Մագաղաթ, մագաղատ (ասորերեն՝ magalləta-գալարված մատյան)՝ կաշվից պատրաստված գրանյութ։
Ըստ հունական ավանդության՝ ստեղծվել է փոքրասիական Պերգամոն քաղաքում, թագավոր Եվմենես 2-րդի (Ք. ծ. ա. 197-159) օրոք։ Քաղաքի անունով կոչվել է պերգամենտ։ Պապիրուսի համեմատությամբ թանկ էր, սակայն՝ դիմացկուն, գրվում էր երկու երեսին եւ իրար վրա դնելով՝ ստացվում էր այժմյան գրքի ձեւը։ Հայերը գործածել են «մագաղաթ» անվանումով։
Մագաղաթի համար օգտագործվել է մանր եւ խոշոր եղջերավոր մատղաշ անասունների մորթին։ Ունեցել է մշակման տարբեր եղանակներ, որոնց դեղատոմսերը պահպանվել են հայերեն բազմաթիվ ձեռագրերում։ Հայերը մինչեւ 8-9-րդ դարերն օգտագործել են մագաղաթ, այնուհետ նաեւ թուղթ, որը գնալով տիրապետող է դարձել։
Հայերեն ամենամեծ մագաղաթյա ձեռագիրը «Մշո ճառընտիրն» է, որը ունեցել է 75×50 սմ մեծության 660 (այժմ՝ 600) թերթ՝ պատրաստված արջառի եւ երինջի կաշվից, ամենափոքրը՝ լուցկու տուփից փոքր է, պատրաստված նորածին ուլի մորթուց։
Մագաղաթի վրա գրված ամենահին ձեռագրերն են «Իլիականի»` մեր թվարկության մոտավորապես երրորդ դարին վերաբերող ընդօրինակության մի հատվածը, ինչպես նաեւ Աստվածաշնչի երեք ընդօրինակությունները, որոնցից մեկը` Վատիկանինը, վերաբերում է չորրորդ դարի սկզբին, մյուսը` սինայականը, չորրորդ դարի վերջին, եւ երրորդը` ալեքսանդրիականը, հինգերորդ դարին:
Մագաղաթը պատրաստում են հիմնականում հորթի, գառան, այծի, ուլի, քուռակի եւ նապաստակի կաշիներից: Առավել ընտիր մագաղաթի համար կիրառվել են եղնիկի եւ եղջերվի կաշիները: Ամենաթանկարժեք մագաղաթները պատրաստված են դեռեւս լույս աշխարհ չեկած կենդանիների մորթիներից: Արցախում, Աղձնիքում եւ այլուր մագաղաթ պատրաստել են նաեւ ավանակի կաշվից, որը դժվար մշակելի է:
Հայաստանում մագաղաթ պատրաստել են նշանավոր գրչատներում, վաճառաշահ քաղաքներում` Անի, Երզնկա, Կարին, Դվին, Սիս: Հայոց կրոնական տոների ժամանակ, ինչպես հայտնի է, մեծ բազմություն էր հավաքվում վանքերում եւ եկեղեցիներում: Ուխտավորները զոհաբերված կենդանիների մորթիները նվիրում էին վանքի գրչատանը:
