Հռոմում հոկտեմբերի 30-31-ը նախատեսված G-20-ի գագաթնաժողովի ժամանակ Թուրքիայի նախագահը վերջապես կհանդիպի ԱՄՆ նախագահ Ջո Բայդենի հետ: Ի՞նչ կտա այն Թուրքիային: Սոչիում Վլադիմիր Պուտինի հետ հանդիպումից հետո Սիրիայում կտրուկ վատացավ թուրքամետ զինված խմբավորումների եւ այնտեղ գտնվող թուրքական բանակային ուժերի վիճակը: Սիրիայի կանոնավոր բանակը հուժկու հարձակումներ գործեց երկրի հյուսիսում տեղակայված վերոնշյալ ուժերի դեմ: Հարվածներն այնքան ցավոտ էին, որ Էրդողանն սկսեց խոսել Թուրքիայի «համբերության բաժակը» լցվելու մասին:
Պետք է նկատել, որ սիրիական բանակի ակտիվ գործողությունները հաջորդեցին մեկ այլ կարեւոր իրադարձության՝ ՄԱԿ-ի 76-րդ գագաթնաժողովի ժամանակ, Նյու Յորքում էրդողանի՝ ԱՄՆ-ի հասցեին արված մի քանի կտրուկ հայտարարություններին: Մասնավորապես՝ նա Վաշինգտոնին մեղադրեց Սիրիայում քրդերին աջակցելու մեջ, նաեւ հայտարարեց, որ ԱՄՆ-ն իրավունք չունի իրենց ստիպելու հրաժարվել ռուսական C-400 զենիթահրթիռային համալիրների գնման ծրագրերից: Թուրքական ուժերի դեմ ՌԴ աջակցությամբ սիրիական բանակի հարձակումների ինտենսիվացման համապատկերին Ջո Բայդենը նախագիծ ստորագրեց, որով երկարացրեց թուրքական կազմակերպությունների եւ անձանց դեմ նախկինում սահմանած պատժամիջոցները, որոնք ՌԴ-ի հետ վերոնշյալ զենիթահրթիռային համալիրների գործարքի հետեւանք էին: ԱՄՆ-ն այս դեպքում պարտավոր է այդ պատժամիջոցները սահմանել, քանի որ ընդունել է հատուկ օրենք, որով պարտադրված է ԱՄՆ-ին պոտենցիալ վտանգ ներկայացնող երկրների հետ ռազմական ոլորտում համագործակցող երկրների նկատմամբ միջոցներ ձեռնարկել:
ԱՄՆ-Թուրքիա նման «ջերմ» ժեստերի փոխանակմանը զուգահեռ էրդողանի խոսնակ Իբրայիմ Քալընը տեղեկացրել է, որ Հռոմում նախատեսվում է Բայդեն-էրդողան հանդիպումը: Նրա խոսքերով՝ կողմերը քննարկելու են ԱՄՆ-Թուրքիա քաղաքական եւ տնտեսական հարաբերությունների լայն շրջանակ՝ էներգետիկայի, անվտանգային, ահաբեկչության դեմ պայքարի, առեւտրային, պաշտպանական արդյունաբերության ոլորտներին վերաբերող հարցեր: Անդրադարձ է կատարվելու նաեւ տարածաշրջանային եւ միջազգային հարցերին, մասնավորապես՝ Արցախի, Աֆղանստանի, Սիրիայի, Իրաքի, Կովկասի, Լիբիայի, Արեւելյան Միջերկրականի խնդիրներին:
Էրդողանի խոսնակը հույս է հայտնել, որ ռազմավարական կապեր ունեցող եւ դաշնակից գործընկերները երկխոսության միջոցով կլուծեն առկա խնդիրները: Այդ երկրների հարաբերությունների փորձը, սակայն, ցույց է տալիս, որ նրանց միջեւ առկա խնդիրների լուծումները սովորաբար լինում են Անկարայի զիջումների հաշվին: Դժվար է պատկերացնել, որ ԱՄՆ-ն դադարեցնի Սիրիայի կամ Իրաքի քրդերին աջակցություն ցուցաբերելը: Արցախի հարցում Թուրքիան արդեն զիջումների գնացել է, իր «կրտսեր եղբորը»՝ Ալիեւին հորդորել է դեմ չգնալ Մինսկի խմբի համանախագահ երկրների միջնորդական առաքելությանը եւ համաձայնել բանակցություններ սկսել հայկական կողմի հետ: Նկատենք, որ մինչ այդ Ադրբեջանը հայտարարում էր, որ Արցախի հարց այլեւս գոյություն չունի, այն լուծել է պատերազմի միջոցով, երբ ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը, այդ թվում նաեւ ԱՄՆ-ն հայտարարում էին, թե խնդրի երկարաժամկետ կարգավորման համար քաղաքական բանակցություններ պետք է մեկնարկեն:
ԱՄՆ-ի եւ Թուրքիայի հարաբերությունները հարթ չեն նաեւ Արեւելյան Միջերկրականի խնդրում, որտեղ ԱՄՆ-ն չի խրախուսում Անկարայի քայլերը եւ կանգնած է Հունաստանի կողքին: Վերջերս էլ Վաշինգտոնը 15 «F-16» կործանիչ տեղակայեց հունական ռազմաբազայում, ինչն առաջ բերեց Թուրքիայի վրդովմունքը: ԱՄՆ-ի եւ Թուրքիայի դիրքորոշումները մասնակիորեն համընկնում են Ուկրաինայի հարցում, բայց այստեղ էլ գործը հայտարարություններից այն կողմ չի անցնում:
Իսկ ինչ են խոսելու Բայդենն ու Էրդողանը Արցախի վերաբերյալ: Միանշանակ է, որ քննարկումը ծավալվելու է միայն Արցախի Հանրապետության կարգավիճակի խնդրով քաղաքական քննարկումների վերսկսման շուրջ: Եթե Թուրքիան ԱՄՆ-ին մեղադրում է Սիրիայում ահաբեկիչների «դիջեյ» լինելու մեջ, ապա տրամաբանական կլինի, որ Բայդենն Էրդողանից հետաքրքրվի Արցախի օկուպացված տարածքներում Սիրիայից եւ արդեն Աֆղանստանից ահաբեկիչներ տեղափոխելու փաստի մասին: Բայդենն Էրդողանին նաեւ կարող է հորդորել, որ վերջինս իր «կրտսեր եղբորը» ստիպի արցախա-ադրբեջանական շփման գծում պահպանի հրադադարի ռեժիմը եւ իրենց հողում աշխատող հայ գյուղացիներին չգնդակահարի նշանառուների կրակով՝ հասկացնելով, որ դա կարող է բերել հայկական կողմի ոչ համարժեք պատասխանին:
