Արցախի Հանրապետության եւ Հայաստանի Հանրապետության անկախության հռչակման 30-րդ տարեդարձին էր նվիրված Ստեփանակերտում հրավիրված միջազգային գիտաժողովը, որը նախաձեռնել էին ԱՀ խորհրդարանը, կրթության, գիտության, մշակույթի եւ սպորտի նախարարությունը եւ ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիան:
Բացման խոսքում ԿԳՄՍ նախարար Լուսինե Ղարախանյանը, կարեւորելով նման ներկայացուցչական կազմով միջոցառման կազմակերպումը, համոզմունք հայտնեց, որ գիտաժողովը լույս կսփռի 30-ամյա հայկական երկու հանրապետությունների՝ վերելքներով ու դժվարություններով ճանապարհ անցած պատմության վրա:
Գիտաժողովի մասնակիցներին ուղղված երկրի նախագահի ուղերձը ներկայացրեց նրա մամուլի քարտուղար Լուսինե Հովհաննիսյանը: Ուղերձում, մասնավորապես, նշված էր. «Գիտաժողովի ծրագրում ընդգրկված թեմաների բազմակողմանի արծարծումը, հուսով եմ, այս բարդ ռազմաքաղաքական պայմաններում օգնելու է մեզ իրավիճակը խորությամբ հասկանալու եւ արդյունավետ որոշումներ կայացնելու հարցում»:
Նիստում ողջույնի խոսքուվ հանդես եկավ Ազգային ժողովի նախագահ Արթուր Թովմասյանը, ով անդրադարձավ Հայաստանի Հանրապետության եւ Արցախի Հանրապետության անկախության հռչակագրերի պատմական նշանակությանը: «Մեր կյանքով ու կենսակերպով պետք է ամրագրենք ու սրբագրենք հայկական 2 հանրապետությունների անկախության հռչակագրերը: Արցախի Հանրապետությունը, նրա ժողովուրդն ու համայն հայությունն ամեն օր պետք է բացեն անկախության հռչակագրի կենսահաստատման նոր էջ: 30-ամյա անկախ պետականության դասերի եզրահանգումը մեկն է՝ նոր իրողությունների պրիզմայի տակ Արցախ-Հայաստան-Սփյուռք միասնականության, ունեցած մարդկային ու նյութական ռեսուրսների մեկտեղում»,- իր խոսքն ընդհանրացրեց Արթուր Թովմասյանը:
Ներկաներին, հայ ժողովրդին հիշարժան իրադարձությունների առիթով հայրապետական իր օրհնանքն ու մաղթանքը հղեց Արցախի հոգեւոր թեմի առաջնորդ Վրթանես եպիսկոպոս Աբրահամյանը:
Լիագումար նիստում «Արցախը հայոց պետականության հոլովույթում» թեմայով զեկուցմամբ հանդես եկավ ՀՀ ԳԱԱ պատմության ինստիտուտի տնօրեն, ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս Աշոտ Մելքոնյանը:
ԱՀ խորհրդարանի արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովի նախագահ, պատմական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Վահրամ Բալայանի զեկուցումը վերաբերում էր Արցախի Հանրապետության 30-ամյա ձեռքբերումներին, ինչպես նաեւ պատերազմների հետեւանքով ունեցած անդառնալի կորուստներին:
Պատմական եւ իրավական հավաստի նյութեր եւ տեղեկություններ էր ներառում Մեծ Բրիտանիայից ժամանած հայազգի գիտնական, ՀՀ ԳԱԱ պատվավոր անդամ Ռուբեն Գալչյանի «Հայ-ադրբեջանական սահմանային խնդիրը 1918-2021 թթ.» թեմայով զեկուցումը:
ՀՀ ԳԱԱ արեւելագիտության ինստիտուտի ավագ գիտաշխատող, պատմական գիտությունների դոկտոր Ալեքսան Հակոբյանի զեկուցման թեման էր՝ «Պատմական Արցախ եւ Ուտիք նահանգների սահմանաբաժան գծի խնդիրը եւ Արցախի Հանրապետության վարչական նոր սահմանները», որում տեղ գտած հավաստի աղբյուրները եւս մեկ անգամ ապացուցում են ադրբեջանական կողմի սադրիչ, հեռուն գնացող նպատակների մասին:
Ընդմիջումից հետո գիտաժողովի աշխատանքները շարունակվել են մասնախմբային նիստերում: Քննարկումների արդյունքում, եզրափակիչ լիագումար նիստում ընդունվել են Արցախի Հանրապետության արդի մարտահրավերներից բխող բանաձեւ, ինչպես նաեւ համապատասխան հայտարարություն:
