Հայաստանի գրողների միության նախագահ, բանաստեղծ, նկարիչ Էդվարդ Միլիտոնյանը շուրջ հարյուր գրքերի հեղինակ է: Նրա ստեղծագործությունները թարգմանվել են աշխարհի տարբեր լեզուներով: Եվ ահա հերթականը՝ «Բառերի արեւելքը» ժողովածուն՝ արաբերենով: Այն լույս է տեսել Դամասկոսում՝ ՀԳՄ հրտարակչությամբ: Այդ առիթով գեղեցիկ ու ինքնատիպ միջոցառում էր նախաձեռնել Հայաստանում Սիրիայի Արաբական Հանրապետության դեսպանատունը: Հոգեհարազատ ու գեղեցիկ էր եւ այն, որ միջոցառման հյուրերին, որպես հարազատների, անձամբ ու ջերմորեն դիմավորում էր դեսպանն ինքը՝ մեր հայրենակցուհի տիկին Նորա Արիսյանը:
Ողջունելով ներկաներին, դեսպանն անդրադարձավ Էդվարդ Միլիտոնյանի գրական վաստակին, կենսագրությանը, թարգմանական գրականության դերին ու նշանակությանը՝ ի շահ տարբեր ժողովուրդների բարեկամության ու դրանց սերտացման: Ապա կարեւորեց «Բառերի արեւելքը».
-Փորձեմ կարճ խոսքով արժեւորել սույն ժողովածուն: Գիրքն ամբողջությամբ բանաստեղծի՝ Սիրիա բազմիցս այցելություններից ստացած տպավորությունների արդյունք է: Հուզիչ են, խոր ու պատկերավոր «Ուխտագնացություն դեպի Դեր Զոր», «Եփրատ», «Պալմիրա-2015», «Ուխտագնացություն Հալեպ», այս շարքի տասնյակ այլ բանաստեղծություններ, որոնցում պատկերվում են ջարդերի, կոտորածների ու մահվան տեսարանները Եփրատի ջրերում, նրա ափերին, մերձակա տարածքներում ու մահվան անապատներում:
Ապա արաբերենով հատվածներ կարդաց նորընծա գրքից՝ ավելացնելով.
-Շնորհակալ եմ բանաստեղծին նաեւ այն բանի համար, որ իր ստեղծագործություններում իսկական բարեկամի սիրով ու ջերմությամբ անդրադարձել է նաեւ Սիրիային, նրա ժողովրդին՝ հարազատի ջերմությամբ:
Այնուհետեւ խոսք ասաց Էդվարդ Միլիտոնյանը. շնորհակալություն հայտնելով Դամասկոսում հրատարակված գրքի համար, նա երախտագիտությամբ նշեց թարգմանչի եւ հրատարակման գործը ձեռնարկած Տիգրան Գաբոյանի կատարած նվիրական աշխատանքը: Այնուհետեւ մենաբանեց, թե որտեղից է գալիս իր սերը Սիրիայի, արաբական աշխարհի այլ երկրների ու ժողովուրդների հանդեպ.
-Դա գալիս է իմ մանկությունից: Ես ծնվել եմ Սարի թաղում, որտեղ հիմնականում հայրենադարձներ էին Սիրիայից, Լիբանանից, Եգիպտոսից, Հունաստանից: Մեր փողոցում մշտապես կարող էիր լսել արաբական երաժշտություն, իսկ տարեցները առավելապես արաբերեն էին խոսում: Երազում էի լինել արեւելքի՝ նրանց ապրած երկրներում, այդ երկրներն ինձ կանչում էին, ես էլ՝ իրենց: Բայց քանի որ նրանք չեկան՝ ինքս գնացի: Առաջին անգամ Սիրիա այցելեցի 1983-ին, եղա Պալմիրայում, Աբու-Ալ-Ալմահարու թանգարանում, այցելեցի նրա գերեզմանին: Ու երբ վերադարձա, սկսեցի նկարել Պալմիրայի չքնաղ տեսարանները, գրվեցին բազմաթիվ բանաստեղծություններ: Այդուհետ Սիրիան ինձ կանչեց եւս հինգ-վեց անգամ: Այնտեղ եղել եմ նաեւ մեծանուն Օհան Դուրյանի հետ՝ համերգների առիթով, գրական հանդիպումների նպատակով: Եղել եմ Եգիպտոսում, արաբական այլ երկրներում… Այնպես որ, «Բառերի արեւելքը» գիրքս պատահական չի ստեղծվել: Այն թելադրել են արեւելքի ժողովուրդների հանդեպ իմ խորին հարգանքը, մեր ժողովուրդների իրար այնքան նման ճակատագրերը…
Իր ելույթում գրքի թարգմանիչ Տիգրան Գաբոյանը ընդգծեց, որ այն հրատարակվել է ՀՀ մշակույթի նախարարության «Հայ գիրքը՝ օտար լեզուներով» ծրագրի շրջանակներում: Եղել են նաեւ հովանավոր-աջակիցներ: Խոսելով Սիրիայի մասին, նա շեշտեց.
-Ինքս Սիրիայից եմ, ինձ հոգեհարազատ էր գրքի թարգմանությունը, հատկապես հայոց ցեղասպանությանն ու այս երկրին վերաբերող գործերը: Ես Սիրիայի մասին հենց այնպես չեմ խոսում՝ այն հայրենիք է բոլորի համար, հատկապես՝ հայերիս: Թուրքերը որոշել էին հայությանը թաղել սիրիական անապատներում, բայց նրանք այստեղ հակառակն արին: Էդվարդ Միլիտոնյանը այս ամենը հրաշալի է ներկայացնում իր այս գրքում:
ՀԳՄ հրատարակչության տնօրենը՝ բանաստեղծ, թարգմանիչ Շանթ Մկրտչյանը, շնորհավորելով գրչընկերոջը, նշեց, որ իրենք էլ անմասն չեն մնացել գրքի ստեղծման գործում: Արդյունքում՝ «ուրախ եմ բանաստեղծությունների այս փնջի համար, որի բանաստեղծական աշխարհը տոգորված է արեւելյան բառերի լույսով…»: Իսկ արմատներով սիրիացի բանաստեղծ Հակոբ Հարությունը խոսեց գորովանքով. «Այս պահին գտնվում եմ իմ ծննդավայր Սիրիայի տարածքում: Սա իմ առաջին ուրախությունն է: Երկրորդը՝ գրքի ծնունդն է՝ սքանչելի վերնագրով՝ «Բառերի արեւելքը»: Այս երկու բառի մեջ լույս կա, արեւ կա ու ջերմություն: Շնորհավորում եմ հեղինակին, ով իր մեջ սինթեզում է արեւմուտքն ու արեւելքը…»:
Միջոցառման ավարտին դեսպան Նորա Արիսյանը Էդվարդ Միլիտոնյանին հանձնեց դեսպանատան պատվոգիրը՝ հայ-սիրիական գրական կապերի ամրապնդման գործին անմնացորդ նվիրումի համար:
