ՄԱԿ-ի Միջազգային դատարանը սեպտեմբերի 16-ին վարույթ էր ընդունել Ռասայական խտրականության բոլոր ձեւերի վերացման մասին միջազգային կոնվենցիայի խախտման վերաբերյալ Հայաստանի հայցն ընդդեմ Ադրբեջանի եւ դեկտեմբերի 7-ին կայացրեց առաջին միջանկյալ միջոցները: Դատարանը նույնաբովանդակ մեկական միջոցների իրականացման որոշում է կայացրել Ադրբեջանի եւ Հայաստանի հանդեպ, այն է՝ Ռասայական խտրականության բոլոր ձեւերի վերացման մասին միջազգային կոնվենցիայի խախտման վերաբերյալ երկու երկրների միջեւ դատավարության ընթացքում որպես միջանկյալ միջոց կանխել ռասայական ատելության հրահրումը:
Բանն այն է, որ Հայաստանի կողմից ներկայացված հայցը ՄԱԿ-ի դատարան մուտքագրվելուց հետո Ադրբեջանը շտապեց կրկնօրինակել Հայաստանին եւ օրեր անց՝ սեպտեմբերի 23-ին, հակընդդեմ հայցով դիմեց նույն դատարան: Սակայն երեքշաբթի օրն ընդունված չորս որոշումից երեքը բացառապես վերաբերում են Ադրբեջանին: Բացի վերեւում հիշատակված որոշումից եւս երկու միջանկյալ միջոց վերաբերում է բացառապես Ադրբեջանին, որը պետք է բռնությունից պաշտպանի 2020 թ. հակամարտության ընթացքում ձերբակալված բոլոր անձանց, ովքեր մնում են կալանքի տակ, եւ ապահովի նրանց անվտանգությունն ու հավասարությունը օրենքի առջեւ, ձեռնարկի բոլոր անհրաժեշտ միջոցները՝ կանխելու վանդալիզմի գործողությունները հայկական մշակութային ժառանգության նկատմամբ։ Այստեղ պետք է շեշտել, որ որոշումները կողմերի համար պարտադիր են:
Հարկ է արձանագրել, որ այդ որոշումն ընդունվեց Ադրբեջանի կողմից էթնիկ հողի վրա կատարված հերթական ոճրագործության՝ Մարտունու 65-ամյա հովվի սպանության դեպքի ֆոնին: Հայ խաղաղ բնակչի սպանությունը վերջին երեք ամսվա ընթացքում երրորդն էր Արցախի եւ Ադրբեջանի շփման գծում: Ադրբեջանում, ձեւական կողմը պահպանելու համար, դատական գործ է հարուցվել հայ հովվի սպանության դեպքով, սակայն դժվար չէ կռահել այդ գործի ելքը՝ սպանող ադրբեջանցու առնվազն արդարացում, իսկ առավելագույնը՝ հերոսացում: Չի բացառվում նաեւ, որ Ադրբեջանը էթնիկ ատելության քարոզի նման ծավալներում արդեն չի կարողանում զսպել մոլեռանդ հայատյացության դրսեւորումները, քանի որ հենց այդ հարցով գոնե միջազգային դատավարության ժամանակահատվածում, թեկուզ՝ ժամանակավոր, տոլերանտության քող չկարողացավ ապահովել: Միջազգային դատարանում Ադրբեջանը դատվում է էթնիկ հողի վրա նման հանցագործությունների համար եւ զուգահեռ սպանում խաղաղ բնակիչներին, ինչն արդեն աբսուրդի ժանրից է:
Միջազգային կառույցներում Ադրբեջանի դեմ նման գործընթացների մեկնարկը կարեւոր է Արցախի ժողովրդի դեմ ագրեսիա սանձազերծելու եւ պատերազմի ընթացքում բազմաթիվ հանցագործություններ վեր հանելու տեսանկյունից: Այն նաեւ որոշակի զսպող դերակատարություն պետք է ունենա ադրբեջանաթուրքական ագրեսիայի շարունակվող դրսեւորումները, նման փորձերը կանխելու առումով: Ադրբեջանը ոչ միայն շարունակում է խաղաղ բնակչության դեմ ագրեսիան, այլեւ լայն թափով սկսել է ոչնչացնել եւ յուրացնել բռնազավթած հայկական տարածքների հարուստ հոգեւոր մշակութային ժառանգությունը:
Մյուս կողմից Ադրբեջանի դեմ միջազգային հարթակներում նման գործընթացներ սկսելով՝ հայկական կողմը նրան կստիպի վերադառնալ երկխոսության ոչ ռազմական հարթակ՝ նպաստելով նաեւ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի շրջանակներում բանակցությունների վերսկսմանը: Նկատենք, որ Մինսկի խմբի համանախագահներից Ռուսաստանը պարբերաբար շեշտում է, որ այդ ձեւաչափում բանակցությունները պետք է սկսվեն հատկապես հումանիտար խնդիրների կարգավորմամբ, ինչը սկզբի համար պակաս կարեւոր չէ:
