Սիրիայի հյուսիսում թուրքամետ ծայրահեղական խմբավորումները բախվել են միմյանց, եւ Թուրքիայի զինված ուժերը միջամտել են հակամարտությանը: Այս մասին հայտնում է ռուսաստանյան «Նեզավիսիմայա գազետան»՝ նշելով, որ մարտական գործողություններ են բռնկվել Սիրիայի Արաբական Հանրապետության հյուսիսային Աֆրին շրջանում, որն իր վերահսկողության տակ էր ուզում վերցնել Անկարայի հետ կապեր ունեցող «Հայաթ Թահրիր աշ-Շամ» խմբավորումը: Չնայած որ նրա մարտիկները, ի վերջո, դուրս բերվեցին Աֆրինից, վերլուծաբաններն ասում են, որ Սիրիայի հյուսիսում ուժերի դասավորությունը մտահոգություններ է առաջացնում:
Թուրքիայի միջամտության մասին հաղորդել են արաբական «Middle East Eye»-ի աղբյուրները: Նրանց խոսքերով՝ այդ երկրի զինված ուժերը կարողացել են ճնշել զինված հակամարտությունն Աֆրինում, որն իր ակտիվության ամենաբարձր կետում է եղել հոկտեմբերի 12-13-ին:
Հարկ է նշել, որ հակամարտող կողմերն էին Սիրիական ազգային բանակը, որն արդեն երկար ժամանակ վերահսկում է Աֆրինը եւ «չափավոր» խմբավորման համբավ ունի, եւ «Հայաթ Թահրիր աշ-Շամ» ահաբեկչական կազմակերպությունը, որի պատասխանատվության բացառիկ գոտին հարեւանությամբ գտնվող Իդլիբի շրջանն է: Նրանց միավորում են ելույթները Դամասկոսի դեմ եւ հավատարմությունը Թուրքիայի ղեկավարությանը:
2017-ից Անկարան Սիրիայի հյուսիսային շրջաններում պաշտոնապես 3 խոշոր ռազմական գործողություն է իրականացրել՝ «Եփրատի վահան», «Ձիթենու ճյուղ» եւ «Խաղաղության աղբյուր» անվանումներով: Ներխուժման արդյունքում անվտանգության բուֆերային գոտի է ստեղծվել Հալեպից հյուսիս, Ազազ եւ Ջերաբլու բնակավայրերի միջեւ, օկուպացվել է քրդերին պատկանող Աֆրինը, վերահսկողության տակ են վերցվել որոշ սահմանամերձ շրջաններ Եփրատ գետից դեպի արեւելք: Այդ նվաճումները կատարել են սիրիական ընդդիմության խմբավորումները, որոնք վայելում էին Թուրքիայի գործուն աջակցությունը: Պաշտոնական Դամասկոսին հավատարիմ մամուլը մեկ անգամ չէ նշել, որ այս խմբավորումները հաճախ են բախվում իշխանության եւ ռեսուրսների համար պայքարում:
Հերթական լարվածությունը հետաքրքիր է նրանով, որ, ըստ չհաստատված տեղեկությունների, զինված բախումների արդյունքում նաեւ թուրք զինվորականներ են զոհվել: Այսպես՝ «Ալ-Մայադին» հեռուստաընկերության տեղեկություններով՝ փոխհրաձգության ժամանակ մի քանի զինծառայողներ են զոհվել Աֆրինի մերձակայքում իրենց վերահսկողության տակ գտնվող հենակետի տարածքի վրա ընկած արկի հետեւանքով: Ըստ այլ աղբյուրների՝ զոհվել է միայն մեկ զինծառայող: Վերլուծաբաններն այս անկանոն հարձակումները կապում են Սիրիայի կենտրոնական կառավարության զինված հակառակորդների ձգտման հետ՝ գրավելու Անկարայի ուշադրությունը, որը վերջին ամիսներին բազմիցս քննարկել է Սիրիայի նախագահ Բաշար Ասադի հետ կապերի նորմալացման հնարավորության մասին հարցը:
Չնայած որ թուրքական միջամտության արդյունքում «Հայաթ Թահրիր աշ-Շամի» մարտիկները դուրս են բերվել Աֆրինից, եւ կրակի դադարեցման ռեժիմ է հաստատվել, հաղորդումներ կան, որ շրջանում առաջվա պես տարածված են այդ ծայրահեղ խմբավորման «ներքին անվտանգության ուժերը», որոնք, ինչպես երեւում է, տեղում կշարունակեն պահպանել նրա ազդեցությունը: Իրերի այսպիսի դասավորությունը հիմք է տալիս ասելու, որ ջիհադական խմբավորումը, որը երկար ժամանակ ցանկանում է իրեն օրինականացնել քաղաքական դաշտում, կզբաղվի իր անմիջական վերահսկողության գոտու ընդլայնմամբ, իսկ Անկարան էլ, իր հերթին, կորցնում է իրավիճակի վրա ազդելու ունակությունը:
Մերձավոր Արեւելքի վաշինգտոնյան ինստիտուտը, որը մոնիթորինգի է ենթարկում ահաբեկչության դինամիկան Սիրիայում, ուշադրություն է հրավիրում այն փաստի վրա, որ սա վերջին ժամանակներս «Հայաթ Թահրիր աշ-Շամի» առաջին փորձը չէ՝ ստուգելու ուրիշի ազդեցության գոտու ամրությունը: Այդպիսի փորձ կատարվել է հունիսին, երբ խմբավորումը հարձակում գործեց Աֆրինի գյուղական տեղանքի վրա՝ օգտվելով Սիրիայի ազգային բանակի ներսում առաջացած լարվածությունից: Փորձագետները հիշեցնում են, որ այդ ժամանակ «Հայաթ Թահրիր աշ-Շամի» մարտիկները նահանջեցին միայն այն ժամանակ, երբ իրավիճակին միջամտեց Անկարան, եւ Թուրքիայի ազգային հետախուզական կազմակերպության պաշտոնյաներն օգտագործեցին իրենց կապերը՝ մարտական գործողությունները դադարեցնելու համար:
Եվս մեկ հետաքրքիր փաստ, որի մասին անհրաժեշտ է խոսել. օրերս գրանցված հակամարտության ժամանակ Թուրքիան անմիջապես չմիջամտեց տեղի ունեցող իրադարձություններին: Արաբական աղբյուրները շեշտում են, որ «Հայաթ Թահրիր աշ-Շամի» ազդեցության տարածումն Իդլիբի սահմաններից դուրս հնարավոր չէ առանց Թուրքիայի համաձայնության, որն արդեն մի քանի տարի է՝ ցանկանում է համախմբել ուժերը Սիրիայի հյուսիսում՝ սեփական պլաններն իրագործելու համար: Սակայն Անկարայի ծրագրերը ձախողվել են. փաստացի տեղի է ունեցել ոչ թե համախմբում, այլ ուժերի հավասարակշռության խախտում՝ հօգուտ ծայրահեղականների, եւ Թուրքիան դրան չի խանգարում, որովհետեւ կորցրել է վերահսկողությունը: Նրան այլ ելք չի մնում, քան հենվել «Հայաթ Թահրիր աշ-Շամի» վրա: Իրադարձությունների այսպիսի ընթացքը կարող է ստիպել Սիրիայի ազգային բանակին՝ վերանայելու երկրի կենտրոնական իշխանության հետ հարաբերությունները:
«Ներկայումս աճում է անհանգստությունը, որ «Հայաթ Թահրիր աշ-Շամը» մտադիր է շարունակել ընդլայնումը,- գրում են Մերձավոր Արեւելքի վաշինգտոնյան ինստիտուտի մասնագետները:- Սիրիական ուղղությամբ թուրքական քաղաքականության վիճակի մասին ավելի լայն շահարկումների եւ Թուրքիայի ու Ասադի վարչակազմի միջեւ փոխգործակցության ուղիների հնարավոր վերականգնման մասին խոսակցությունների ֆոնին «Հայաթ Թահրիր աշ-Շամի» կողմից Աֆրինի գրավումը միայն թուլացնում է սիրիական ընդդիմությանը եւ ուժեղացնում է վարչակազմի հռետորաբանությունը ահաբեկչության դեմ պայքարի անհրաժեշտության մասին»: Փորձագետները նշում են նաեւ, որ «Հայաթ Թահրիր աշ-Շամի»՝ նոր տարածքների գրավմանը միտված փորձերը կարող են խանգարել 2023 թ. հունվարին ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդում կայանալիք քվեարկությանը՝ կապված Սիրիայի ապստամբ շրջաններին մերձսահմանային օգնության միջազգային մեխանիզմի երկարաձգման հետ:
Անկախ ամեն ինչից՝ ուժերի դասավորությունը Սիրիայում փոխվում է, ինչը, ըստ Մերձավոր Արեւելքի վաշինգտոնյան ինստիտուտի մասնագետների, կարող է բացասաբար անդրադառնալ սիրիական ճգնաժամի վրա: Այժմ ամբողջ ուշադրությունը կկենտրոնացվի Ազազ քաղաքի վրա. այս բնակավայրը կարող է դառնալ իշխանության համար պայքարի մեջ մտած ջիհադական կառույցների եւս մեկ թիրախ:
