթին՝ ժողովուրդների ինքնորոշման իրավունքի համապատասխան։ Ահա թե ինչն է կարեւոր հասկանալը. ինքնորոշման իրավունքի եւ տարածքային ամբողջականության սկզբունքի փոխհարաբերությունների հարցը լուծվել է 1970 թ. ՄԱԿ-ի Միջազգային իրավունքի սկզբունքների մասին հռչակագրում՝ երկար տարիների քննարկումներից հետո: Այն հաստատում է պետությունների տարածքային ամբողջականության կամ քաղաքական միասնության անձեռնմխելիությունը՝ պայմանով, որ նրանք ունենան կառավարություններ, որոնք ներկայացնում են այս տարածքում ապրող բոլոր մարդկանց։ Մենք գիտենք, թե կիեւյան ռեժիմն ինչպիսի դաժան զրկանքների է ենթարկել ռուս եւ ռուսալեզու բնակչությանը 2014 թ. հեղաշրջումից հետո: Ակնհայտ է, որ կիեւյան իշխանությունները չեն ներկայացնում Դոնբասի, Զապորոժիեի ու Խերսոնի մարզերի բնակիչներին: Հանրաքվեների՝ Ուկրաինայի Սահմանադրությանը եւ օրենսդրությանը համապատասխանության հարցը չի ազդում միջազգային իրավունքով դրանց որակավորման վրա։ Հիշենք ՄԱԿ-ի միջազգային դատարանի 2010 թ. որոշումը Կոսովոյի վերաբերյալ: Ըստ այդմ՝ ինքնորոշման իրավունքի իրացման ժամանակ այս կամ այն տարածքը պարտավոր չէ դիմել երկրի կենտրոնական իշխանություններին՝ իր ինքնիշխանության հռչակման թույլտվություն ստանալու համար։ Այսպիսով՝ նախադեպ ստեղծվեց: Պետք է հաշվի առնել եւ այն, որ ԴԺՀ-ի եւ ԼԺՀ-ի անկախության մասին առաջին հանրաքվեներն անցկացվել են Կիեւում հեղաշրջումից եւ դրանց բնակիչների նկատմամբ սկսված բռնաճնշումներից անմիջապես հետո։ Հիշեք, որ այն ժամանակ Ուկրաինայում սեղմվեցին ազգային փոքրամասնությունների իրավունքները եւ ազատությունները: Այնտեղ սկսեցին ակտիվորեն դուրս մղել ռուսաց լեզուն կյանքի բոլոր ոլորտներից, հետապնդել ռուս ակտիվիստներին, վերացնել իշխանությունների հակառակորդներին, ճնշում գործադրել կանոնական ուղղափառ եկեղեցու ծխականների վրա: Այնուհետեւ 2015 թ. փետրվարին մինսկյան պայմանավորվածություններից հետո ութ տարի շարունակ հանրապետությունների անկախության միջազգային ճանաչման հարցը չէր բարձրացվում։ Եթե Ուկրաինան կատարեր «Միջոցների փաթեթով» ստանձնած պարտավորությունները, կարելի էր խոսել ԴԺՀ-ում եւ ԼԺՀ-ում պայմանների առկայության մասին՝ ինքնորոշման իրավունքն իրացնելու այն պետության սահմաններում, որի կազմում այդ պահին գտնվում էին»,- հայտարարել է Լավրովը՝ ավելացնելով, որ միանգամայն վստահ են իրենց գործի իրավացիության ու ձեռնարկվող քայլերի հիմնավորվածության մեջ:
Անդրադառնալով Արեւմուտքի կողմից իրականացվող պատժամիջոցների մասին հարցին՝ Սերգեյ Լավրովը հայտարարել է, որ ազատագրված տարածքներում հանրաքվեների անցկացումն օգտագործվում է որպես հերթական պատճառ՝ Ռուսաստանի վրա ճնշումն ուժեղացնելու համար: «Անկասկած, մենք բոլոր հնարավորություններն ունենք մեր ազգային հետաքրքրությունները պաշտպանելու համար: Անհրաժեշտության դեպքում լիարժեք կգործարկենք դրանք: Նրանք, ովքեր Ռուսաստանի հետ խոսում են պատժամիջոցների լեզվով, պետք է հիշեն, որ առայժմ մենք բավական զուսպ ենք պատասխանում տնտեսական ագրեսիայի ակտերին, սակայն մեր համբերությունն անսահման չէ… Այն, ինչ ցանկանում էին անել մեզ հետ, հիմա նրանց տանն է կատարվում: Եվրոպական մի շարք երկրներում գների կտրուկ աճ է նկատվում, եկամուտները նվազել են, էներգակիրների պակաս կա: Քաղաքագետները խոսում են սոցիալական պայթյունների սպառնալիքի աճի մասին: Քաղաքակրթական սովորական օգուտները եվրոպացիների համար վերածվում են արտոնության: Ահա գինը, որը շարքային քաղաքացիները վճարում են իրենց քաղաքական գործիչների ռուսատյացության համար: Բայց դա Արեւմուտքում է: Մենք Ռուսաստանում կամրապնդենք մեր տնտեսական ու տեխնոլոգիական ինքնիշխանությունը, կկառուցենք այլընտրանքային ֆինանսական ու լոգիստիկ շղթաներ արտաքին առեւտրային գործարքների սպասարկման համար: Կշարունակենք ամրապնդել համագործակցությունն Ասիայի, Մերձավոր Արեւելքի, Աֆրիկայի եւ Լատինական Ամերիկայի գործընկերների հետ, ովքեր, ինչպես եւ մենք, հանդես են գալիս իրավահավասար համագործակցության օգտին եւ դեմ են առեւտրատնտեսական կապերի քաղաքականացմանը»,- շեշտել է Լավրովը:
