Ամեն ինչ հարաբերական է, ճանաչվում է համեմատության միջոցով: «Մկան» եւ կատվի հավիտենական անհաշտության իրողությանն այսկերպ անդրադառնալով՝ ասացվածքը մեզ օգնում է լավ ճանաչելու շրջապատի մարդկանց, հորդորում է ճիշտ ընտրել հաղորդակցման ոճը եւ արդյունավետ կարգավորել մեր փոխհարաբերությունները:
Իսպաներեն ասացվածքը նման է հայերենինб թե՝ մկան համար կատվից ավելի սարսափելի գազան չկա («Para el ratón no hay fiere más terrible que el gato »): Ռուսերեն ասացվածքի իմաստն էլ է գրեթե նույնը՝ փոքրինչ մեղմացված՝ մկան համար կատուն էլ է գազան («По мышке и кошка зверь»):
Ինքնին հասկանալի է, որ շրջապատի անձանց հետ բնականոն փոխհաբերություններ հաստատելու եւ արդյունավետորեն հաղորդակցվելու համար ամենից առաջ մեզ հարկավոր է հասկանալ դիմացինի դիրքորոշման եւ վարվելակերպի հիմքում ընկած հիմնական դրդապատճառները: Իսկ այն, ինչն ինքնին պարզ է մկան եւ կատվի առնչությամբ, այլ պարագաներում, մարդկային հարաբերությունների բարդ աշխարհում մեկեն դյուրին չէ ընկալելը:
Իսկ չէ՞ որ մկան փորձառությունն է նրան հանգեցրել իր այդ կենսափիլիսոփայությանը: Մկան համար կատուն է շոշափելի, կենսական իրողություն, դատ ու դատաստանի, կյանքի ու մահվան յուրատեսակ ատյան: Մուկը տեղյակ է, անտարակույս, կատվից շատ ավելի զորեղ արարածների գոյության մասին, գուցե տեղյակ է նաեւ, որ իր համար այդ «մենձ գազանը» ինքն էլ է այլ զորեղներից կախված: Դրանց հետ առնչությունը, սակայն, միջնորդավորված է, հեռավոր, անիրական, ուստի եւ՝ չսպառնացող մկան անմիջական կեցությանը:
Հիշենք միջնադարյան ավատական պետությունների գլխավոր սկզբունքը՝ «իմ վասալի վասալը իմ վասալը չէ», ինչը կարող ենք նաեւ կարդալ որպես «իմ վասալն իր վասալն ունի»: Իսկ բուն վասալի տեսակետից՝ «իմ տիրոջ տերը իմ տերը չէ»: Այլ կերպ ասած՝ վասալի կյանքն ու կայքը լիովին կախված են անմիջական գերապետից (սենյոր), այլ ոչ թե վերին ատյանի իշխանավորներից:
Նույն բանն է, ըստ էության, խստիվ աստիճանակարգված մեծ կազմակերպություններում. շարքային անդամի համար ավելի մեծ հեղինակություն է իր անմիջական ղեկավարը, քան ամենաբարձր դիրքում գտնվող կառավարիչները կամ տնօրենների խորհուրդը. չէ՞ որ հատկապես տվյալ ստորաբաժանման պետից է կախված այդ շարքային անդամի աշխատանքի ոչ միայն գնահատականը, այլեւ հնարավոր շահեկան մատուցումը վերին մակարդակի ղեկավարներին:
Արդ, եթե անգամ ենթադրենք, թե «մկանը» դժվար չի լինի բացատրել կատվից հզոր գազանի գոյությունը, ապա միեւնույն է, այդ փաստարկմամբ անհնարին է ուղղակիորեն ազդել նրա վարքի վրա, գործադրել որպես դրդապատճառ: Ուստի, պետք է պարզել, թե ո՛րն է ամեն մեկին հատուկ «մենձ գազանը» եւ ըստ այդմ կողմնորոշվել:
Վալերի ՄԻՐԶՈՅԱՆ
