Բարդուղիմեոս (Նաթանայել) առաքյալ՝ Քրիստոսի 12 առաքյալներից, Հայաստանյայց առաքելական սուրբ եկեղեցու հիմնադիրներից մեկը։ Հայաստանում քարոզչությունը սկսել է Գողթան գավառից, ուր կառուցել է Տյառնընդառաջ եկեղեցին։ Այնուհետեւ քարոզել է Սյունյաց, Այրարատյան, Վասպուրականի նահանգներում։ Բարդուղիմեոս առաքյալն է Հայաստան բերել Տիրամոր պատկերը եւ Անձեւացյաց գավառի Դարբնաց քար կոչված վայրում (ուր Անահիտի մեհյանն էր) կառուցել է Սուրբ Աստվածածնի եկեղեցին, հիմնադրել կուսանոց։ Բարդուղիմեոսն Աղբակում քրիստոնյա է մկրտել Սանատրուկ թագավորի քրոջը՝ Ոգուհուն եւ Տերենտիանոս հազարապետին։ Զայրացած Սանատրուկը երեքին էլ նահատակել է Աղբակում, 66 թ.։ Բարդուղիմեոս առաքյալի գերեզմանը Աղբակի Սուրբ Բարդուղիմեոս վանքում է։
Սովորաբար հայ կերպարվեստի մեջ Բարդուղիմեոս առաքյալը պատկերվում է դաշույնը եւ Տիրամոր պատկերը ձեռքին։ Վերջին հանգամանքը պայմանավորված է Աստվածածնի վերափոխման ավանդության հետ։ Համաձայն այդ ավանդության՝ Սուրբ Կույսի ննջման եւ թաղման ժամանակ Բարդուղիմեոս առաքյալը չի եղել առաքյալների հետ եւ վերադառնալով՝ շատ է տրտմում, որ չի կարողացել հրաժեշտ տալ Աստվածածնին։ Առաքյալի թախանձանքներին տեղի տալով՝ մյուս առաքյալները բացում են Սուրբ Կույսի գերեզմանը, բայց այն թափուր են գտնում. Աստվածածինը վերափոխվել էր երկինք։ Ի մխիթարություն Նաթանայել Բարդուղիմեոսի Հովհաննես առաքյալը նրան է հանձնում Սուրբ Կույսի կենդանագիր պատկերը, որը տրվել էր Հովհաննես Ավետարանիչին՝ որպես սփոփանք եւ ապաքինում հիվանդներին։ Մովսես Խորենացու վկայությամբ՝ Բարդուղիմեոսը պատկերը Հայաստան է բերում եւ զետեղում Անձեւացյաց գավառի Դարբնոց քար կոչված տեղում, ուր հետագայում, ի պատիվ Տիրամոր պատկերի, կուսանոց է հիմնվում։ Բարդուղիմեոս առաքյալի՝ Հայաստանում գործելու մասին են վկայում ոչ միայն հայկական, այլեւ ասորական եւ լատինական աղբյուրները։ Հայ միջնադարյան գրականության մեջ մեծ տեղ են զբաղեցրել Բարդուղիմեոս առաքյալին նվիրված ճառերը, գանձերը, տաղերը, աղոթքները եւ շարականները։ Հայտնի է Բարդուղիմեոս առաքյալի անունով վանք՝ Վասպուրականի Աղբակ գավառում։
