Եվրոպայում գազի գները թարմացրել են հերթական պատմական առավելագույնը՝ 1000 խմ գազի դիմաց հասնելով մոտ 4000 դոլարի: Այսքանով հանդերձ՝ եվրոպացիներից ոմանք մտադիր են իջեցնել ռուսական գազից կախվածության մակարդակը: Առաջարկվում է հրաժարվել ՌԴ-ի հետ գազային երկարաժամկետ պայմանագրերից, ավելացնել ատոմային էներգիայի արտադրությունը եւ գազային նոր մատակարարներ փնտրել, այդ թվում՝ Աֆրիկայում:
Ուշագրավ է, որ երկուշաբթի է գազի գինը նման աճ արձանագրել, մինչդեռ ուրբաթ այն կազմել էր 2.15 հազար դոլար: Այս մասին վկայում են «Futures ICE»-ի տվյալները: Համեմատության համար նշենք, որ փետրվարին գազի միջին գինը 935 դոլար էր:
Հաղորդվում է, որ վառելիքի գները բարձրանում են ռուսական էներգակիրների՝ նավթի, ածուխի, բնական հեղուկ գազի մատակարարման հարցում աճող անորոշության պատճառով: ԱՄՆ-ի նախագահ Ջո Բայդենը հայտարարել է ռուսական նավթի ու գազի արգելքի մասին: Այդ որոշումը կհարվածի նաեւ ԱՄՆ-ին, սակայն Վաշինգտոնը, ըստ Բայդենի, կարծում է, որ պետք է կատարի այդ քայլը: Նախագահն ավելացրել է, որ արդյունքում բենզինի գները կաճեն, եւ ամերիկյան ընտանիքները կզգան դա բենզալցակայաններում: Կապված դրա հետ՝ նա նավթային ընկերություններին կոչ է արել չափից ավելի չբարձրացնել գները:
Բայդենը միեւնույն ժամանակ ասել է, թե հասկանում է, որ Եվրոպայում ԱՄՆ-ի դաշնակիցները չեն կարող միանալ ՌԴ-ից էներգակիրների ներմուծման արգելքին:
Անցած շաբաթ Եվրահանձնաժողովի ղեկավար Ուրսուլա ֆոն դեր Լյաենը խոսել է ռուսական գազից, նավթից ու ածուխից լիովին հրաժարվելու անհրաժեշտության մասին: Միեւնույն ժամանակ նա կոչ է արել զանգվածային ներդրումներ կատարել էներգիայի վերականգնվող աղբյուրներում:
Տնտեսագետների կարծիքով՝ ռուսական գազի մատակարարման ցանկացած խախտում կարող է ուժգնորեն հարվածել Եվրոպային: Ինչպես «Goldman Sachs»-ում են ենթադրում, Ռուսաստանը 2021 թ. բավարարել է համաշխարհային պահանջարկի 17 եւ Արեւմտյան Եվրոպայի՝ գազի սպառման ծավալի 40 տոկոսը: «Goldman Sachs»-ը հաղորդում է, որ եթե գազի մատակարարումն Ուկրաինայի տարածքով կրճատվի, ապա եվրագոտու ՀՆԱ-ն կնվազի 1 տոկոսով, իսկ այն դեպքում, եթե ռուսական գազի հոսքը լիովին դադարեցվի, 2.2 տոկոսով:
Ինչպես տեղեկացնում է «Bloomberg»-ը, ավելի վաղ տեղեկություններ էին տարածվել, որ ԵՄ-ն մարտի 8-ին պետք է ընդունի ռազմավարություն, որը կմեծացնի մայրցամաքի էներգետիկ անվտանգությունը, կթուլացնի գազի գնի կտրուկ աճի հետեւանքները եւ կարագացնի էներգիայի վերականգնվող աղբյուրների ու էներգարդյունավետության ընդլայնումը: Բայց, ինչպես պարզվեց, Եվրամիությունը մտադիր չէ արգելել Ռուսաստանից էներգակիրների ներկրումը: Այս մասին հենց մարտի 8-ին հայտարարել է ԵՄ արտաքին գործերի եւ անվտանգության քաղաքականության գերագույն ներկայացուցիչ Ժոզեպ Բորելը:
«Մենք չենք արգելի ռուսական գազի ներկրումը: Այս հարցում չենք հետեւի Բայդենին»,- ասել է Բորելը: Նրա խոսքով՝ ԵՄ-ն, որը համոզված է, որ «ունի գործընկեր, ում հետ չի կարելի հույսեր կապել», մշտապես գազի ստացման այլընտրանքային աղբյուրներ է փնտրում:
Մարտի 7-ին Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնը նախընտրական հավաքի ժամանակ հայտարարել է, որ Եվրոպան կբախվի լուրջ խնդիրների, եթե Ռուսաստանը դադարեցնի գազի մատակարարումը: «Ֆրանսիան այնքան էլ կախված չէ ռուսական գազից: Բայց եթե Ռուսաստանը դադարեցնի գազի առաքումը, առաջիկա ձմռանը Եվրոպան լուրջ դժվարություններ կունենա»,- ասել է նա՝ ավելացնելով, որ Գերմանիան ու Իտալիան ավելի շատ են կախված Ռուսաստանից գազի ոլորտում:
Գերմանիայի կանցլեր Օլաֆ Շոլցը նույնպես հաղորդել է, որ Ռուսաստանից էներգամատակարարումը հանվել է պատժամիջոցների ցուցակից, քանզի Եվրոպայի էներգետիկ անվտանգության ապահովման այլ միջոցներ չկան ջեռուցման, տրանսպորտի, էլեկտրամատակարարման ու արդյունաբերության համար: «Դաշնային կառավարությունն աշխատում է ԵՄ-ում եւ նրանից դուրս իր գործընկերների հետ՝ ռուսական էներգիայի այլընտրանք ունենալու համար: Բայց դա մեկ ժամում տեղի չի ունենա»,- շեշտել է Շոլցը:
Բուլղարիայի վարչապետ Կիրիլ Պետկովը նույնպես նշել է, որ երկիրը ՌԴ-ի դեմ նոր պատժամիջոցների ցանկում էներգակիրների ներկրման արգելքի ներգրավումն անընդունելի է համարում: «Ներկա պահին մենք այլընտրանք չունենք, չափազանց ուժեղ է կախվածությունը»,- հայտարարել է Պետկովը «Reuters»-ին տված հարցազրույցում:
Գերմանիայի արդյունաբերողների միության նախագահ Զիգֆրիդ Ռուսվուրմը նախազգուշացրել է, որ ՌԴ-ից էներգակիրների ներմուծման արգելքը կսպառնա Գերմանիային ու Եվրամիությանը: Նրա հետ համամիտ է Եվրահանձնաժողովի պատգամավոր Տյերի Մարիանին՝ շեշտելով, որ եթե Եվրամիությունը շարունակի առաջ ընթանալ իր պատժամիջոցային քաղաքականության մեջ՝ որոշելով հրաժարվել ռուսական գազից ու նավթից, դա նրա համար կվերածվի աղետի:
Գազի գնի բարձրացումը վերջին տարիներին Եվրոպայի էներգետիկ քաղաքականության ձախողման հետեւանքն է: Այն, որ մայրցամաքային էներգետիկ ճգնաժամի մեջ առանց հիմնավորումների մեղադրում են Ռուսաստանին, «Հյուսիսային հոսք-2»-ի վրա արգելքի կիրառումը Մոսկվային լիարժեք իրավունք է տալիս «հայելային» որոշում կայացնել եւ էմբարգո դնել «Հյուսիսային հոսք-1»-ով գազի մատակարարման վրա:
ՌԴ Անվտանգության խորհրդի նախագահի տեղակալ Դմիտրի Մեդվեդեւն ավելի վաղ, երբ գազի գինը հասել էր 3500 դոլարի, եվրոպացի պաշտոնյաներին «շնորհավորեց» այդ առթիվ: Ընդամենը մեկ օր անց պարզվեց, որ ԱՄՆ-ի, Բրիտանիայի ու բալթյան երկրների դիրքորոշումը ծայրահեղ հակասության մեջ է ԵՄ անդամ երկրներից շատերի ղեկավարների տեսակետների հետ:
Էներգետիկ էմբարգոյի կիրառման սպասումն է խուճապ առաջացրել գազի շուկայում, ինչի հետեւանքով գինը գրեթե հասել է 4 հազար դոլարի սահմանագծին: Դա արեւմտյան արդյունաբերության համար ռացիոնալ գին չէ: Ի դեպ, Ռուսաստանում 1000 խմ գազի գինը մոտ 40 դոլար է, այսինքն՝ 100 անգամ էժան, քան Եվրոպայում:
Այն, որ Ռուսաստանի դեմ կոալիցիա գոյություն ունի, փաստ է: Եվրամիությունը կոշտ պատժամիջոցներ է կիրառել Մոսկվայի դեմ, որովհետեւ անդամ երկրները մի շարք հարցերում կարողացել են համաձայնության հանգել: Իսկ երբ խոսքը վերաբերում է էներգետիկային, ի հայտ են գալիս լուրջ հակասություններ: Բրիտանիան կոչ է անում հրաժարվել ռուսական գազից՝ գնելով ռուսական հեղուկ գազ եւ նավթամթերք: Դանիան հայտարարել է, որ նոր պայմանագրեր չի կնքի, սակայն հներից, որոնք ուժի մեջ են մինչեւ 2030 թ., չի հրաժարվի:
Այն ուժերը, որոնք Եվրոպային կոչ են անում հրաժարվել ռուսական գազից, առաջարկում են փոխարենը ավելացնել ներմուծումն այնպիսի երկրներից, ինչպիսիք են ԱՄՆ-ն, Կատարը, Նորվեգիան, Եգիպտոսը, Ալժիրը եւ Ադրբեջանը: Գերմանական բիզնեսի աֆրիկյան ասոցիացիայի նախագահ Ստեֆան Լիբինգը Գերմանիայի էկոնոմիկայի նախարար Ռոբերտ Հաբեկին խորհուրդ է տվել դիտարկել կապույտ վառելիքի ներկրման հնարավորությունն այնպիսի երկրներից, ինչպիսիք են Ալժիրը, Նիգերիան, Եգիպտոսը եւ Անգոլան:
Էներգետիկայի գծով եվրակոմիսար Կադրի Սիմսոնն իր հարցազրույցներից մեկում հաղորդել է, որ Եվրամիությունը կկրճատի գազի սպառումը՝ հօգուտ էներգիայի այլ աղբյուրների: «Հիմա այնպիսի ժամանակներ ենք ապրում, երբ Եվրոպայում գազի պահանջարկն զգալիորեն նվազել է: 2022 թ. 20 տոկոսով պակաս գազ կսպառենք, քան հունվարին, իսկ ապրիլին՝ արդեն 40 տոկոսով»,- նշել է եվրոպական պաշտոնյան՝ առաջարկելով կապույտ վառելիքը փոխարինել էներգիայի այլ աղբյուրներով: Նրա խոսքերով՝ հեղուկ գազի մատակարարումները բավարար չեն լինի եվրոպական գազային շուկայի պահանջարկը բավարարելու համար, եւ այստեղ միջոցառումների փաթեթ է հարկավոր: «Անհրաժեշտ է գազ գնել արտադրողներից, ովքեր կարող են այն առաջարկել ավելացված ծավալներով, ներկայացնել էներգիայի այլ աղբյուրներ՝ արեւ կամ քամի»,- ասել է Սիմսոնը՝ չբացառելով նաեւ այնպիսի «կեղտոտ բրածոների» օգտագործումը, ինչպիսիք են ածուխն ու թերթաքարը:
Սիմսոնը նաեւ խնայողությունների կոչ է արել: Նրա խոսքով՝ Եվրոպան ջեռուցման ու ճաշ պատրաստելու համար տարեկան սպառում է մոտ 90 մլրդ խմ բնական գազ: «Եթե ինչ-որ տեղ խնայենք, արագացնենք շենքերի վերանորոգումը կամ գազով չջեռուցենք, ապա զգալի առաջընթաց կլինի»,- պնդել է պաշտոնյան:
Իսկ ահա «Tesla»-ի եւ «SpaceX»-ի ղեկավար Իլոն Մասկը թվիթերում գրել է, թե միանգամայն ակնհայտ է, որ Եվրոպային անհրաժեշտ է ավելացնել ատոմային էներգիայի արտադրությունը:
Միջազգային էներգետիկ գործակալությունն առաջարկում է 10 կետից բաղկացած պլան՝ նվազեցնելու համար ԵՄ-ի կախվածությունը ռուսական գազից: Ըստ պլանի՝ ՌԴ-ից մատակարարումը մեկ տարում կնվազի 1/3 մասով: Միջոցառումներով առաջարկվում է հրաժարվել Ռուսաստանի հետ նոր պայմանագրերի կնքումից, առավելագույն չափով գազ ներկրել այլ աղբյուրներից, արագացված կերպով զարգացնել արեւային ու քամու էներգետիկան, առավելագույնս օգտագործել թափոնների ցածր մակարդակ ունեցող՝ գոյություն ունեցող աղբյուրները:
