Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Էրդողանը 2023 թ. հունիսի նախագահական ու խորհրդարանական ընտրություններում հաջողության հասնելու համար ոչ մի միջոցի առաջ կանգ չի առնի։ Սակայն երկրի տնտեսական ծանր վիճակի՝ բարձր գնաճի ու հասարակության դժգոհության պայմաններում վերընտրվելու հավանականությունը, մեղմ ասած, մեծ չէ։
Ահավասիկ, 2022 թ. նոյեմբերի դրությամբ այս երկրում գնաճը 85 տոկոս էր, սակայն պաշտոնական վիճակագրության տվյալներով՝ դեկտեմբերի վերջին արդեն 20 տոկոսով նվազել է, մինչդեռ անկախ տնտեսագետների կարծիքով իրական գնաճը դեկտեմբերին եղել է 135 տոկոս։ Թուրքիայում տնտեսական անկումը սկսվել էր դեռեւս 2016-17 թթ., վերլուծաբանները 2018 թ. արտահերթ ընտրությունները պայմանավորում էին նաեւ դրանով։ Ուստի, ինչպես բազմիցս նշել ենք, Էրդողանը ջանքեր է գործադրում հասարակության ուշադրությունը շեղելու արտաքին քաղաքականության ոլորտում ձեռքբերումների ուղղությամբ, այդ թվում՝ Սիրիայում։ Թուրքիան Սիրիայում ԴԱԻՇ-ի դեմ արդյունավետ պայքարող քրդական երկու կազմակերպությանը՝ Ժողովրդավարական միությանը (PYD) եւ նրա զինված թեւին՝ Ժողովրդի պաշտպան միավորներին (YPG), Սիրիայի ժողովրդավարական (SDF) ուժերին հայտարարելով PKK-ի մասնաճյուղեր, այդ երկրի անվտանգության համար որպես սպառնալիք համարելով, իրեն իրավունք է վերապահում հարձակվել Սիրիայի քրդաբնակ շրջանների վրա։ Առայսօր ցամաքային ուժերով 3 լայնածավալ հարձակումներ է իրականացրել եւ վերահսկողություն սահմանել ռազմավարական նշանակության մի շարք կարեւոր քաղաքների ու բնակավայրերի վրա։
Դեռեւս 2022 թ. ապրիլին Էրդողանը հայտարարեց, թե Թուրքիան նախապատրաստվել է 4-րդ հարձակումն իրականացնել, սակայն ԱՄՆ-ի եւ Ռուսաստանի դեմ լինելու պատճառով դա տեղի չի ունեցել, թեեւ նոյեմբերի վերջերից մինչեւ դեկտեմբերի սկզբները նշյալ քրդաբնակ տարածքները Թուրքիայի օդուժի եւ հրետանու թիրախ էին դարձել։ Սիրիայի քրդերի հարցի լուծումը Էրդողանը, ըստ էության, դարձրել է գերնպատակ ու մեծ հույսեր է կապում հարցի լուծման հետ, թերեւս, որպես փրկօղակ ընտրություններում հաջողության հասնելու համար։ Սիրիայի հանդեպ Էրդողանի դիրքորոշման 180 աստիճանով փոփոխությունը եւս միտված է այդ նպատակին։ Փորձագետների կարծիքով՝ Անկարան այդ քայլին է դիմել՝ այլեւս հույս չունենալով հարցը լուծել ռազմական ճանապարհով, ուստի ջանքեր է գործադրում նպատակին հասնել Դամասկոսի հետ համագործակցությամբ, ինչի նախագիծը մշակել է Մոսկվան։
Նշենք, որ այդ նախագծին ի սկզբանե դեմ էին ԱՄՆ-ն ու քրդերը։ Վերջիններս տարբեր առիթներով հայտնել են, թե կողմերի հնարավոր պայմանավորվածության դեպքում տուժող կողմն իրենք են լինելու։ Այսուհանդերձ, ամերիկյան «Քրադլ» (The Cradle) պարբերականը, հենվելով ռուսական աղբյուրների վրա, նշել է, թե Մոսկվայի նախագծով հաշվի է առնված նաեւ քրդերին ինքնավարության որոշ իրավունքներ տալը, որը հեռու է դաշնային կամ համադաշնության սկզբունքներից։ Մյուս կողմից՝ Անկարան պահանջում է, որ եթե քրդական ռազմական կառույցները լուծարվեն եւ միանան Սիրիայի բանակին, ապա նման իրավունք պետք է վերապահվի նաեւ Թուրքիայի հովանու տակ գտնվող ընդդիմության ուժերին, որոնց Սիրիան ահաբեկչական է համարում։ Սա այն դեպքում, երբ Դամասկոսն ի սկզբանե փոխհարաբերությունները բնականոնացնելու համար նախապայմաններ է առաջ քաշել։
Մասնավորապես՝ Սիրիայի հանդեպ թշնամական ու զավթողական գործողությունները դադարեցնել, հեռանալ զավթած տարածքներից եւ վերջ դնել ահաբեկչական խմբերին հովանավորելուն։ Իսկ ընթացիկ տարվա հունվարի 12-ին Ասադը Ռուսաստանի ԱԳ նախարար Լավրովի հետ հանդիպմանը շեշտել է, թե երկու երկրների փոխառնչությունների բարելավումը պայմանավորված է Սիրիայի գրավյալ տարածքներից հեռանալով ու զավթողական քաղաքականությանը վերջ դնելով։ Թուրք-սիրիական բանակցությունների առնչությամբ SDF-ի հրամանատար Մազլում Քոբանին ամերիկյան «Ալ Մոնիտոր» (Al-Monitor) հնգալեզու համացանցային օրաթերթին տված հարցազրույցում շեշտելով, որ Թուրքիայի մեղադրանքները PKK-ի հետ կապ ունենալու վերաբերյալ լիովին անհիմն են, միաժամանակ նշել է, թե բացառված չէ, որ Թուրքիան փետրվարին սկսի պլանավորած հարձակումը՝ առաջին հերթին թիրախ դարձնելով Քոբանի քաղաքը։ Քանի որ հարձակումը քրդերի վրա այն քայլն է, որը թուրք ազգայնականներին կհամախմբի Էրդողանի շուրջը, ուստի այդ վտանգին իրենք լուրջ են վերաբերվում: Ապա հավելել է, որ ԱՄՆ-ը, որպես քրդերի դաշնակից, դեմ է Թուրքիայի հարձակմանը, սակայն եթե դա Թուրքիայի օրակարգում է, նշանակում է՝ այդ ուղղությամբ Վաշինգտոնի ջանքերն անբավարար են։ Ավելին, որոշ վերլուծաբաններ, հաշվի առնելով թուրք-ամերիկյան համատեղ շահերն ու սերտ հարաբերությունները, այդ հարցում նրանց միջեւ փոխհամաձայնությունը չեն բացառում։ Բայց եւ այնպես, պետք է հաշվի առնել նաեւ այն հանգամանքը, թե ԱՄՆ-ը որքանով է շահագրգիռ Էրդողանի վերընտրմամբ։
Մազլում Քոբանին, անդրադառնալով Ռուսաստանի միջնորդական առաքելությանը, նշել է, թե դրա հաջողությանը չի հավատում, որովհետեւ Դամասկոսն առաջ քաշած պահանջներից չի հրաժարվի, մասնավորապես՝ թուրքական ուժերը դուրս բերելուց ու ընդդիմադիր ուժերին հովանավորելուց։ Քոբանին ընդգծել է, որ Դամասկոսը չի ենթարկվի նաեւ քրդական ինքնավարությունը վերջնականապես ոչնչացնելու՝ Թուրքիայի պահանջին, չունի դրա անհրաժեշտ գործիքակազմը, չկան նաեւ նպաստավոր պայմաններ։ Նշենք նաեւ, որ հունվարի 14-ին Էրդողանի խոսնակը հայտարարել է, թե ցանկացած պահի հնարավոր է, որ սկսվեն Թուրքիայի ցամաքային ուժերի ռազմական գործողությունները Սիրիայում։ Հատկանշական են նաեւ թուրք փորձագետների տեսակետները, որոնք, գլխավորապես արդարացնելով այդ քայլը՝ դա խիստ կարեւորում են նաեւ Էրդողանի վերընտրվելու տեսանկյունից։ Այլ կերպ ասած՝ այդ վտանգը մինչեւ ընտրությունները կախված է մնալու քրդերի գլխներին։
