Եթե իշխանավորի ասածն արդարացի է, ապա մի՞թե վատ է, որ ոչ ոք նրան չի առարկում: Բայց եթե ասածը հոռի բան է, եւ նրան ոչ ոք չի առարկում, ապա այդ դեպքում մի արտահայտությունը մի՞թե չի կարող պետություն կործանել….
Ինչպե՞ս կարելի է չհամաձայնել արդարացի դիտողությանը: Բայց համաձայնվելով հանդերձ՝ առավել կարեւոր է ինքն իրեն ուղղելը: Ո՞ւմ համար հաճելի չէ նրբանկատորեն տրված խորհուրդը: Բայց առավել կարեւոր է դրա իմաստը հասկանալը: Ես չեմ կարող օգնել նրանց, ովքեր միայն համաձայնում են, բայց իրենց չեն ուղղում եւ ուրախանում են, առանց իմաստը հասկանալու….
Անօգուտ է ուսումը առանց խորհրդածության: Խորհրդածությունն առանց ուսման վտանգավոր է…. Գիտելիքդ համարիր այն, ինչ գիտես, չգիտությունդ՝ ինչ չգիտես: Հենց սա է ճշմարիտ իմացությունը…. Ավելի շատ լսիր՝ բացառելով ամեն մի անհստակություն, իսկ մնացածի մասին զգուշորեն խոսիր եւ այդ պարագայում հազվադեպ կարժանանաս պարսավանքի….
Եթե խոսքդ անկեղծ է եւ շիտակ, իսկ արարքներդ ազնվաբարո են եւ հարգալից, ապա կկարողանաս քեզ դրսեւորել նույնիսկ բարբարոսների երկրներում: Բայց ինչպե՞ս կարող ես դրսեւորվել, անգամ քո հարազատ եզերքում, եթե խոսքդ կեղծավոր եւ ստապատիր, իսկ արարքներդ զուրկ են բարեխղճությունից եւ պատկառանքից: Երբ կանգնած ես լինում, մտովի պատկերացրու այս ամենը քո առաջ այնպես, ինչպես կառապանը ձիերի սանձը: Իսկ եթե ինքդ ես կառապանը, ապա պատկերացրու, որ դրանք լծված են քո կառքին: Այդ դեպքում միայն կարող ես քեզ դրսեւորել….
Եթե դուք չեք խոսում այն մարդու հետ, որի հետ խոսել է հարկավոր, ապա տաղանդներ ենք կորցնում: Եթե խոսում եք նրա հետ, ում հետ չարժե խոսել, ապա բառերն եք զուր կորցնում: Իմաստունը նա է, ով չի կորցնում ո՛չ մեկը, ո՛չ մյուսը….
Եթե կարողանում ես ինքդ քեզ ուղղել, ապա ի՞նչ կարող է լինել կառավարման մեջ, որ գլուխ չհանես: Բայց եթե չես կարողանում ինքդ քեզ վրա ազդել, ապա ինչպե՞ս կարող ես ուրիշների վրա ազդել….
Եթե մարդիկ արդարացի լինեն, ապա ամեն ինչ կարելի է անել առանց հրամանի: Իսկ եթե մարդիկ արդարացի չեն, ապա կարելի է շատ հրամայել, սակայն ոչնչի էլ չհասնել….
Եթե իշխանավորը նվիրված է օրինավորությանը, ապա նրա համար դյուրին է ժողովրդին կառավարելը….
Ինչպե՞ս է հնարավոր ստորակարգ մարդու հետ միասին ծառայել պետությանը: Քանի դեռ պաշտոն ձեռք չի բերել, նրա միակ հոգսը դրան հասնելն է: Հենց որ հասնում է պաշտոնի, նրա միակ հոգսն այն չկորցնելն է: Եվ հանուն պաշտոնը չկորցնելու՝ պատրաստ է ամեն ինչի….
Կառավարեք ժողովրդին արժանապատվությամբ, եւ նա կլինի հնազանդ: Երբ դուք ինքներդ դրա օրինակը տաք, ապա նա կլինի հավատարիմ: Խրախուսեք նրանց, ովքեր արժանի են, խրատներ տվեք նրանց, ովքեր ոչինչ չգիտեն, եւ մարդիկ կձգտեն միմիայն բարի գործեր կատարել….
Կառավարել հանուն ժողովրդի բարօրության, բայց չլինել վատնող: Ժողովրդից պահանջել աշխատանք, բայց նրան չչարացնել: Ցանկությունները զերծ պահել ագահությունից: Վեհապանծ լինել, բայց գոռոզամտության մեջ չընկնել: Հարգանք պահանջել, բայց չլինել դաժան:
Պատրաստել է Վ. ՄԻՐԶՈՅԱՆԸ
