Հարկային օրենսգրքի փոփոխություններով` ուսման վարձավճարի փոխհատուցման նպատակով սահմանվել է եկամտային հարկի վերադարձի իրավունք աշխատող ուսանողների համար: ՀՀ-ում հավատարմագրված բարձրագույն ուսումնական հաստատությունների առկա ուսուցմամբ մագիստրատուրայում, ասպիրանտուրայում եւ օրդինատուրայում սովորողները կարող են իրենց ուսման վարձը փոխհատուցել եկամտային հարկից։ Այս մասին հիշեցրել է Պետական եկամուտների կոմիտեն։
Նշենք, որ մասնագիտությունների ցանկը հաստատված է կառավարության 2020 թ. հունիսի 18-ի թիվ 1035-Ն որոշմամբ։ Իսկ վարձու աշխատող համարվող ֆիզիկական անձանց` ուսման վարձավճարի փոխհատուցման նպատակով եկամտային հարկի գումարների վերադարձման կարգը սահմանված է կառավարության 2020 թ. հուլիսի 3-ի թիվ 1125-Ն որոշմամբ։
Նախորդ տարվա հունիսի 18-ի որոշման համաձայն, օրինակ, մագիստրատուրայում սովորողները կարող են ուսման վարձը փոխհատուցել եկամտահարկից, եթե ուսանում են դիզայն, արվեստի տեսություն եւ պատմություն, կենսաքիմիա, կենսաֆիզիկա, ռադիոֆիզիկա, ծրագրային ճարտարագիտություն, տեղեկատվական անվտանգություն, պարենամթերքի տեխնոլոգիա, շինարարություն, սոցիալական աշխատանք, զբոսաշրջություն եւն։ Ասպիրանտուրայում սովորողները ունեն նույն հնարավորությունը, եթե ուսանում են հետեւյալ մասնագիտությունների գծով՝ վիրուսաբանություն, իմունաբանություն, ռոբոտներ, մեխատրոնիկա, ռոբոտատեխնիկական համակարգեր, բժշկական նշանակության սարքեր, համակարգեր, արտադրատեսակներ, միջուկային էներգետիկ կայանքներ, ջերմաէներգետիկա, գեոդեզիա, միկրո եւ նանոէլեկտրոնիկա եւն։ Ինչ վերաբերում է օրդինատուրայում սովորողներին, ապա այս մասով մասնագիտությունները քիչ են նախորդ երկու ցանկի համեմատ. եկամտահարկի վերադարձի իրավունք ուսանողները կունենան, եթե ուսանում են ակնաբանություն, հոգեբուժություն, լաբորատոր ախտորոշում, մանկական հոգեբուժություն, նյարդաբանություն, շտապ օգնություն, սրտաբանություն եւն։
Հուլիսի 3-ի որոշման համաձայն՝ եթե ուստարվա ընթացքում ուսանողի համար աշխատավարձը եւ դրան հավասարեցված վճարումները հաշվարկել են միաժամանակ մի քանի գործատուներ, սակայն այդ գործատուներից որեւէ մեկը, իսկ հարկային գործակալի պարտավորությունից ազատված գործատուների մոտ աշխատող ուսանողների դեպքում՝ ուսանողն ուսումնական տարվա ամիսների համար ներկայացված եկամտային հարկի եւ սոցիալական վճարի ամսական հաշվարկով աշխատավարձի եւ դրան հավասարեցված վճարումների մասով հայտարարագրված հարկային պարտավորությունները չեն կատարել կամ կատարել են մասնակի, ապա ուսանողին այդ գործատուի հաշվարկած եկամտային հարկը վերադարձվում է սույն կարգին համապատասխան այդ պարտավորությունների ամբողջական կատարումից հետո՝ ուսանողի կողմից փաստաթղթերը ներկայացվելու դեպքում: Ուսանողի համար ուստարվա որեւէ ամսում հաշվարկված աշխատավարձից եւ դրան հավասարեցված վճարումներից տարբերվող այլ հարկվող եկամուտներ վճարված լինելու դեպքում այդ եկամուտների մասով հաշվարկված եւ վճարված եկամտային հարկի գումարները վերադարձման ենթակա չեն:
Հավելենք, որ հարկային օրենսգրքի 160.1-ին հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ վարձու աշխատող հանդիսացող ֆիզիկական անձանց աշխատավարձի եւ դրան հավասարեցված վճարումների մասով օրենսգրքով սահմանված կարգով հաշվարկված (այդ թվում` հարկային գործակալի միջոցով) եկամտային հարկը ուսման վարձավճարի փոխհատուցման նպատակով վերադարձվում է մեկ տարվա ընթացքում՝ ֆիզիկական անձի աշխատավարձի եւ դրան հավասարեցված վճարումների մասով հաշվարկված եկամտային հարկի գումարի չափով։ Բայց ոչ ավելի, քան ՀՀ-ում հավատարմագրված բարձրագույն ուսումնական հաստատությունների՝ կառավարության հաստատած մասնագիտություններով առկա ուսուցմամբ մագիստրատուրայում, ասպիրանտուրայում եւ օրդինատուրայում սովորողի (ուսանողի) ուսման համար վճարված գումարը:
Ուսման վարձավճարի փոխհատուցման նպատակով եկամտային հարկի վերադարձի իրավունքից օգտվելու համար ՊԵԿ դիմել է շուրջ 870 ուսանող, որոնցից 748-ին արդեն վերադարձվել են եկամտային հարկի գումարները՝ շուրջ 264 միլիոն դրամի չափով: Մնացած դիմումները մերժվել են՝ ներկայացված փաստաթղթերում առկա անհամապատասխանություններով եւ մի շարք այլ խնդիրներով պայմանավորված։
Խնդիրների վերաբերյալ պարզաբանումներ ստանալու նպատակով պետեկամուտների կոմիտեն դիմել է կրթության ոլորտի լիազոր մարմնին։ Վերջինիս կողմից համապատասխան իրավական ակտում փոփոխություններից կամ խնդիրների վերաբերյալ դիրքորոշումների հստակեցումից հետո կոմիտեն պատշաճ կշարունակի իրականացնել ուսանողների ուսման վարձավճարի փոխհատուցման նպատակով եկամտային հարկի գումարների վերադարձման գործընթացը։
