Ոչ մի արդյունք
Կարդալ ամբողջը
ԱՐԽԻՎ
Հայաստանի Հանրապետություն
Երկուշաբթի, Փետրվարի 6, 2023
  • Հանրապետություն
  • Միջազգային
  • Սոցիում
  • Սփյուռք
  • Հոգեւոր
  • Մշակույթ
  • Այլք
Հայաստանի Հանրապետություն
  • Հանրապետություն
  • Միջազգային
  • Սոցիում
  • Սփյուռք
  • Հոգեւոր
  • Մշակույթ
  • Այլք
Ոչ մի արդյունք
Կարդալ ամբողջը
Հայաստանի Հանրապետություն
Ոչ մի արդյունք
Կարդալ ամբողջը
Գլխավոր Մշակույթ

Առեղծվածայինը՝ Ագարակում

Հուլիսի 14, 2022
Մշակույթ
Առեղծվածայինը՝ Ագարակում
3
ԿԻՍՎԵԼ ԵՆ
319
ԴԻՏՈՒՄ
Share on FacebookShare on Twitter

Երեւան-Գյումրի մայրուղին անցնում է Արագածոտնի մարզի Ագարակ բնակավայրով, որի արեւմտյան վերջնամասում՝ ծովի մակերեւույթից 1090 մ բարձրությամբ վրա է համանուն հնավայրը։ Ժամանակին, երբ բացել են ճանապարհը, մեծ վնաս են հասցրել նաեւ հնավայրին։ Այնուամենայնիվ, նույն ճանապարհի աջ ու ահյակ կողմերում մոտ 120 հա-ի վրա պահպանվել է հազարամյակների առեղծվածային հնավայրը՝ հոգեւոր-ծիսական կենտրոնով, որի նմանը, հնարավոր է, ոչ մի տեղ չկա։

Աշտարակ քաղաքից Թալինի ուղղությամբ, ճանապարհի ձախ կողմում, տուֆակերտ բնական ժայռեր են, որոնց վերջնամասում դուրս է ցցված կենդանու, առավել նման է ձիու, ինչ-որ տեղ խոյի գլուխ պատկերող ելուստը։ Երբ մոտենում ենք ժայռերին, զգացվում է՝ հազարավոր տարիներ առաջ մարդը մշակել է բնականը եւ տեսք տվել քարին։ Այս հատվածում նաեւ աստիճաններ ու ուղղանկյուն փոսորակ է քանդակված։ Իմ կարծիքով՝ այստեղ առկա է նաեւ հայկական սֆինքսը։ Կենդանու գլուխ պատկերող քարաելուստը, հնարավոր է, եղել է բնական, բայց հետագայում այն մշակվել է՝ խորհրդանշելով որեւէ աստված, կուռք։ Նույն ելուստի հատկապես վերին մասում զգացվում է մարդ-վարպետի աշխատանքի հետքը. պահպանվել են փոսորակներ, այլ քանդակներ։ 2001-ին սկսված հնագիտական պեղումների արդյունքներից եզրակացվել է՝ տարածքը բնակեցվել է Ք. ա. 3-րդ հազարամյակի առաջին քառորդից: ՀՀ ԳԱԱ հնագիտության եւ ազգագրության ինստիտուտի տնօրեն Պավել Ավետիսյանը, ով ղեկավարել է պեղումները, ասել է. «Պարզվում է՝ «Ագարակ» հնավայրում շատ բան վերաբերում է վաղ բրոնզե դարին, որը Հայաստանում սկսվում է մ. թ. ա. 3400 թվականից: Այնպես որ, այս բնակավայրն ավելի հին է, քան Գիզայի բուրգերը…»։ Այստեղ խոշոր բնակատեղի է եղել նաեւ Երվանդունիների ու Արտաշեսյանների օրոք:

Հուշարձանի՝ ճանապարհի 2 եզրերին մշակված հետքերով տուֆի ժայռի հսկայական հրապարակներ են, որոնց վրա պահպանվել են կառույցների, ժայռի մեջ փորված եւ քարակոփ գերեզմանների, զոհարանների, հնձանների, հորերի, թոնիրների, ակնհայտ կիրառական նշանակություն ունեցող փոսիկների, առվակների եւ այլ փորվածքների հետքեր: Ճանապարհի հարավային կողմի հարթակում շատ են գերեզմանափոս հիշեցնող փոսորակները, որոնցից կեսը չափերով փոքր են, պարզ է՝ պատկանել են երեխաների։ Նույն փոսորակների հարեւանությամբ կա հնձան, մոտը՝ զոհասեղան։ Գրեթե նույն հնձանը եւ զոհասեղանը կան նաեւ հարթակի հարավային կողմում։ Հնարավոր է՝ նույն պահին հնձանում խաղողն են ճմռել, իսկ մոտի զոհարանում զոհ են մատուցել, եւ խաղողի հյութն ու արյունը լցվել են տաշտակի մեջ։ Իհարկե, սա կարծիք է, սակայն նշված պատկերները դա են վկայում։ Այս հատվածում՝ ժայռի վերջնամասում, պեղումների արդյունքում հայտնաբերվել են Վանի թագավորության (ուրարտական) ժամանակաշրջանի դամբարանախորշեր, Ք. ա. 8-6-րդ դդ. խեցեղեն: Դամբարանախորշերից մեկը, որ հայտնաբերվել է 2004 թ., վիմափոր դամբարանն է՝ կազմված նախամուտքից, մուտքից եւ սրահից: Կամարաձեւ առաստաղով դամբանասրահը հատակագծում ուղղանկյուն է, երկայնական առանցքով ուղղված հարավից հյուսիս: Սրահի երեք պատերն օժտված են մեծ եւ փոքր որմնախորշերով: Հնարավոր է՝ եղել է արքայի կամ իշխանի գերեզման, որտեղ բացի նրանից թաղվել են այլ մարդիկ եւս։ Հարավային հարթակի գրեթե միջնամասում գոյություն է ունեցել մեծ հնձան, որտեղից ճմռված խաղողի հյութը հոսել է տարբեր առվակներով եւ լցվել մի քանի վիմափոր տաշտակի մեջ։ Այն, որ այս հնավայրը մի քանի հազարամյակներ շարունակ եղել է ծիսական-պաշտամունքային տարածք, պատմում են ժայռին քանդակված երեւույթները։ Այստեղ նաեւ առկա են կառույցների հիմքեր, որոնց ներսում հոր-կարասներ կան, ամբարներ։

Հնավայրի մոտով է անցնում Ամբերդ գետը, որը ժամանակի ընթացքում հոսել է նույն ժայռերի մոտով, բացել դրանք եւ հետագայում փոխել հունը, իհարկե, ոչ շատ հեռու։ Ժայռ-հարթակի հարավային ու արեւմտյան կողմերում պատեր են պահպանվել՝ կառույցներ են, պարիսպներ։ Ճանապարհի հյուսիսային հատվածում նույնպես ժայռի վրա կան առվակներ, փոսորակներ, սակայն դրանք, համեմատած հարավային կողմինի հետ, քիչ են։ Այս հատվածում ավելի շատ են կառույցները, որոնցից հատկապես կարեւորվում է գրեթե քառակուսի մակերեսով մի շինություն, որի պատերի ներքին մասերն են պահպանվել։ Այն եղել է քառանկյուն կառույց՝ մեջտեղում՝ կրակարան-ատրուշանը։ Պարզ է՝ բնակավայրի հեթանոսական տաճարն է եղել։ Շինության կից կան այլ կառույցներ եւս։ Արեւմտյան կողմում դամբարանափոս կա։ Հնավայրն ուսումնասիրող եւ պեղող գիտնականները կարծում են, որ «Ագարակը» մեր թվարկությունից առաջ գոյություն է ունեցել 5 փուլերով. 1-ին՝ 29-25-րդ դդ., 2-րդ՝ 18-16-րդ դդ., 3-րդ՝ 15-9-րդ դդ., 4-րդ՝ 8-5-րդ դդ., 5-րդ՝ 4-1-ին դդ.։ Ըստ մասնագետների. «Քրիստոնեական ծեսով թաղումները փաստում են, որ վաղ միջնադարում հուշարձանի տարածքն օգտագործվել է որպես գերեզմանոց: Հուշարձանի բնակեցման վեցերորդ եւ յոթերորդ փուլերը վերաբերում են զարգացած եւ ուշ միջնադարին»:

Այսօր հնավայրի հարեւանությամբ է Ագարակ գյուղը, որն արդեն պարզ է՝ ունի հազարամյակների պատմություն։ Սակայն կա խնդիր՝ մենք անտարբեր ենք մեր հրաշքների հանդեպ։ Մի քանի անգամ վերջին 2 տարվա ընթացքում այցելել եմ Ագարակի հնավայր, տարբեր մարդկանց ցույց տվել դրա հրաշքները։ Բայց ոչ մի անգամ չեմ հանդիպել զբոսաշրջիկների։ Բացի այդ, ժամանակին, երբ կառուցում էին նշված մայրուղին, կարող էին շրջանցել հնավայրը։ Նշեմ, որ նույն ճանապարհի վրա՝ Ներքին Բազմաբերդի տարածքում է նաեւ ուրարտական շրջանի մի ամրոց՝ հայտնի «Զաքարի բերդ» անվամբ։ Այն նույնպես վնասվել է՝ բաժանվելով 2 մասի։ Ինչ խոսք, լավ է, երբ կառուցվում են ճանապարհները, բարեկարգվում, սակայն չպետք է անտեսվեն պատմական հուշարձանները։ Ընդհակառակը՝ դրանց պետք է մեծ ուշադրություն դարձվի։ Զբոսաշրջիկներին, բացի արդեն հայտնի տեղերից, պետք է ծանոթացնել նաեւ Ագարակի ու Զաքարի ամրոցի հետ, որոնք հազարամյակների պատմություն ունեն ու պատմելու շատ բան։ Մեծ խնդիր է նաեւ նշված եւ այլ հուշարձանների տարածքներում աղբ կուտակելը։ 

Թեգեր: ԱգարակԱրագածոտնի մարզհնագիտություն
Կիսվել1Tweet1Կիսվել
Զոհրաբ Ըռքոյան

Զոհրաբ Ըռքոյան

Զոհրաբ Բուրաստանի Ըռքոյանը ծնվել է 1958 թ. նոյեմբերի 26-ին ՀԽՍՀ Մարտունու շրջանի Գեղհովիտ գյուղում, բանվորի ընտանիքում: 1966 թ. ընդունվել և 1974 թ. ավարտել է Գեղհովիտի Ալ. Մյասնիկյանի անվան միջնակարգ դպրոցի 8-րդ դասարանը և նույն թվականին ընդունվել Երևանի մեքենաշինական տեխնիկում, ավարտել 1978 թ.: 1980 թ. փետրվարին աշխատանքի է ընդունվել Երևանի քաղաքային էլեկտրատրանսպորտի վարչության նորոգման մեխանիկական գործարանում: 1985-91 թթ. ընդունվել և ավարտել է Երևանի պետական համալսարանի բանասիրական ֆակուլտետը: 1991-96 թթ. աշխատել է Մասիսի շրջանի դպրոցներում՝ հայոց լեզվի և գրականության ուսուցիչ: 1996 թ. մարտի 1-ից մինչև սեպտեմբերի 15-ը աշխատել է Երևանի պետական համալսարանի «Երևանի համալսարան» պաշտոնաթերթի խմբագրությունում՝ որպես պատասխանատու քարտուղար: 1996 թ. սեպտեմբերից մինչև 2010 թ. օգոստոսի վերջն աշխատել է ԼՂՀ Քաշաթաղի շրջանի ԿՄՍԵ վարչությունում՝ առաջատար մասնագետ, այնուհետև` նույն վարչության պետի տեղակալ: 2010-ից մինչ օրս Քաշաթաղի շրջանային «Մերան» թերթի գլխավոր խմբագիրն է։ 1989-1994 թթ. մասնակցել է ՀՀ և Արցախի սահմանների պաշտպանական և ազատագրական մարտերին: Նույն ժամանակ ռեպորտաժներով հանդես է եկել ՀՀ լրատվական միջոցներով: «Արծիվներն ամպերի մեջ են» գրքի և «Մեր Քաշաթաղը» լուսանկարների ալբոմի հեղինակ է։ Մարտական, կրթամշակութային և այլ բնագավառներում ցուցաբերած ծառայության համար պարգևատրվել է ՀՀ ՊՆ «Գարեգին Նժդեհ», «Անդրանիկ Օզանյան» գերատեսչական մեդալներով։ Արցախի Հանրապետության նախագահ Ա. Ղուկասյանի կողմից արժանացել է «Մարտական ծառայություն» մեդալի, իսկ Բ. Սահակյանի կողմից՝ «Վաչագան Բարեպաշտ» շքանշանի։ Քաշաթաղի շրջանում կրթության համակարգում ունեցած նվիրումի համար արժանացել է ՀՀ ԿԳ նախարարության Ոսկե հուշամեդալի և պատվոգրերի, ԼՂՀ կառավարության պատվոգրի։ Քաշաթաղի շրջանում ՀՀ Երկրապահ կամավորականների միության հիմնադրման և հետագայում բաժանմունքի աշխատանքներում ունեցած ծառայությունների համար արժանացել է ՀՀ ԵԿՄ հուշամեդալի, ՀՀ ԵԿՄ «20-ամյակ» և այլ մեդալների, պատվոգրերի, «Հատուկ գնդի» պատվոգրի։ Քաշաթաղի շրջանի կայացման գործում ունեցած ծառայությունների համար ԱՀ վարչապետ Ա. Հարությունյանի կողմից պարգևատրվել է «Հուշամեդալով»։ 2014 թ. օգոստոսին մասնակցել է Արցախի սահմանների պաշտպանության մարտերին՝ Մատաղիսում։ 2016 թ. ապրիլի սկզբից մինչև հունիսի վերջը մասնակցել է Արցախի սահմանների պաշտպանությանը, լուսաբանել առաջնագծում կատարվող իրադարձությունները։ 2020 թ. պատերազմի օրերին աշխատել է շրջանային ՔՊ շտաբում, նաև Բերձորի իր բնակարանը տրամադրել Արցախին օժանդակող կազմակերպություններին, աջակցել նրանց աշխատանքին, կազմակերպել սննդի, հագուստի և այլ անհրաժեշտ իրերի ներկրում Արցախ։ ՀՀ ԵԿՄ անդամ է, Քաշաթաղի տարածքային բաժանմունքի փոխնախագահն էր մինչև 2020 թ. նոյեմբերը: Ամուսնացած է, ունի երեք դուստր:

Նույնատիպ Հոդվածներ

Չարչարանաց ճանապարհներով անցած լուսարար-ուխտավորը

Չարչարանաց ճանապարհներով անցած լուսարար-ուխտավորը

Փետրվարի 4, 2023
Մահվան աղոթքի պես

Մահվան աղոթքի պես

Փետրվարի 4, 2023

Քարանձավային քաղաք-ամրոցը՝ Թմկաբերդի հարեւանությամբ

«… Ինչպես անմահ է գեղեցիկը միայն»

Լազարյան տոհմի փառքն ու լուսավոր հետագիծը…

Անզսպելի կարոտի կանչն ու «պետական հանցագործը»

Հայուհին՝ իտալական պոեզիայի ամենագեղեցիկ դեմքերից մեկը

Հայկական Ամիդում ծնված բազմաշնորհ հայուհին

Հաջորդ Հոդվածը
Ե՞րբ կսովորենք ողջ մնալու ճամփան…

Ե՞րբ կսովորենք ողջ մնալու ճամփան…

«Կարեւորում եմ էներգետիկայի թեմայով վավերագրական ֆիլմի ստեղծումը»

«Կարեւորում եմ էներգետիկայի թեմայով վավերագրական ֆիլմի ստեղծումը»

Ամենաընթերցվածը

  • Ամեն կողմ իր «խաղն» է առաջ տանում

    Ամեն կողմ իր «խաղն» է առաջ տանում

    4 Կիսվել են
    Կիսվել 2 Tweet 1
  • Պատմական հիշողության դասերը եւ ներկան

    2 Կիսվել են
    Կիսվել 1 Tweet 1
  • Տնտեսական առաջնահերթությունների կարեւորությունը

    1 Կիսվել են
    Կիսվել 0 Tweet 0
  • Քարանձավային քաղաք-ամրոցը՝ Թմկաբերդի հարեւանությամբ

    2 Կիսվել են
    Կիսվել 1 Tweet 1
  • Մեր գործը թշնամու ձեռքից «հարմար պայմանը» վերցնելն է

    7 Կիսվել են
    Կիսվել 3 Tweet 2

Սոցցանցեր

Ցանկ

  • Հանրապետություն
  • Միջազգային
  • Սոցիում
  • Սփյուռք
  • Հոգեւոր
  • Մշակույթ
  • Այլք

Օգտակար Հղումներ

  • Armenpress
  • Armenpress | History
  • Республика Армения
  • Պատմություն
  • Հեղինակներ

Մեր Մասին

Հայաստանի Հանրապետություն՚ օրաթերթը ստեղծվել է 1990 թ.

Ներկայում օրաթերթը հրատարակվում է «Արմենպրես» լրատվական գործակալության կողմից:

 

Հասցե՝ Հայաստանի Հանրապետություն, ք. Երեւան, Արշակունյաց պող. 4, 13-14-րդ հարկեր Հեռ.՝ + (374 10) 52-57-56, Էլ-փոստ՝ [email protected]: Գովազդի համար`+(374 10) 52-69-74, +(374 96) 45-19-38, Էլ-փոստ՝ [email protected]

Ոչ մի արդյունք
Կարդալ ամբողջը
  • Հանրապետություն
  • Միջազգային
  • Սոցիում
  • Սփյուռք
  • Հոգեւոր
  • Մշակույթ
  • Այլք

Հասցե՝ Հայաստանի Հանրապետություն, ք. Երեւան, Արշակունյաց պող. 4, 13-14-րդ հարկեր Հեռ.՝ + (374 10) 52-57-56, Էլ-փոստ՝ [email protected]: Գովազդի համար`+(374 10) 52-69-74, +(374 96) 45-19-38, Էլ-փոստ՝ [email protected]

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Create New Account!

Fill the forms bellow to register

All fields are required. Log In

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In

Add New Playlist