«Հայտնագործություն արած չեմ լինի, եթե ասեմ՝ Ֆրանսիան մշտապես ձգել է աշխարհի արվեստասեր, արվեստաստեղծ հոգիներին, այստեղ են ծնվել բազմաթիվ ուղղություններ, գաղափարներ, եւ երկար ժամանակ Փարիզն է եղել երկրագնդի արվեստի կենտրոնը, այստեղից են հռչակվել եւ մեծափառ ճանաչում ստացել բազմաթիվ գրողներ, նկարիչներ, երաժիշտներ…
Բացառություն չեն կազմել հայ մշակույթի եւ գրականության բարձր դեմքերը: Հավելենք, որ 1915 թ. եղեռնապուրծ հազարավոր հայեր բնակություն են հաստատել Ֆրանսիայում, նրանց ժառանգներից ոմանք դարձել Ֆրանսիայի փառքերից՝ Շառլ Ազնավուր, Անրի Վերնոյ, Գառզու, Ժանսեմ, Վահե Քաչա…
Այս գիրքն ամփոփել է մի փոքրիկ մասն այն հզոր ֆրանսիական ներշնչանքից ծնված գործերի, որոնք կխոսեն ընթերցողի սրտի հետ, եւ նա էլ կհամաձայնի՝ բոլորիս առեղծվածի ուժով կձգի ֆրանսիական մագնիսը…»:
Էդվարդ ՄԻԼԻՏՈՆՅԱՆ
Հայաստանի գրողների միության նախագահի այս խոսքը «Մենք եւ աշխարհը» մատենաշարով հրատարակված հերթական՝ «Ֆրանսիայի մագնիսական ուժը» գրքի մասին է, որին նախորդել էր «Իրանի արեւը» մեծարժեք ժողովածուն: ԳՄ կլոր դահլիճում, հիրավի, ասեղ գցելու տեղ չկար՝ ուսանողներ, դասախոսներ Բրյուսովի անվան օտար լեզուների համալսարանից, իրենց դասղեկի հետ բարձր դասարանների աշակերտներ՝ մայրաքաղաքի թիվ 119 ֆրանսիական թեքումով դպրոցից, գրողներ, լրագրողներ: Անկեղծորեն՝ վաղուց այդպիսի հետաքրքրություն չէի նկատել գրի ու գրականության հանդեպ: Իսկ միությունում «Ֆրանսիայի մագնիսական ուժը» գրքի շնորհանդեսն էր, որի մասին խոսք ասաց գրողական ընտանիքի ղեկավարը: Նա նշեց, որ ֆրանսիական ներշնչանքը չի շրջանցել Հայաստանի երիտասարդ եւ ավագ սերնդի գրողներին, որ նրանք գրել են, ու ոմանք բազմիցս տպագրվել են Ֆրանսիայում:
Այդպես է՝ տարբեր ժամանակներում մեր բարեկամ երկրի տարբեր հանգրվաններում, թեկուզ ժամանակավորապես, ապրել եւ ստեղծագործել են Ավետիք Իսահակյանը, Արշակ Չոպանյանը, Կոստան Զարյանը, Նիկողոս Սարաֆյանը, Հարութ Կոստանդյանը, գրչի ու արվեստի այլ դեմքեր: Նշված հեղինակների ֆրանսիական թեմաներով գրած ստեղծագործություններից բացի, ներկայացված են Եղիշե Չարենցի, Ռուբեն Մելիքի, Զուլալ Գազանճյանի, Հենրիկ Էդոյանի, Արեւշատ Ավագյանի, Արտեմ Հարությունյանի, Հովհաննես Գրիգորյանի, Էդվարդ Միլիտոնյանի, Ղուկաս Սիրունյանի, Շանթ Մկրտչյանի, Անուշ Վարդանյանի, ժամանակակից այլ բանաստեղծների գործեր:
Ժողովածուի առանձին մի բաժնում ընթերցողին են ներկայացվում արձակ գրվածքներ, հոդվածներ, խոհագրություններ, հատվածներ նամակներից՝ Դանիել Վարուժան, Ալ. Շիրվանզադե, Արշակ Չոպանյան, Ավետիք Իսահակյան, Շահնուր, Վիգեն Իսահակյան, Հովիկ Վարդումյան, Հովհաննես Հարությունյան: Բարձրարվեստ խոսքի գեղեցիկ ծաղկեփունջ՝ նվիրված ազնավուրյան Ֆրանսիային:
Շնորհանդեսին արվեստների քաղաք Փարիզի, Ֆրանսիայի մասին խոսք ասաց Վարպետի թոռը՝ գրականագետ Ավիկ Իսահակյանը: Գրքում ներկայացված իրենց ստեղծագործություններից ներկայացրին Արեւշատ Ավագյանը, Անուշ Վարդանյանը, Շանթ Մկրտչյանը: Միջոցառումն ավելի հոգեմոտ դարձավ շնորհիվ սիրված ասմունքող Գայանե Ալեքսանյանի ընթերցումների եւ ազնավուրյան այն երգերի, որ հնչեցրեց կոմպոզիտոր, դաշնակահար, երգչուհի Էլա Ոսկանյանը:
Ասենք, որ գրքի շապիկն ու դարձերեսը շքեղանում են Մարտիրոս Սարյանի՝ հենց Փարիզում վրձնած նկարներով: Տարբեր էջերի գծանկարները նույնպես վարպետինն են, որոնք գեղեցկորեն ներհյուսված են գրողական ասելիքներին:
Հավելենք եւ այն գեղեցիկ փաստը, որ «Ֆրանսիայի մագնիսական ուժը» «Ծիծեռնակ» հրատարակչությունը լույս է ընծայել Մարսել քաղաքի Խաչատուր Աբովյանի անվան վարժարանի նախագահ, ՀԳՄ անդամ Կարեն Խուրշուդյանի նվիրական աջակցությամբ:
Ինչպես միջոցառման ավարտին նշեց Էդվարդ Միլիտոնյանը, նույն մատենաշարով հրատարակվելիք հերթական գիրքը նվիրված է լինելու Վրաստանին: Սիրով սպասենք:
