Մեր տարածաշրջանում ենթակառուցվածքների եւ ճանապարհների ապաշրջափակումն առաջնային հետաքրքրություն ներկայացնող հարցերից է։ Կարեւորելով հանդերձ նման հեռանկարը՝ տարածաշրջանային եւ գլոբալ խաղացողներն այն դիտարկում են բացառապես սեփական շահերից ելնելով։ Այդպես պե՛տք է վարվի նաեւ Հայաստանը։ Թե ինչպիսի տարբերակներ ունի հայկական կողմը թուրք-ադրբեջանական ենթակառուցվածքային եւ ճանապարհային շրջափակումը շրջանցելու համար, «Հայաստանի Հանրապետություն» օրաթերթը զրուցել է ադրբեջանագետ, ՀՀ ԱԺ նախկին պատգամավոր Տաթեւիկ Հայրապետյանի հետ։
-Ադրբեջանը սեպտեմբերի 13-ին սանձազերծած լայնածավալ ագրեսիայով փաստեց, որ Արցախի բռնակցումն իր նպատակներից հերթականն էր, բայց ոչ միակը։ Ի՞նչ խնդիր է լուծում այսօր Ադրբեջանը։
-Ադրբեջանական կողմը ոչ պաշտոնական անվանում եւ կարգախոս է տվել այս ագրեսիային`«ապառազմականացում, ապառեւանշիստականացում եւ Հայաստանի բուֆերականացում»: Ադրբեջանն ունի երկարաժամկետ ու կարճաժամկետ խնդիրներ։ Երկարաժամկետ առումով նպատակն առհասարակ հայոց պետականության կործանումն է, կարճաժամկետ առումով՝ դրդել ՀՀ իշխանություններին գնալու «խաղաղության պայմանագրի» ստորագրմանը բացառապես Բաքվի պայմաններով, ինչը կօգնի հասնելու երկարաժամկետ նպատակի իրագործմանը: Բաքվի բռնապետական ռեժիմը հիմնված է ռազմատենչության, ագրեսիայի եւ էթնիկ հայի դեմ ատելության քարոզի վրա, ուստի Ադրբեջանի ղեկավարությունը նման պայմաններում երբեք չի գնա խաղաղության հաստատման ճանապարհով:
-Արցախյան երկրորդ պատերազմից հետո տարածաշրջանի օրակարգային հարցերից մեկը ճանապարհների եւ ենթակառուցվածքների «ապաշրջափակումն» է։ Ինտենսիվորեն խոսվում է Ադրբեջանի համար հետաքրքրություն ներկայացնող հաղորդակցությունների մասին, սակայն շրջանցվում է Հայաստանի համար կենսական ճանապարհների ապաշրջափակման հարցը։
-Այո՛, իրավացի եք: ՀՀ-ի համար սահմանների բացման մասին որեւէ խոսք չկա: Բոլորի քննարկումները վերաբերում են Ադրբեջանի եւ Նախիջեւանի, այսինքն՝ Թուրքիայի միջեւ ուղիղ կապի հաստատման հարցերին ու կարգավորումներին: Սա, իհարկե, նաեւ մեր սխալ քաղաքականության եւ ոչ բովանդակային օրակարգի առկայության հետեւանք է: Մենք չենք կարողացել մեր կենսական շահերն արտահայտող հարցերը դարձնել քննարկման առարկա:
-Ինչպիսի՞ այլընտրանքներ ունի Հայաստանն ապաշրջափակման հասնելու համար։
-Հայաստանն այսօր փաստացի ագրեսիայի է ենթարկվում այն պետության կողմից, որի հետ պետք է հասնի հաղորդակցությունների բացման: Սա փաստում է, որ մենք պետք է այլ ուղիներ փնտրենք, նաեւ մեր ունեցած հնարավորություններն օգտագործենք: Շարունակ խոսվում է հայ-թուրքական սահմանի բացման եւ դրա «կենսական» լինելու մասին: Իհարկե, լավ կլիներ, որ չունենայինք ագրեսիվ հարեւաններ, բայց ունենք՝ հանձինս Ադրբեջանի եւ Թուրքիայի, ուստի եկեք օգտագործենք մեր հանդեպ բարեկամաբար տրամադրված հարեւանների հետ առկա հնարավորությունները: Օրինակ՝ ունենք բաց սահման 80 միլիոնանոց Իրանի հետ, որքանո՞վ ենք կարողացել դրանից օգտվել: 2017-ից ձեւավորված է Մեղրու ազատ տնտեսական գոտին, որը մինչ օրս չի գործում: Եկեք առավելագույնս օգտվենք մեզ ընձեռված հնարավորություններից, ինչը մեզ ավելի ուժեղ կդարձնի նաեւ ագրեսիվ հարեւանների հետ բանակցությունների ժամանակ:
-Տեղեկություններ կան, որ Վրաստանի կառավարական հատուկ հանձնաժողովը մտադրություն ունի բացելու երկաթգիծը։ Որքանո՞վ է իրատեսական աբխազական երկաթգծի վերագործարկման հնարավորությունը։ Ո՞ր երկրներն են շահագրգիռ աբխազական երկաթգիծը վերագործարկելու համար։
-Կդժվարանամ ստույգ գնահատական տալ, քանի որ կա տեղեկատվության պակաս։ Բայց, ի տարբերություն հայ-թուրքական եւ հայ-ադրբեջանական սահմանների բացման հետ կապված փաստացի այս պահի դրությամբ անլուծելի խնդիրների, այստեղ գործ ունենք մեր գործընկեր եւ ոչ թշնամաբար տրամադրված պետությունների հետ, ուստի աշխատանքը կարող է իսկապես արդյունավետ լինել: Աբխազական երկաթուղու բացման հարցում, ըստ իս, շահագրգիռ ենք մենք, աբխազական կողմը եւ Ռուսաստանը: Այս երթուղու բացմամբ կարող է նաեւ շահագրգռված լինել իրանական կողմը, որպեսզի բազմազանեցնի իր տարանցիկ հնարավորությունները: Այդ երթուղին նաեւ տեղավորվում է «Մեկ գոտի, մեկ ճանապարհ» հայեցակարգի մեջ: Կարեւոր է բանակցել վրացական կողմի հետ, միգուցե խնդրել արեւմտյան գործընկերներին, որպեսզի որոշակի աշխատանք տարվի այդ ուղղությամբ՝ ՀՀ-ն շրջափակումից դուրս բերելու համար:
-Ի՞նչ խնդիր կլուծի այդ երկաթգծի գործարկումը ինչպես Հայաստանի, այնպես էլ տարածաշրջանի համար։
-Սա իրապես մեծ հնարավորություններ կբացի մեր առջեւ եւ էականորեն կնվազեցնի կախվածությունը Լարսի անցակետից: Երկաթգծի գործարկումն առհասարակ մեծ ազդեցություն է ունենալու տարածաշրջանի վրա, հատկապես եթե հաշվի առնենք, որ Ադրբեջանի հետ ապաշրջափակման գործընթացը փաստացի փակուղու մեջ է: Ուստի սա իրական հնարավորություն է եւ պետք է մտնի մեր հանրային դիսկուրսի դաշտ: Այն իրապես կօգնի դուրս գալու շրջափակումից: Կարեւոր է նաեւ, որ վերլուծություններ արվեն ՀՀ տնտեսության կառուցվածքի վերաբերյալ այս համատեքստում, քանի որ երկաթգծային կապուղիներն ունեն յուրահատկություններ: Պետք է նկատի ունենալ, թե որ ռազմավարական ուղղությունները կարելի է զարգացնել այս կապուղու միջոցով: Սա իրական հնարավորություն է ՀՀ-ի համար, որը, ցավոք, այսօր չկա օրակարգում։ Դրա փոխարեն տարված ենք կեղծ ու անօգուտ դիսկուրսներով՝ հայ-թուրքական սահմանի կամ հայ-ադրբեջանական կարգավորման վերաբերյալ այն դեպքում, երբ մեր ինքնիշխան տարածքի դեմ սանձազերծվել է ռազմական ագրեսիա:
